هشتم ربيع الاول، سالروز شهادت حضرت امام حسن عسکري عليه‌السلام است. آسمانيان و زمينيان در غم فقدان او محزون شدند و به ماتم نشستند. ما نيز با فرزند برومند آن امام همام، حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) هم‌ناله شده و در عزاي آن سفير هدايت و کشتي نجات به سوگ مي‌نشينيم.

امروز با تمام توان گريه مي کنيم

همراه با امام زمان گريه مي کنيم

در پشت دسته هاي عزا سوي سامرا

در لا به لاي سينه زنان گريه مي کنيم

شايد نماز ظهر رسيديم در حرم

آن لحظه با صداي اذان گريه مي کنيم

گوشه اي از فعاليت‌هاي امام (ع) در دوران امامت:

امام عسکري عليه‌السلام به‌رغم شرايط نامساعد و محدوديت بسيار شديدي که حکومت عباسي برقرار کرده بود، موفق به گسترش دانش دامنه‌دار خود در سطح جامعه نشد، ولي شاگرداني تربيت کرد که هر کدام از آن‌ها، سهم به سزايي در نشر و گسترش معارف اسلام و دفع شبهه‌هاي دشمنان داشتند. مرحوم شيخ طوسي رحمه‌الله، تعداد شاگردان حضرت را بيش از یک‌صد نفر ثبت کرده که در ميان آنان، مهره‌هاي روشن، شخصيت‌هاي برجسته و مردان وارسته‌اي به چشم مي‌خورد.

از آن جا که غايب شدن امام و رهبر هر جمعيت، حادثه‌اي غيرطبيعي و نامأنوس است و تحمل مشکلات ناشي از آن براي نوع مردم دشوار مي‌باشد، پيامبر اسلام صلي‌الله‌عليه‌و‌آله و امامان پيشين، به تدريج مردم را با اين موضوع آشنا ساخته و افکار ايشان را براي پذيرش آن آماده مي‌کردند. اين تلاش، در عصر امام عسکري عليه‌السلام به صورت روشن‌تري به چشم مي‌خورد و جلوه بيشتري پيدا مي‌کند؛ زيرا آن حضرت، از يک طرف حضرت مهدي (عجل الله تعالي الفرج الشريف) را تنها به شيعيان خاص و بسيار نزديک خود نشان مي‌داد و از طرف ديگر، تماس مستقيم شيعيان با خود حضرت عسکري عليه‌السلام نيز روز به روز محدودتر و کمتر مي‌شد، به طوري که حتي در خود شهر سامراء، به مراجعات و مسايل شيعيان به وسيله نامه يا توسط نمايندگان خويش پاسخ مي‌دادند. آن حضرت با اين شيوه، به شيعيان فهماندند که امام زمان مي‌تواند زنده بوده، ولي از نظر و چشم مردمان پنهان باشد.

وجود منبع علوم آل محمد علیه‌السلام و فيض ربوبي در شهر سامراء، باعث شد تا دانشمندان و بزرگان جهان اسلام، از نقاط مختلف، براي کسب فيض از حضور امام حسن عسکري عليه السلام، به سامراء رفته و از علوم ايشان بهره‌مند شوند. هر چند عمر حضرت کوتاه بود، ولي در همين مدت اندک، توانست آثار مهمي اعم از تفسير قرآن و نشر احکام اسلامي و گسترش مسائل فقهي، از خود به يادگار بگذارد. حضرت تأليفاتي داشته‌اند که عبارت است از:

1) تفسير العسکري: امام حسن عسکري علیه‌السلام يکي از بزرگ‌ترین مفسران قرآن کريم به شمار می‌آمد که قرآن را به صورتي ساده و روشن، براي شيعيان خود تفسير می‌کرد. اين کتاب، يکي از یادگاری‌های علمي امام حسن عسکري علیه‌السلام در زمينه تفسير قرآن است.

2) المُقْنِعه: اين کتاب مشتمل بر علم حلال و حرام بوده که به حضرت عسکري علیه‌السلام منسوب است.

امام حسن عسکري عليه‌السلام در مدت شش‌ساله امامت خود، شاگردان زيادي را تربيت کرد و آن‌ها را به سرمنزل کمال رساند که به عنوان نمونه، به چند نفر از آنان اشاره مي‌کنيم:

۱) احمدبن اسحاق اشعري قمي، که نماينده و فرستاده مردم قم و از ياران خاص حضرت بود. او از جمله کساني است که حضرت مهدي (عجل الله تعالي الفرج الشريف) را زيارت کرده است.

۲) سيد عبدالعظيم حسني که از نوادگان حضرت مجتبي عليه‌السلام است. او از عالمان، فقيهان و پارسايان برجسته زمان خود بود و ائمه اطهار، شيعيان را به مراجعه به او دستور داده‌اند. قبر مطهر ايشان در شهر ري است.

۳) فضل بن شاذان که يکي از پرکارترين دانشمندان شيعه است. او خراساني بود و از مکتب پربرکت امام عسکري عليه‌السلام کسب فيض مي‌نمود. آن حضرت در مورد او مي‌فرمايد: «بايد اهل خراسان به جايگاه فضل بن شاذان و بودن او در ميانشان برخود ببالند».

شهادت آن حضرت را روز جمعه هشتم ماه ربیع‌الاول سال 260 هجري نوشته‌اند.

علت شهادت آن حضرت را سمي می‌دانند که معتمد عباسي در غذا به آن حضرت خورانيد و بعد، از کردار زشت خود پشيمان شد. به‌ناچار اطباي مسيحي و يهودي که در آن زمان کار طبابت را در بغداد و سامره به عهده داشتند، به ويژه در مأموریت‌هایی که توطئه قتل امام بزرگواري مانند امام حسن عسکري (ع) در ميان بود، براي معالجه فرستاد. البته از اين دلسوزی‌های ظاهري هدف ديگري داشت و آن خشنود ساختن مردم و غافل نگه‌داشتن آن‌ها از حقيقت ماجرا بود.

بعد از آگاه شدن شيعيان از خبر درگذشت جان‌گداز حضرت امام حسن عسکري (ع) شهر سامره را غبار غم گرفت و از هر سوي صداي ناله و گريه برخاست