یکی از چالش‌های پر هزینه منابع طبیعی کشور و ماندگاری اثرات زیان‌بار آن از گذشته تا کنون به طوری که این بخش را در مسیر چالش جدی سوق داد طرحی با نام و آوازه طوبی بود طرحی که در ماهیت شکلی تولید گرا و اشتغال‌زا بود.
طرحی بدون مطالعه و عدم تناسب با ظرفیت اکولوژیکی که مشکلات اساسی را رقم زد.
طرحی بدون مطالعه و عدم تناسب با ظرفیت اکولوژیکی که مشکلات اساسی را رقم زد.ایجاد باغ روی اراضی شیب‌دار زمینه کاهش سطح عرصه‌های طبیعی را فراهم کرده و به تغییر کاربری این اراضی دامن می‌زند. با اجرای چنین طرح‌هایی نه تنها مشکلات معیشیتی مردم حل نخواهد شد، بلکه بر حجم بدهی‌های آن‌ها افزوده می‌شود. مردمی که از اجرای طرح‌های بدون مطالعه آسیب دیده‌اند یا تلاش می‌کنند که با تغییر کاربری زمین، بدهی‌های خود را جبران کنند یا با حفر چاه غیر مجاز و فشار بر منابع آبی کشور و دور زدن ضوابطی که برای کشت در اراضی شیب‌دار تعیین‌شده از اهداف اصلی طرح فاصله می‌گیرند. ا ین اقدام در حالی صورت می‌گیرد که پیش از این یکی از مسئولان وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده بود در سه دهه گذشته بیش از 5 میلیون هکتار از اراضی ملی برای اجرای طرح‌های کشاورزی واگذار شده که در بیشتر این اراضی نه تنها طرح اجرا نشده بلکه اراضی واگذار شده به سمت سایر کاربری‌ها تغییر جهت یافته‌اند که نتیجه امر تشکیل ده‌ها هزار پرونده تخلف در محاکم قضایی کشور است. «طرح جنگل‌کاری مشارکتی و اقتصادی» و «طرح توسعه باغات با واگذاری اراضی شیب‌دار» در حال حاضر دو طرحی هستند که منتقدان می‌گویند هدف آن تنها کشت گونه‌های باغی و مثمر است و نه‌تنها موج جدیدی از واگذاری اراضی ملی را دامن می‌زند بلکه باعث از بین رفتن تنوع گونه‌ای گیاهی جنگلی و مرتعی کشور و جایگزینی آن با گونه‌های مثمر می‌شود
طرح طوبي كه در سال 72 بدون ارزیابی‌ها و پایش‌هاي ابعاد زيست محيطي و یا حداقل خروجي اهداف به‌اصطلاح اشتغال‌زا هم‌زمان در لرستان با گرو کاری‌های بی‌رویه در عمق جنگ‌ها و شیب‌های بالا انجام گرفته است امروز موجب تخریب‌های گسترده در جنگل‌های خودرو و فشاراكولوژيك بر منابع جنگلي و گونه‌های جانوري شده است كافي است. و گونه‌های متعددي را در معرض انقراض و ليست قرمز برده است كافي است سري به دره دورك يا منطقه كيگوران اليگودرز يزنيد.
فشار بر طبيعت را احساس خواهيد كرد همچنين نرخ بالاي بيكاري و مهاجرت و گاه اعتياد را نيز خواهيد يافت.
اساساً طرح‌های كه بدون مطالعه علمي و به‌رغم تذكرات كارشناسان از طبيعت بی‌زبان وام می‌گیرد خروجي به‌جز تخریب فزاينده گونه‌های مفيد و گاه در معرض انقراض نخواهد داشت علاوه بر طرح طوبي طرح ايجاد مراكز پرورش ماهي به شكل بی‌ضابطه و بدون ارزيابي محيط زيستي بخش عمده آب منطقه بكر كيگوران، دورك و دالانی و ساير مناطق شهرستان اليگودرز و دیگر نقاط استان را با کانال‌های عريض وارد اين حوضچه‌ها نموده است و آب آلوده زيردست اين تأسیسات وارد طبيعت می‌گردد و این خود معضل ديگري براي محیط‌زیست منطقه ايجاد نموده است.
شوربختانه بايد گفت منفعت بخش عمده‌ای از اجراي این‌گونه طرح‌های شتاب‌زده و کم بازده عمدتاً به غیربومی‌ها رسيده است و اهداف بلندپروازانه و گاه خیال‌پردازانه چنين طرح‌های نيز در عمل ابتر مانده است.
و آنچه نصيب جنگل‌های منطقه لرستان شده است تخريب روزافزون و با ابعاد غيرقابل پيشيني است نمونه ديگري از مداخلات بدون ارزیابی‌های محيط زيستي و صرفاً با نگرش تک‌بعدی ايجاد سایت‌های گردشگري در مناطق بكر لرستان بوده است مدافعان چنين طرح‌های شتاب‌زده‌ای مراد خود را اشتغال و اكوتوريسم ذكرمي‌نمايند.
در اين جهت برخي مناطق و اکوسیستم‌های لرستان واگذار گردید است صرف‌نظر از كيفيت واگذاری‌های بازهم خروجي چنين طرح‌های در کشور بدون ملاحظات زیست‌محیطی و ابعاد هزينه اثربخشي، هزینه‌های زیست‌محیطی غیرقابل‌پیش‌بینی داشته و خواهد داشت چنين طرح‌های بدون ارزيابي توان اكولوژيك صرفاً با دیدگاه اشتغال از گردشگري وعدم لحاظ ضوابط اکو توریسم تخریب‌های اساسي بجا گذاشته و مراد توسعه پايدار در آن محقق نمی‌شود چنين طرح‌های دركل كشور نيز نمونه موفق توسعه پایدار نبوده‌اند توسعه پايدار و اكوتوريسم پیش‌نیازهای دارد كه وام‌گیری از طبيعت بی‌زبان را منوط و مشروط به ضوابط سخت‌گیرانه‌ای می‌نماید كه هم اشتغال مناسب حاصل آيد هم طبيعت كمترين خسارت را تحمل نمايد در راستاي تحقق اكوتوريسم در لرستان همواره فعالان محيط زيست پيشنهادهاي مفيد و موثري داشته‌اند.
اما ظاهراً ضعف مشارکت‌جویی در برخی مديران لرستان باعث شده است ایده‌های افراد مذکور اجرایی نگردد و نتیجه آن برخي تخریب‌های منابع طبيعي در لرستان بوده و خواهد بود. تب زودگذر اكوتوريسم در لرستان فروكش خواهد نمود اما آنچه برجاي خواهد ماند اميدواريم تخريب و نابودی اکوسیستم‌های باارزش و سرایه‌های بی‌بدیل و بدون بازگشت نباشد.
سرمایه‌هایی كه ار زش مادي و معنوی آن‌ها بسيار فراتر از اندك درآمدهاي حاصل از اجراي پروژه‌های كم بازده اي است كه ناکارآمدی اغلب آن‌ها در ایجاد اشتعال بالا، اينك بر همگان مبرهن شده است.
محمد اكبري/ محقق گياهان دارويي اليگودرز و فعال مدني
کلیک کنید
دیدگاه‌ها