پدیده رو به افزایش «مهاجرت لرستانی‌ها» در حالی به پدیده‌ای چالشی و نگران کننده در استان تبدیل شده که بی‌شک در بلندمدت پیامدهای نامطلوبی بر جا خواهد گذاشت. نتایج سرشماری سال 95 نشان می‎دهد البرز با 50 هزار و 885 نفر بیشترین مهاجر را در 5 سال گذشته به تهران داشته و پس از آن لرستان با 41 هزار و 136 نفر دومین استان مهاجر‌فرست به تهران بوده است.

این آمار رسمی که حاصل نتایج سرشماری نفوس و مسکن در سال گذشته است نشان می‌دهد که لرستان به عنوان یکی از مهاجر‌فرست‌ترین استان‌های کشور به شمار می‌رود و روند مهاجرت مردم این استان به خارج از لرستان به ویژه تهران نه تنها کاهش نیافته بلکه هر سال با سیر صعودی و نگران‌کننده‌ای مواجه می شود . مهاجرت تعداد زیادی از مردم این استان به مناطق دیگر به عنوان پدیده‌ای نگران‌کننده و چالشی عمیق پیش روی جامعه لرستان به شمار رفته و برنامه‌ریزی برای کاهش و حتی توقف این امر باید مدنظر برنامه‌ریزان و مسئولان ارشد استانی قرار بگیرد.

 

در این زمینه یک کارشناس ارشد آسیب‌های اجتماعی اظهار می‌کند: یکی از موارد نگران‌کننده در استان، مهاجرت‌های بی‌رویه شهروندان لرستانی به سایر استان‌هاست که در سال‌های اخیر افزایش چشمگیری یافته است.

«مجتبی عبداللهی» می‌افزاید: امروزه مهاجرت فزاینده مردم به نقاط مختلف کشور به ویژه تهران از تبعات وجود مشکلات اقتصادی در استان است و این حجم مهاجر‌فرستی بر اساس نتایج سرشماری سال گذشته معضلی برای لرستان به شمار می‌رود که به راحتی قابل جبران نخواهد بود. وی فقر امکانات، فراهم نبودن زیرساخت‌ها در راستای تحرک اجتماعی، میل به پیشرفت و تحرک اجتماعی و اقتصادی در بین مهاجران، رکود برخی صنایع و ضعف اقتصادی و در نهایت بیکاری پنهان و آشکار را از جمله عوامل دخیل در این موضوع عنوان می‌کند و می‌گوید: مهاجرت مردم لرستان به تهران تشدید شده و این روند در سال‌های گذشته افزایش داشته که بسیار نگران کننده است. این امر در حالی رخ داده که بیکاری و محرومیت نهفته در ذات جامعه لرستان بر تشدید مهاجرت مردم استان به سایر شهرها موثر است.

عبداللهی تاکید می‌کند: برای جلوگیری از خروج مردم استان در حال حاضر نیازمند برنامه‌ریزی به منظور شناسایی عوامل مهاجرت‌ها، فراهم کردن زمینه و بستر در جهت میل به اقامت در استان و به چرخه در‌آوردن فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی شهروندان هستیم. لرستان در حال حاضر در دو زمینه شاخص درآمد سرانه و سپرده‌گذاری در بانک‌ها در سطح کشور بین استان‌های با رتبه بسیار پایین قرار دارد. از جمله دلایل مهاجرت‌ها همین سطح پایین در‌آمد و معیشت مردم است که میل به مهاجرت را در شهروندان لرستانی طی سال‌های اخیر افزایش داده است.

 

«علی مهری‌پور» استاد دانشگاه هم با اشاره به اینکه برخی متغیر‌ها و محرک‌ها در تشدید مهاجرت‌ها از لرستان به تهران دخیل است، اظهار می‌کند: پررنگ بودن متغیرهای مهاجرت‌های لرستانی‌ها به استان‌های دیگر عمدتا ناشی از ضعف‌ها و موانعی است که در جامعه نهفته است.

وی می‌افزاید: به عنوان مثال با بررسی وضعیت توسعه سرانه ورزشی لرستان، فضاهای سبز، عمران شهری، کیفیت آموزشی، موانع تولید و اشتغال‌زایی و حتی تسهیلات بانکی و... در سال‌های گذشته می‌توان به دلیل مهاجرت‌ها دست یافت. ضعف‌های موجود در این حوزه‌ها از جمله عوامل تاثیرگذار بر مهاجرت‌هاست.

