خرمآباد در گذشتههای نهچندان دور یکی از شهرهای آباد با باغها و بوستانهای دلانگیز بوده که به دلیل گسترش شهرنشینی وتغییرکاربری باغها به زمینهای مسکونی واداری، سیمای آن دگرگون شده است.
یکی از این باغها که از این تغییر کاربریها درامان نمانده، باغ کشاورزی یا فلاحت خرمآباد است، قدمت این باغ که در حدفاصل مناطق فلکالدین و منوچهرآباد (ملک شیراوه) و در چشمانداز غربی دریاچه کیو واقعشده، به اواخر دوره قاجار برمیگردد.
در سایه غفلت برخی مسوولان وقت و واگذاریهای پیدرپی، بخشهای زیادی از مساحت 127 هکتاری آن تغییر کاربری یافت. با این حال در سال 1382 باغ کشاورزی با مساحتی بیش از 46 هکتار در فهرست آثار ملی به ثبت رسید تا هرگونه ساختوساز در عرصه آن مشمول مجازات بوده و ممنوع شود.
متأسفانه با این حال، چندین هکتار از اراضی آن در سال 1388، توسط مسوولان وقت اداره کل مسکن و شهرسازی تغییر کاربری یافت و به مزایده گذاشته شد که پس از واگذاری، ساختوساز در این منطقه آغاز شد و هم چنان و کما بیش ادامه دارد.
این در حالی است که این باغ علاوه بر تاثیر فراوان در تلطیف آبوهوای شهر، محلی برای پژوهشهای مرتبط با علوم منابع طبیعی و کشاورزی در استان بوده است. از این باغ باارزش که روزگاری بهعنوان ریه شهر خرمآباد محسوب میشد، تنها 12 هکتار باقی مانده است.
حفظ و احیاء باغ کشاورزی خرمآباد تحت عنوان "باغ گیاهشناسی زاگرس" در حالی در چند ماه اخیر در دستور کار مسوولان مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان قرار گرفته است که تعداد زیادی از شهروندان و دلسوزان شهر در سالهای گذشته همواره بر حفظ این مجموعه تاریخی تأکید داشتهاند.
احیای این باغ که گفته میشود در بین 11 استان زاگرس نشین منحصربهفرد خواهد بود؛ موجی از خوشحالی را در بین دوست داران میراث فرهنگی و انجمنهای مردمنهاد در خرمآباد ایجاد کرد، بهگونهای که در مدت کوتاهی چند هزار نفر به پویش حمایت از ایجاد آن، در فضای مجازی پیوستند.
اما حالا که قراراست در روزهای آینده کلنگ احداث این باغ که میتواند در رونق گردشگری و ایجاد روحیه نشاط و شادابی خانوادهها تأثیر بسزایی داشته باشد، خبرمی رسد که ممکن است تصمیم دیگری برای آن گرفته شود.
اختلاف بر سر حفظ یا تغییر کاربری اراضی باقیمانده از باغ کشاورزی خرمآباد در بیش از یک دهه گذشته همواره وجود داشته؛ توجیه برخی این است که کاربری ملی این باغ مربوط به درختهای آن بوده که با قطع این درختان، خودبهخود از فهرست میراث ملی خارج شده است.
در مقابل، طرفداران معتقدند حفظ و احیای این میراث ملی مهم بوده و تغییر کاربری آن خسارت جبرانناپذیری از منظر جامعهشناسی، شهرسازی و گردشگری به مرکز استان وارد خواهد کرد و کسانی که اقدام به تغییر کاربری این مجموعه کنند باید در مقابل نسلهای آینده پاسخگو باشند.
کارشناسان هم بر این باورند که همانگونه که آزادسازی حریم قلعه تاریخی فلکالافلاک بهمنظور حفظ این اثر و ثبت جهانی دره لر (دره خرمآباد) مهم است، حفظ حریم تنها باغ ملی استان نیز حائز اهمیت است.
استاندار لرستان در روزهای اخیر در جمع خبرنگاران خبر داده که "بهمنظور ساماندهی و آزادسازی حریم قلعه فلکالافلاک، برای ثبت جهانی این اثر مهم تاریخی، برای احداث ساختمان سپاه در نقطهای دیگر 40 میلیارد تومان اعتبار از محل اسناد خزانه در نظر گرفتهشده و این اعتبار به سازمان میراث فرهنگی ابلاغ شده است."
آقای بازوند تقریباً در همه جلسهها با مسئولان، بر این نکته پافشاری می کنند که در اجرای طرحها و ساختوسازها باید مطالعات اجتماعی آنها را در نظر گرفت!
