شهرداري خرم‌آباد به سبب گستردگي حوزه كاري، تنوع نيازها، تعدد فعالیت‌ها و مسائل و چالش‌های شهري و شهروندي با مقوله‌های گوناگوني چون خدمات شهري، توسعه و نگهداري پارك و فضاي سبز، عمران، حمل‌ونقل و ترافيك، روشنايي بلوارها و خیابان‌ها، آسفالت، شهرسازي، ساخت وساز، تهيه و اجراي طرح‌های جامع و تفصيلي، احداث پارکینگ‌های عمومي، رفت وروب و جمع‌آوری پسماند و... سرو كار دارد و به عنوان نهادي عمراني، خدماتي و اجرايي شناخته می‌شود.
امروزه با توجه به ارتباط مستقيم و تنگاتنگ اين نهاد عمومي با ساكنين شهر و افزايش مطالبات شهروندان ابعاد فرهنگي، اجتماعي، تفريحي و... شهرداری‌ها نيز به مطالبات شهروندان افزوده شده است و اين مسائل بار سنگيني در تحقق شهر پويا بر عهده شهرداري گذارده است.نيل به اين اهداف و حصول يك نتيجه اثر بخش مستلزم وجود بودجه لازم به‌منظور ارائه خدمات است. در اين زمينه ضعيف بودن فرهنگ مشاركت شهروندان در پرداخت عوارض، نبود درآمدهاي پايدار شهري، عدم سرمایه‌گذاری لازم در شهر خرم آبادو... تحقق اين اهداف را با مشكل مواجه نموده است در جدول زير با نگاهي به بودجه شهرداري خرم‌آباد و ميزان سهم شهروندان از عمران و خدمات شهري و مقایسه آن با شهرداری‌های مراكز استان هم‌جوار با استان لرستان اين موضوع نمود عيني و واقعی‌تری پيدا می‌نماید.
|
رديف |
نام شهر (مركز استان) |
بودجه سال 1396 (ميليارد ريال) |
جمعيت (نفر) بر اساس آخرين سرشماري |
سرانه بودجه برحسب ريال (سهم شهروندان از عمران شهري) |
|
1 |
اراك |
7790 |
591756 |
13.160.000 |
|
2 |
اصفهان |
27500 |
2243249 |
12.250.000 |
|
3 |
اهواز |
15000 |
1302591 |
11.510.000 |
|
4 |
كرمانشاه |
12000 |
1083833 |
11.070.000 |
|
5 |
همدان |
4780 |
676105 |
7.070.000 |
|
6 |
خرم‌آباد |
1730 |
506471 |
3.410.000 |
|
7 |
ايلام |
640 |
235144 |
2.720.000 |
با نگاهي به جدول فوق شهر خرم‌آباد در رديف ششم از لحاظ ميزان تخصيص بودجه به شهروندان در ميان مراكز استان هم‌جوار قرار گرفته است به طور مشخص‌تر اينكه هر شهروند خرم‌آبادی از لحاظ تخصيص بودجه شهرداري به‌منظور استفاده از عمران، خدمات شهري فعالیت‌های فرهنگي، اجتماعي، فضاي سبز و... به ميزان 000/410/3 ريال سهم دارد اين سهم در صورت تحقق بودجه صددرصدی و هزينه آن در شهر می‌باشد. از سوي ديگر با توجه به ضعيف بودن فرهنگ پرداخت عوارض شهري و مطالبات انباشته شهرداري خرم‌آباد از دستگاه‌های اجرايي و... تحقق بودجه شهرداري خرم‌آباد عملاً امکان‌پذیر نمی‌باشد.
پايين بودن سرانه بودجه شهرداري خرم‌آباد ارتباط مستقيمي با اقتصاد شهري دارد قطعاً ضعف اقتصادي مردم شهر خرم‌آباد در ميزان پرداخت عوارض شهرداري خرم‌آباد دخيل است از سوي ديگر و با نگاهي به جدول فوق مشخص است كه شهرهاي صنعتي همچون اراك و اصفهان از سرانه بودجه بالاتري برخوردارند و اين به دليل تخصيص و جذب عوارضات مربوط به کارخانه‌ها و مراكز صنعتي است. كمبود سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف در شهر خرم‌آباد نيز از جمله عوامل مهم در ضعيف بودن اقتصاد شهري است. فعال شدن بخش سرمایه‌گذاری‌های خارجي و داخلي می‌تواند به پويايي اقتصاد شهري كمك شاياني نمايد.