این استاد دانشگاه بیان می‌کند: در نظر بگیرید که وقتی کارخانه های ما راکد هستند، تحرک اجتماعی بسیار پایین است. ما در رقابت با سایر استان‌ها از جمله استان‌های همجوار از ابعاد مختلف همچون اقتصاد، ورزش، آموزش و امکانات و اشتغال‌زایی عقب هستیم، طبیعی است که با وجود این عوامل، مهاجرت به تهران به عنوان پایتخت کانون توسعه در کشور افزایش یابد. 

 

مهری‌پور بیان می‌کند: اگر بخشی از این مهاجرت‌ها به تهران، مهاجرت نخبگان و تحصیل‌کردگان لرستانی باشد، سالانه میلیاردها تومان سرمایه از لرستان خارج می‌شود و در بلندمدت پیامدهای نامطلوبی در استان بر جا خواهد گذاشت.

وی تاکید می‌کند: وقتی سرانه درآمدی و اقتصادی لرستان رو به نزول برود، به طور خودکار مهاجرت شهروندان لرستانی به استان‌های دیگر و کلانشهرها به ویژه تهران، کرج و شهرهای حومه استان البرز افزایش خواهد یافت.

این استاد دانشگاه اظهار می‌کند: به طور قطع تعیین تکلیف پروژه‌های عمرانی و توجه به زیرساخت‌ها در بخش‌های صنعت، کشاورزی‌، حمل و نقل، آموزش و بهداشت و درمان در فروکش کردن موج مهاجرت‌ها موثر است. البته برای رفع این مشکلات نیازمند سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در استان هستیم.

 

مدیر کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی لرستان هم در این زمینه بیان می‌کند: بازار کار به عنوان یک مجموعه شناور بوده و نمی‌توان گفت که تمامی افراد جویای کار باید داخل استان مشغول به کار شوند. 

«علی آشتاب» می‌افزاید: امکان دارد که افراد جویای کار از لرستان به سایر استان‌ها مراجعه کرده یا برعکس این امر نیز اتفاق بیفتد. به عنوان نمونه افرادی که تخصص‌های آنها در استان وجود ندارد باید برای پیدا کردن شغل مورد نظرشان به سایر مناطق مهاجرت کنند. این پروسه طبیعی است و نمی‌توان به طور مطلق از مهاجرت جلوگیری کرد.

وی با بیان اینکه راهکار اساسی برای جلوگیری از مهاجرت، کارآفرینی در استان و ایجاد اشتغال است، بیان می‌کند: بر اساس سند اشتغال استان، تا پایان امسال بایستی بیش از ۲۵ هزار و ۶۸۱ شغل در لرستان ایجاد شود که تاکنون توانسته‌ایم به ۷۰ درصد از برنامه پیش‌بینی شده دست پیدا کنیم. آمار هم نشان می‌دهد که سالانه حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار نفر به بازار کار استان اضافه می‌شوند. از سوی دیگر حدود ۷۰ تا ۸۰ هزار جویای کار ثابت در لرستان داریم که باید برای آنها شغل ایجاد شود.

آشتاب ادامه می‌دهد: در چند سال گذشته مسئولان استان تلاش‌های زیادی برای احیای مجدد ظرفیت‌های راکد و غیرفعال استان انجام داده‌اند و اکنون نیز شاهد به کارگیری تعداد زیادی از جوانان لرستانی در بخش‌های مختلف اقتصادی هستیم. در سال‌های آینده نیز شرایط برای ماندگاری جوانان در داخل استان بهتر خواهد شد و می‌توان از ظرفیت نیروی انسانی جوان برای توسعه لرستان استفاده کرد. 

 

«علی خادمی» مدیر امور اراضی جهاد کشاورزی لرستان چندی پیش در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان از احتمال خالی شدن 40 روستای استان به دلیل مشکلات زیرساختی و اجتماعی خبر می‌دهد و می‌گوید: در دهه‌های نه چندان دور نسبت جمعیت شهری به روستایی ۳۰ به ۷۰ بود، اما اکنون بر عکس شده و این نسبت ۷۰ به ۳۰ است. خانواده‌های روستایی در بحث اشتغال با محدودیت‌هایی مواجهند که برخی از آنها را مجبور به مهاجرت می‌کند. این مهاجرت‌ها اغلب به مرکز استان یا استان‌های دیگر صورت می‌گیرد. خادمی با اشاره به اینکه ۱۷ روستای خرم‌آباد در معرض کوچ قرار دارند، اظهار می‌کند: مشکلات و مسائل اجتماعی و اشتغال، بحران‌ کم‌آبی و نبود راه دسترسی از مهم‌ترین عوامل مهاجرت به شمار می‌رود.

 

همشهری/ عباس دارایی