اختلاف پیشآمده برای تعیین تکلیف باغ گیاهشناسی زاگرس، قراراست سهشنبه هفته آینده با بازدید میدانی محمد شریعتمداری معاون اجرایی رئیسجمهور از زمین این باغ، برای همیشه حلوفصل شود.
تصمیم معاون اجرایی رئیسجمهور در دو حال خارج نیست؛ یکم؛ باغ گیاهشناسی زاگرس در تملک وزارت جهاد کشاورزی میماند و تبدیل به باغی منحصربهفرد در بحث گردشگری و کارهای پژوهشی کشاورزی و منابع طبیعی خواهد شد.
دوم؛ باقیمانده اراضی باغ کشاورزی یا فلاحت خرمآباد به سپاه استان واگذارمی شود.
در این خصوص یادآورمی شود که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیرویی برآمده از دل مردم است؛ که برای حراست از انقلاب و تأمین امنیت جامعه ضروری است که در مکانهای راهبردی و مناسب در شهرها حضور داشته باشد.
هرکدام از این تصمیمها اجرایی شود، تبعات اجتماعی خاص خود را خواهد داشت؛ پیشنهاد میشود که مسئولان ارشد استان، نمایندگان لرستان در مجلس شورای اسلامی و اعضای شورای اسلامی شهر خرمآباد به این بحث ورود کنند تا درنهایت تصمیمی که به نفع مصالح عمومی شهر باشد گرفته شود.
قطعاً برای حلوفصل این موضوع، راهحل سومی هم وجود دارد که ممکن است همین راهحل به صلاح طرفین ماجرا باشد. البته ملاحظات اجتماعی و الزامات امنیتی موردنظر سپاه هم میبایست در این تصمیم لحاظ شود.
باغ کشاورزی بهعنوان یکی از 19 باغ ملی کشور، نگینی در دل شهر خرمآباد بوده؛ مقایسه وضعیت فعلی این باغ با عکسهای آن در دهه 30 دل هر بینندهای را به درد میآورد.
بههرحال ضروری است که مسئولان و متولیان امر هر چه سریعتر تصمیم نهایی را راجع به سرنوشت باغ گیاهشناسی زاگرس بگیرند و به این منازعه برای همیشه پایان دهند. منتها تصمیمی منطبق برخِرَد جمعی و با رعایت تمام جوانب این ماجرا.
به قول بزرگان؛ آنکه به فكر فردا نيست، به غم فردا گرفتار خواهد شد!
مصطفی رباطی/ پایگاه خبری یافته
توضیح: هرگونه بازنشر این مطلب منوط به ذکر نام نویسنده و عنوان سایت میباشد.
دیدگاهها
کاربری باغ گیاه شناسی زاگرس قطعی است و دهه فجرانشالا با حضور مسوولان و مردم خرم آباد افتتاحیه است.آقای شریعتمداری هم در جلسه تهران بر حفظ کاربری اطراف کیو به عنوان باغ و فضای سبز به شدت تاکید کرده است.باغ گیاه شناسی به تشریف فرمایی ایشان ارتباط ندارد زیرا در جلسه تهران خود ایشان غایله را خاتمه دادند و از نظر وزارت جهاد کشاورزی جایی برای طرح مجدد موضوع باقی نمانده است.
جای تاسف دارد که اینگونه تفکرات رو در استانمان شاهدیم ...قلعه فلک الافلاک برای ما مهم است و قرار هم نیست برای ثبت جهانی قلعه ، خرمی و سرسبزی شهرمان را از دست دهیم ... اگه قلعه ثبت جهانی شود یا نشود اتفاقی نخواهد افتادولی مرکز تحقیقات در حال تبدیل به یکی از مراکز مهم علمی و گردشگری کشور است که می تواند هم تولید علم کند هم ثروت ...ضمن اینکه قلعه هم برایمان ارزشمند است انشاله با خرد جمعی و تفکر علمی و دلسوزانه هر دو را باهم حفظ می کنیم ..
همین تفکر شما بزرگ ترین مانع و چالش برای توسعه پایدار صنعت اشتغال زا و ثروت ساز گردشگری در استان لرستان است.متأسفم که هنوز هیچی از مزایا و دستاوردهای بسیار مهم ثبت جهانی قلعه فلک نمی دانید.وگرنه افاضه نمی فرمودید" قلعه ثبت جهانی بشود یا نشود اتفاقی نخواهد افتاد".کسانی که امروز با لجبازی و به بهانه حمایت از محیط زیست مانع تحقق رویای جوانان بیکار و رنجور لرستان می شوند روز قیامت باید پاسخگو باشند.