با وجود تبعات و آثار مثبت مبلمان مدرن شهری، امروزه در اکثر شهرهای کشور، نگاه به این ساختار جامع و آینده محور نیست.

امروزه شهرنشینی به‌صورت یک مسئله مهم و پیچیده جوامع مختلف در آمده است. روند رو به رشد شهرنشینی در دهه‌های اخیر برنامه ریزان را بر آن داشته است که به مسائل اقتصادی؛ اجتماعی؛ فرهنگی و... جامعه توجه بیشتری داشته باشند و در صدد باشند تا محیط مناسب و دلپذیر برای شهروندان فراهم آورند؛ اما در کشور ما بستر بی‌حد و حصر کلان‌شهرهای امروز پاسخگوی نیاز ساکنان خود نیست و شدت فعالیت‌های شهری شرایط بسیار سخت و مخربی برای شهروندان به وجود آورده است. اجزای کالبد کلان‌شهرهای امروزی نظیر تهران، تبریز، مشهد، اصفهان و ... با سرعت حرکت انسان‌ها و فشار سنگین زندگی شهرنشینی؛ سازگاری ندارد و فضاها و کاربری‌های عمومی آن از ظرفیت و قابلیت لازم جهت پاسخگویی به نیازهای زندگی پر شتاب شهری برخوردار نیست. در این میان به کیفیت فیزیکی شهرها؛ زیبایی شهر و رضایت شهروندان بدون برنامه‌ریزی صحیح؛ مکان‌یابی مناسب؛ لحاظ شرایط بومی و فرهنگی و ایجاد تناسب کارکردی – ابعادی در شهر توجه نمی‌شود و سطوح ارتباطی و به‌ویژه مبلمان آن ایجاد نخواهد شد.

در حال حاضر اکثر سازمان‌ها و مراکز دست‌اندرکار کشور؛ برنامه‌ریزی و مکان‌یابی صحیح مبلمان شهری را به‌عنوان یک راهبرد قطعی برای ایجاد محیطی پایدار؛ مناسب و منطبق بر شرایط بومی تلقی نمی‌کنند و اکثر برنامه کوتاه‌مدت و به‌اصطلاح مقطعی است. عدم برنامه‌ریزی درازمدت یا برنامه‌ریزی ناقص و غیراستاندارد در این زمینه؛ به هرج‌ومرج بصری و عدم کارایی این عناصر در محیط‌های شهری دامن زده است و از طرف دیگر مبلمان موجود نیز به دلیل مشکلات فرهنگی (وندالیسم یا همان تخریب اموال عمومی) و عدم رسیدگی دائمی و مدیریت نامناسب؛ کاربران را با مشکلات عدیده‌ای روبرو ساخته‌اند تا جایی که این شلختگی بصری در شهرهای کوچک نیز به چشم می‌آید.

بی‌هیچ تردید در عصر کنونی داشتن تخصص و نگاه حرفه‌ای به همه مقولات یک اصل مدیریتی اساسی تلقی می‌شود. متأسفانه در مدیریت شهری جامعه ما، تخصص چندان محلی از اعراب ندارد و مدیران با توجه به سلیقه خود و اطرافیان به چینش مبلمان شهری اقدام می‌کنند که ماحصل آن شلختگی بصری، دوباره‌کاری و کنده‌کاری‌های متمادی و دنباله‌دار، سردرگمی و جانمایی نامناسب المان‌ها و نمادهای و ... را به دنبال خواهد داشت. مبلمان شهري، باید از نظر عملکردي و هم از نظر زیبایی رضایت خاطر شهروندان را برآورده سازد و طراحی، ساخت، مکان‌یابی و نصب مبلمان شهري باید به ابعاد تأثیرگذار آن بر کیفیت منظر شهري توجه گردد.

ایجاد و جانمایی مناسب عناصر زیباشناسی مبلمان در راستاي هویت بخشی به بافت‌های شهري، جانمایی مناسب عناصر مبلمان شهري متناسب با جمعیت و بافت‌های شهري، توجه به شاخص‌های هویتی، خوانایی، تنوع، وضوح و رنگ در طراحی عناصر مبلمان شهري، متناسب بودن طراحی مبلمان شهري با شرایط اقلیمی و فرهنگ بومی، توجه به مباحث علوم انسانی مربوط به مبلمان و منظر شهري در طرح‌های شهري ازجمله نکاتی هستند که در یک چینش علمی و منطقی باید لحاظ گردند.

فلذا پیشنهاد می‌شود با توجه به نقش و اهمیت مبلمان در زیباسازي سیما و منظر شهري، از کارشناسان و طراحان کارآزموده که تجربه این کار را دارند در توسعه این ساختار استفاده شود تا بر رعایت اصول فنی و مکانیکی به اصول روان‌شناختی و روانی نیز توجه داشته باشند. امید است با بهینه‌سازی وضعیت موجود عناصر مبلمان شهری و به‌کارگیری شیوه‌های نوین، شاهد افزایش کیفیت محیطی در سطح شهرها باشیم.

 

محمود جهان‌تیغ/فعال فرهنگی

دیدگاه‌ها