بدون شک مرگ بخش جدا نشدنی از زندگی، پایان آن و در انتظار همه ماست.
اگرچه مرگ هجرت از دنیای فانی به جهان باقی و آخرت است ولی حکایت‌ها دارد.
در این نوشتار نکاتی گوشزد می‌گردد بلکه برای مسئولین امر که مرگ سر راه آن‌ها نیز هست، مفید واقع شود!شاهدیم قبرستان‌های جدید برخی شهرها از جانمائی مطلوب برخوردار نیستند و موضوع کنترل، نظارت و مجوزهای احتمالی‌شان نیز در هاله‌ای از ابهام است.
در شرع اسلام حرمت میت بسیار سفارش شده و در مسائل ثبتی و حقوقی هم قبور مستند اهلیت می‌باشند. پس سزاوار نیست در مجاور کارخانه‌ها، جاده‌ها، مناطق زیبای جنگلی و مناطق مسکونی، قبرستان جدید ایجاد گردد.
قبل از دهه ۵۰ که جمعیت خرم‌آباد کمتر از ۱۰۰ هزار نفر بوده، قبرستان‌های متعددی از جمله پیرامون زیدبن علی (ع)، دو برادران (ع)، محل فعلی پارک اسدآبادی، پامنار، خضر، فلک‌الدین و ملک‌شیرآباد وجود داشته که زنده‌یاد علی‌محمد ساکی شهردار فقید بر اساس قوانین شهرسازی که نباید قبرستان در داخل شهر باشد، آرامستان‌های داخل شهر را تعطیل کرد و تغییر کاربری داد.
اواخر دهه ۴۰ با احداث غسالخانه در ابتدای قبرستان خضر، خاک‌سپاری اموات به قبرستان‌های خارج شهر در آن زمان هدایت شدند. حال که جمعیت خرم‌آباد و حومه به نقل آمار از ۵۰۰ هزار تن گذشته و شهر از اطراف رشد قابل‌توجهی نموده، می‌طلبد مسئولین جهت رفاه و آسایش مردم و کنترل و هدایت جمعیت در نقطه اوج مراسم، ترتیبی اتخاذ نمایند که چند قبرستان ساماندهی شده و تحت مدیریت شهری در مناطق: رباط، کمالوند، مسیر جاده کوهدشت و در محدوده پل باباحسین با غسالخانه‌های مختص به خود و امکانات تشییع جنازه احداث شود تا از به خاک‌سپاری اموات به صورت پراکنده و بی‌نظم که یقیناً در آینده مشکلات جبران‌ناپذیری به وجود می‌آورد، ممانعت شود.
با کمال تأسف مقوله گورستان و مدیریت بر آن در دیار ما جدی گرفته نمی‌شود که اگر این‌چنین بود تا کنون شاهد تصمیمات صحیح بودیم.
اگر مدیریت شایسته و بایسته‌ای با لحاظ تفکرات سازنده برای آرامستان‌ها در نظر گرفته شود یقیناً این سازمان از منابع پردرآمد شهرداری خواهد شد.
درحال حاضر شاهدیم قبور به صورت تکی ایجاد می‌شود که با توجه به افزایش نفوس و رشد مرگ و میر به لحاظ جلوگیری از وسعت قبرستان‌ها باید قبور به صورت سه طبقه ایجاد و در اختیار متقاضیان قرار گیرد.
فواصل قبور هم قابل‌تأمل است که اصل صرفه‌جویی در آن رعایت نمی‌گردد.
مراسم تشییع اموات در خرم‌آباد که بیش از ۱۰ میت در روز است عمدتاً رأس ساعت 9 صبح هم‌زمان اجرا می‌گردد که همین امر موجب مشکلات ترافیکی و بی‌نظمی فراوان و به سختی افتادن بازماندگان و تشییع‌کنندگان می‌گردد.
شرکت کارمندان دوایر دولتی در وقت اداری، مراجعه متکدیان سمج به صف بازماندگان، سرویس‌های ایاب و ذهاب رها شده و خودمختار، ناهماهنگی در امور تطهیر، نماز میت، حمل و خاک‌سپاری بر اثر تألمات روحی و یا بی‌تجربگی بازماندگان از دیگر ناملایمات عدم مدیریت صحیح در بخش گورستان خرم‌آباد است.
