8 آبان 1359 محمدحسین فهمیده، نوجوان بسیجی به درجه رفیع شهادت نائل آمد. بههمین مناسبت، هشتم آبانماه تحت عنوان «روز نوجوان» و «روز بسیج دانشآموزی» نامگذاری شده است.
به مناسبت روز نوجوان گفتوگویی با فریده شادابی، مربی فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان لرستان انجام دادهایم؛ متن كامل اين گفتگو را میتوانید در زير بخوانيد.
در ابتدا تعریفی از نوجوان داشته باشید؟
بهطورکلی ادوار رشد در انسان شامل چندین مرحله میباشد که نوجوانی از اهمیت خاصی برخوردار است. درواقع نوجوانی حدفاصل کودکی و بزرگسالی است. پس از پایان یافتن دوره کودکی، فرد وارد مرحلهای میشود که شرایط آن با دوره قبل متفاوت است که به این دوره، دوره نوجوانی میگویند. با توجه به تفاوتهای فردی و تأثیر عوامل محیطی و فرهنگی از یازدهسالگی آغاز و تا هجدهسالگی ادامه دارد.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ارتقای سطح خلاقیت نوجوانان چه نقشی را ایفا میکند؟
کانون بهعنوان نهاد فرهنگی تأثیرگذار همواره تلاش داشته تا سطح آگاهی و مهارتیابی را در کودکان و نوجوانان این سرزمین گسترش دهد و زمینهساز رشد کمی و کیفی خیلی از ویژگیها و تواناییهای افراد تحت پوشش خود باشد و ازآنجاییکه مخاطبان اصلی کودکان و نوجوانان هستند و رشد خلاقیت نیز در همین دوران طلایی شکل میگیرد و بارور میشود. کانون همواره سعی کرده با شیوههای غیرمستقیم و با استفاده از ابزارهای فرهنگی که در اختیار دارد زمینهساز رشد خلاقیت در ابعاد مختلف برای آنها باشد. چراکه باور دارد خلاقیت و بازنمودن دریچههای نو در ذهن بچهها میتواند تأثیرات مثبتی در زندگی آینده آنها داشته باشد.
آیا تفاوتها و شباهتهایی بین نوجوان امروز و دیروز وجود دارد؟ شما بهعنوان مربی فرهنگی چگونه این ارتباط را برقرار میکنید؟
نوجوان امروزی، نوجوان عصر ماهواره، تلفن همراه، اینترنت، شبکههای مجازی و ... است. سرگرمیهای نوجوان امروز تغییر کرده و در حال و هوای دیگری است و با دوران نوجوانی پدر و مادر کاملاً متفاوت هست. ازلحاظ ذهنی و باورها، سرگرمی، اوقات فراغت و جهانبینی، میزان اطلاعاتش خیلی بیشتر از نوجوان دهههای پیش است؛ و از طریق کسب مهارتهای مختلف و با استفاده از ابزارهایی که به فراوانی در اختیار دارد با شگفتیهای دنیا آشنا میشود؛ و بهراحتی به تبادل اطلاعات میپردازد؛ اما من والد یا مربی باید بهخوبی به این امر واقف باشم که نحوه تربیت نوجوان امروز با دیروز فرق کرده، بنابراین در عصر حاضر با توجه به نیاز و ضرورتهای زندگی و شناخت همهجانبه نوجوان امروزی باید مربی سطح آگاهی و اطلاعات خود را در حد قابل قبولی ارتقا دهد تا بتواند جوابگوی نیازهای نوجوان باشد و از همه مهمتر بتواند ارتباط مؤثری جهت تأثیرگذاری مثبت بر او داشته باشد.
چگونه میتوان رابطه نوجوان با فضای مجازی را مدیریت کرد؟
فضای مجازی و اینترنت ازجمله فضاهای پر از هیجان و جذاب برای نوجوانان محسوب میشود؛ و ازآنجاییکه دنیای امروز، دنیای فناوریهای جدید است؛ و با سرعت وارد زندگی بشر شده، نادیده گرفتن آن نهتنها امکانپذیر نیست بلکه باید با آن به روش صحیح برخورد کرد تا بیشترین سود از آن حاصل آید. چراکه در صورت عدم مدیریت صحیح، تأثیرات منفی آن بر زندگی نوجوانان غیرقابلجبران است، بنابراین والدین با آگاهی کامل و ارتقا سواد رسانهای خود بهصورت نامحسوس و حتی گاهی مستقیم بر رفتار نوجوان خود در این زمینه نظارت داشته باشند، چراکه به خاطر ویژگیهای خاص سن نوجوانی، بیتجربگی؛ کنجکاوی و احساساتی بودن، آسیبپذیرترین کاربران اینترنت هستند؛ بنابراین برای کاهش آسیبهای فضای مجازی باید جایگزینهای مناسبی نیز تعریف کرد، بهعنوانمثال جایگزین سازی سختافزاری و نرمافزاری بومی در سبد مصرف خانواده، همراهی والدین با فرزندان خود در هنگام فعالیتهای رسانهای و جایگزین سازی آداب و رسوم و فرهنگ ایرانی_اسلامی در خانوادهها و ... میتواند مؤثر باشد.
کلام آخر:
فرزندان ما در دوران زندگی خود مراحل مختلف را طی میکنند و در هر مرحله نیازهای تربیتی ویژهای دارند. ازاینرو بایستی با مراحل دوران زندگی آشنا شده و از نکات تربیتی آن دوران استفاده کنیم. دوره نوجوانی در میانه دو دوره بزرگسالی و کودکی قرار دارد، نه کودک دیروز است که هر چیزی را بپذیرد و نه بزرگسال است که مسائل را با کمک تجربه و تحلیل عقلانی بتواند بررسی کند. از اين نظر بسيار مهم است که دوره هویتیابی است؛ که علاوه بر پيوستگي و ارتباط باگذشته، یکجهت گيري نسبت به آينده را هم داشته باشد.
گفتگو: علی محمدی