با نگاهي به وضعيت درآمدي شهرداري خرم‌آباد در سال‌های گذشته و تحليل روند تحقق آن آنچه مشخص است اينكه ميزان درآمدهاي پايدار شهري بسيار كم و اندك می‌باشد در شهرهاي بزرگ جهان اين شاخص بالاتر از 70 درصد می‌باشد به عبارت ديگر وجود درآمدهاي پايدار در شهرهاي بزرگ جهان عملاً دغدغه تحقق بودجه به‌منظور رفع مشكلات و تحقق اهداف در بخش‌های مختلف اعم از عمراني، خدمات شهري و ... را برطرف نموده است. از سوي ديگر و باوجود اين مشكلات كاهش هزینه‌های شهرداري با مديريت صحيح می‌تواند به عمران و توسعه كمك شاياني نمايد مهم‌ترین اقداماتي كه در اين زمينه می‌توان انجام داد عبارت‌اند از:
1- تغییر و اصلاح فرایند چنانچه منجر به کاهش هزینه یا افزایش بازده شود
الف بررسی و امکان‌سنجی در خصوص ترکیب فعالیت دو سازمان و یا برون‌سپاری وظایف به‌طور کاملاً علمی و با لحاظ کردن استراتژی سازمانی و اهداف خدماتی شهرداری‌های استان.
2- استفاده از فن‌آوری‌های جدید و دولت الکترونیک در ارائه خدمات به شهروندان که موجب کاهش هزینه نیروی انسانی و نیز موجب کاهش سوءاستفاده برخی از افراد در برخورد مستقیم با مردم می‌شود.
الف- راه‌اندازی سامانه‌های مختلف الکترونیکی خدمات‌رسانی از جمله سامانه درخواست پروانه ساختمانی، سامانه پرداخت عوارض نوسازی و ...
3- استفاده از تکنیک مهندسی ارزش در کاهش هزینه‌ها
الف- باید منابع را به جایی تخصیص داد که بیشترین ارزش را ایجاد کنند.
ب- مهندسی ارزش، تغییر تفکر سنتی افراد به تفکر علمی و سیستمی و گروهی است
ج- رویکرد مهندسی ارزش، از جمله رویکردهای جامعی است که به بحث‌هایی همچون کارآیی، اثربخشی، بهره‌وری، نوآوری و خلاقیت توجه دارد.
د- مهندسی ارزش از جمله تکنیک‌های موفق در زمینه تخصیص بهینه بودجه و صرفه‌جویی در هزینه طرح‌ها و پروژه‌ها است. این روش تکنیکی برای افزایش ارزش پروژه‌ها با حداقل هزینه و حفظ کیفیت و در کوتاه‌ترین زمان ممکن محسوب می‌شود.
4- حساسیت به موضوعات و مسائلی که هزینه‌های پنهان سنگینی را متوجه شهرداری می‌کند. این مسائل موجب خروج منابع چه مالی و چه منابع فیزیکی (همچون زمین) از شهرداری‌های استان می‌گردد.
الف- عدم پرداخت به‌موقع کسورات قانونی همچون بیمه و مالیات که موجب اعمال جرائم سنگین از طرف سازمان‌های ذی‌ربط می‌گردد و شهرداری برای پرداخت فقط جرائم مربوطه نسبت به واگذاری منابع مالی و فیزیکی (زمین) مبادرت می‌کند. پس باید حتماً پرداخت کسورات قانونی در اولویت پرداخت‌ها باشد تا هزینه‌های زائد به شهرداری تحمیل نگردد.
ب- عدم توجه دقیق و نبود سوابق در خصوص برخي دعاوی حقوقی و عدم شفافیت در خصوص این دعاوی موجب می‌گردد که هزینه‌های بسیار سنگینی متوجه سازمان شهرداری گردد.
5-مسئله انبارگردانی در شهرداری‌ها بسيار ضروري است وجود يك سيستم انبارگرداني مطلوب قطعاً سبب كاهش هزينه خواهد شد.
محمد جايدري/ كارشناس شهرداري خرم‌آباد