یکی دیگر از مشکلات قبرستان خرم‌آباد درگیری و مجادله بر سر مرز قبرها و احیاناً خاک‌سپاری میت در قبرهای مجاور است (دیده‌شده حتی خانواده‌های اصیل و سرشناس شهر در خصوص مرز قبرها با هم اختلاف پیدا کرده‌اند) در حالی که قبرستان محل عرفانی جهت طلب مغفرت برای اموات و عبرت گرفتن از بی‌وفائی و عبور از دنیای فانی است!
چراي گوسفندان در آرامستان صالحين - نزديك غسالخانه- دي‌ماه 93
پیشنهاد:
1- همان‌طور که به طور کامل توضیح داده شد لازم است قبرستان‌های جدید مکان‌یابی درستی داشته و خاک‌سپاری اموات به قبرستان‌های جدید هدایت و از دفن میت در قبرستان‌های فعلی در بخش‌هایی که ظرفیت تکمیل است ممانعت به عمل آید.
نسبت به جمع‌آوری سایه‌بان‌های پراکنده اقدام و به جای آن‌ها درختان مناسب قبرستان کاشته شود که نهایتاً با این روش در آینده قبرستان‌های فعلی رفته‌رفته تبدیل به فضای سبز می‌شوند.
2- در هر گورستان مدیریت و کارکنان با تجربه و مسلط به امور تطهیر و خاک‌سپاری به کار گرفته شود. ملاحظه شده قبرکن‌ها حتی حدود اسلامی قبر را رعایت نکرده و در زمانی که میت به کنار قبر آورده شده ساعت‌ها بازماندگان و شرکت کنندگان معطل شده‌اند تا قبر اصلاح گردد که جای بسی تأسف است. تطهیرکنندگان باید آداب و توان انجام تطهیر را داشته باشند. به نظر می‌رسد افرادی از سر ناچاری و بیکاری به شغل غسالی روی آورده‌اند! (بر اساس مصاحبه یکی از غسال‌های خرم‌آباد در نشریه‌ای محلی)
جهت اقامه نماز و تلقین میت لازم است از روحانیون دعوت شود تا ضمن به جا آوردن صحیح، وجودشان مرحمی باشد بر دل داغ‌دیده بازماندگان.
عدم حضور روحانیون با لباس روحانیت در بین عموم و این چنین مراسمی موجب سوال است.
تکریم و به خاک‌سپاری میت در دین مبین اسلام بسیار توصیه شده است. شایسته است چند نفر در استخدام سازمان آرامستان‌ها با لباس و کلاه فرم نسبت به جابه‌جائی میت از محل غسالخانه تا محل خاک‌سپاری به کار گرفته شوند.
به جای آمبولانس‌های فرسوده با رنگ‌های مختلف بهتر است از آمبولانس مخصوص حمل میت با رنگ تیره استفاده گردد.
ما ایرانی و مسلمان هستیم شایسته است اموات‌مان با بهترین شکل تشییع و به خاک سپرده شوند.
3- در زمان تحویل میت به غسالخانه ساعت تشییع و حتی روز و مسجد جهت برگزاری مراسم ترحیم معین گردد تا تداخل مراسم پیش نیاید. با توجه به این که کارمندان دولت به منظور شرکت در مراسم دسته‌جمعی اقدام به تعطیلی کار می‌نمایند، ساعت تشییع به بعدازظهر منتقل شود و تعداد مراسم‌ها با فاصله زمانی که ازدحام صورت نگیرد، برگزار شود.
برای نصب اعلامیه‌ها پیشنهاد می‌گردد به جهت حفظ زیبائی شهر، مسئولیت نصب اعلامیه‌ها به عهده سازمان آرامستان‌ها باشد تا طبق آدرس دریافتی از بازماندگان نسبت به نصب اعلامیه اقدام گردد.
4- پیشنهاد می‌شود مسئولین شهرداری و سازمان آرامستان‌ها حتماً از گورستان شهر قم دیدن کنند تا نکات مثبت و ویژگی‌های خوب مدیریت قبرستان معصومیه (س) را متوجه و در شهر خرم‌آباد به کار گیرند.
نگارنده به واسطه خاک‌سپاری یکی از بستگان در قبرستان بهشت معصومیه (س) ملاحظه کردم به شکل بسیار جالبی قبرستان طراحی شده که دارای معابر عریض قسمت اتاق‌ها و الاچیق‌ها و قبور تکی که از نظم مناسبی برخوردار بودند، سرویس‌های بهداشتی، نمازخانه، فضای سبز و حتی لوازم سرگرمی کودکان وجود داشت.امید است روز به روز شاهد رفع معایب و اعمال مدیریت شایسته و در شأن مردم خوب خرم‌آباد باشیم.
سید ناصر صورتیان