زاگرُس رشته‌کوهی در غرب و جنوب ایران است. این رشته‌کوه از کرانه‌های دریاچه وان در کردستان ترکیه آغاز شده و پس از گذشتن از استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه و اصفهان و کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری و خوزستان و لرستان تا استان‌های فارس و کرمان و هرمزگان ادامه می‌یابد. دامنه این رشته‌کوه به شمال عراق نیز امتداد دارد. ناحیه زاگرس خاستگاه تمدن‌های عیلامی و ماد بوده و به جهت نزدیکی و مقاربت با منطقه بین‌النهرین همواره به عنوان کانون تحولات تاریخی و دگرگونی‌های تمدنی و زیستی شناخته شده است.
کوه‌های بلند و قلاع گوناگون آن مانعی جدی در برابر هجوم اقوام بیگانه و حتی قدرت‌های بزرگ دوران باستان بوده است. به لحاظ جغرافیایی و زمین‌شناختی کوه‌های زاگرس جزو کوه‌های جوان شناخته می‌شوند و منشا رودهای عظیم کارون، کرخه، دز و زاینده‌رود می‌باشد.
زاگرس سرشار از گونه‌های گیاهی و جانوری و پرندگان کمیاب است. با چنین مشخصه‌هایی است که اگر زاگرس زنده و پایدار بماند بهترین و بزرگ‌ترین سرمایه ایران خواهد بود؛ اما افسوس می‌خوریم که چنین سرمایه‌ای در حال نابودی است، پرندگان و حیوانات از دست شکارچیان درامان نیستند، چشمه‌های جوشان در حال خشک شدن و رودهای عظیم و خروشان‌اش مورد طمع و دست‌اندازی زیاده خواهان و منفعت‌طلبان است، اما تا قبل از نابودی کامل باید راه‌حلی جست و با فرهنگ‌سازی و مشارکت مردمی و ایجاد گروه‌های حامی طبیعت و محیط‌زیست، زاگرس را دوباره زنده کرد.
چند سالی است که خبرهای خوشحال‌کننده‌ای از اقبال عمومی و مسئولیت‌پذیری مردم در برابر طبیعت و منابع آب و محیط‌زیست دیده و شنیده می‌شود که جای بسی امیدواری و دلگرمی است. دولت همواره بر توسعه زیرساخت‌ها و احداث صنایع و در پاسخ به نیازهای مردم تأکید داشته در حالی که حفظ محیط زیست و پایداری طبیعت و منابع آبی به فراموشی سپرده شده است در حالی که کارکرد دولت خود به نوعی در تقابل با توسعه پایدار بوده است.
مشارکت‌های مردمی با شناخت و آگاهی از اهمیت منابع طبیعی به طور خودجوش شکل گرفته‌اند و گاهی از حمایت دولت در سال‌های اخیر بهره‌مند گردیده‌اند. یکی از این تشکل‌های مردم‌نهاد در شهرستان مرکزی حاشیه زاگرس (نورآبادممسنی از توابع شهرستان‌های استان فارس) چند سالی است که به همت عده‌ای طبیعت دوست، افراد و خانواده‌های دلسوز ایجاد شده است که جای خوشحالی دارد و بسی امید را برای ما زنده کرده است، در این شهرستان گروهی تحت عنوان انجمن حامیان طبیعت زاگرس ممسنی تشکیل گردیده که با فرهنگ‌سازی و آشنا کردن مردم در احیای طبیعت، تلاش در دوباره ساختن زاگرس دارند.
این گروه که متشکل از همه مردم و فارغ از هرگونه جنسیت و سن و سال و از اقشار و قومیت‌های مختلف به وجود آمده است در روزهای تعطیل هفته و در مناسبت‌های مختلف دل به طبیعت می‌دهند و با جمع‌آوری زباله و درختکاری و آبیاری آن‌ها و برپایی نمایشگاه و آموزش فرهنگ کتاب و کتاب‌خوانی در موضوعات طبیعت و نگهداری از طبیعت در کنار جنگل‌های زیبای منطقه دارند. این گروه که فاقد هرگونه رسانه دیداری و شنیداری هستند دست‌به‌کار جاودانه‌ای زده‌اند، در این میان جا دارد که سازمان محیط‌زیست و رسانه ملی با حمایت و پشتیبانی از چنین
گروه‌های مردم‌نهاد و مرتبط با محیط‌زیست به‌نوعی از پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های مردمی برای مدیریت منابع طبیعی و بخصوص آب استفاده نمایند. حل بحران‌های زیست‌محیطی و منابع آبی جز با مشارکت مردم و فرهنگ‌سازی ممکن نخواهد شد چنانکه برخی وزارتخانه‌ها مانند جهاد کشاورزی و وزارت نیرو با فعال نمودن بخش مشارکت‌های مردمی به اهمیت این مساله پی برده‌اند و سعی در بهره‌برداری از این ظرفیت‌ها برای طرح‌هایی نظیر احیا و تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی و همین‌طور مدیریت شبکه‌های آبیاری دارند.
مهرداد احمدی/ روزنامه انتخاب
کلیک کنید
دیدگاه‌ها