یکی از مهارتهایی که هر طبیعت گردی بایستی فرا گیرد، شناختن گیاهان خوراکی و دارویی و خواص هر یک از آنهاست. برای او آگاهی از زمان و مکان رویش این گیاهان، تجربهای ارزشمند به حساب میآید.
در زاگرس مرکزی گیاهان خوراکی و دارویی زیادی با آغاز بهار میرویند و اغلب طبیعت گردان به بهانه چیدن آنها راهی کوهستان می شوند.
کم کم درختان برگ میآورند و جانوران در تکاپوی جفتیابی و لانهسازی هستند. بوی بهار همه جا به مشام میرسد و روح و روان آدمی را جلا میبخشد.
هر یک از این رستنیها بنا بر منطقه جغرافیایی خود، دستور طبخی متفاوت دارند؛ مثلا در لرستان تره زرشک را با کمی برنج بصورت کته درست میکنند.
همچنین نوعی کرفس کوهی با نام محلی پنومه (Penoma) طعم مطبوعی به خورش میبخشد، در کهکیلویه از "بیلهر" ترشیهای خوشمزهای میگیرند.
در بختیاری و کردستان گیاهان معطری در دوغ میریزند و آبگوشت با طعم سبزی کوهی کاله (Kalah) کرمانشاه بسیار دلچسب است. کنگر با ماست دشت ارژن فارس هم نبایستی فراموش شود.
و اما از موارد مهمی که در این سالها مشاهده میشود، چیدن بیش از اندازه و ظرفیت این محصولات است.
فراموش نکنیم جانداران زیادی هستند که حیاتشان وابسته به این نعمات خداوندی است. پس سعی کنیم بیشتر از سهم خود برنداریم. برای مثال برداشت بیرویه آویشن کوهی برای ارائه به بازارهای محلی موجبات نابودی این گونه را در مناطقی مانند کوهستان باهر Bahor) ) شهرستان درود، فراهم کرده و بیشترین ضرر را به زنبورداران منطقه زده است.
برای جمعآوری گیاهان خوراکی و دارویی درفصل بهار بنظرمیرسد رعایت نکاتی لازم باشد.
-
نحوه چیدن بایستی درست و اصولی انجام شود بگونهای که فرصت احیای مجدد را به گیاه یا بوته بدهیم. مثلا برخی آویشن را با ریشه میکنند که این کار باعث نابودی آن میگردد.
-
برداشت را صرفا به یک منطقه محدود نکنیم تا نمونههای برجای مانده فرصت بالغ شدن و دانهریزی داشته باشند.
-
برای شناسایی گونه ها از افراد با تجربه کمک بگیریم و مواظب نمونههای مسمومیتزا و غیرخوراکی باشیم. برخی گونهها به نمونه اصلی بسیار شبیه هستند. مثل شباهت انواع قارچها و ترههای کوهی.
-
در هنگام چیدن نهایت دقت را به خرج داده و مواظب گزیدگی جاندارانی چون، مار،عنکبوت و انواع حشرات باشیم.
-
مواظب باشیم برای چیدن یک گیاه خوراکی و دارویی در لبهی صخرهها و مناطق صعبالعبور پایمان لیز نخورد. هیچ چیز با ارزشتر از سلامتی نیست.
-
از چیدن و استفاده محصولاتی که نصفه نیمه توسط جانوران خورده شدهاند، خودداری کنیم.
-
بهخاطر داشته باشیم اوایل بهار موسم بارانهای رگباری و غیرقابل پبش بینی است. خطر برخورد صاعقه در این فصل از سال بسیار جدی است. بهتر است در جایی امن پناه بگیریم تا وضعیت عادی شود.
-
خودرو را در محلی مناسب پارک کنیم که در بازگشت، طغیان نهرها وسیلاب راه را بر ما نبندد.
-
نهایت سعی خود را برای برهم نخوردن رفاه و آسایش وحوش انجام دهیم. در این فصل پرندگان و چارپایان بسیار آسیب پذیرند.
گزارش و عکس: رضا شکاری
اردبیل – بیله سوار – پارس آباد – خلخال – شهرستان سرعین – کوثر – گرمی – مشگین شهر – نمین – نیر – ارومیه – اشنویه – بوکان – پلدشت – پیرانشهر – تکاب – چالدران – چایپاره – خوی – سردشت – سلماس – شاهین دژ – شوط – ماکو – مهاباد – میاندوآب – نقده – شهر ارومیه – شهر سرو – شهر سیلوانه – شهر قوشچی – شهر نوشین – شهر سیمینه – تهران – آران و بیدگل – اردستان – اصفهان – برخوار – بوئین میاندشت – تیران و کرون – چادگان – سمیرم – شاهین شهر و میمه – شهرضا – فریدن – فریدونشهر – فلاورجان – استان آذربایجان غربی – استان آذربایجان شرقی – استان اصفهان – استان قم – استان یزد – استان همدان – استان هرمزگان – استان مرکزی – استان مازندران – استان لرستان – استان گیلان – استان گلستان – استان کرمانشاه – استان کرمان – استان کردستان – استان قم – استان قزوین – استان فارس – استان سمنان – استان زنجان – استان بوشهر – استان تهران – استان البرز – استان خراسان جنوبی – استان خراسان رضوی – استان خراسان شمالی – استان اردبیل – استان ایلام – شهرستان اسلامشهر – شهرستان پاکدشت – شهرستان پیشوا – شهرستان تهران – شهرستان دماوند – شهرستان رباط کریم – شهرستان ری – شهرستان شمیرانات – شهرستان شهریار – شهرستان فیروز کوه – شهرستان قدس – شهرستان قرچک – شهرستان ملارد – شهرستان ورامین