نتیجه مطالعات، بررسی‌ها و برنامه‌های کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی در خصوص جنگلها و محیط زیست تدوین شده و به کمیسیون تلفیق لایحه برنامه ششم توسعه ارسال گردیده است. در این برنامه پیشنهادی رّد پای قدرتمندانه رایزنی‌های سازمان حفاظت محیط زیست کاملاً مشهود است.
از طرفی، با وجود زحمات کارشناسانه اعضاء کمیسیون کشاورزی آب و منابع طبیعی، مسئله بسیار حیاتی حفاظت از جنگلها و عرصه‌های طبیعی کمی نادیده گرفته شده است. به همین دلیل باید اذعان داشت سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری از ظرفیت لابی‌گری کمتری در کمیسیون برخوردار بوده است و قادر نبوده اهمیت بسیار حیاتی حفاظت از ثروت‌های طبیعی کشور را برای اعضاء کمیسیون شفاف‌تر نماید.
از طرف دیگر، با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، سازمان حفاظت محیط زیست کشور به ریاست دکتر معصومه ابتکار دور جدیدی از تلاش و فعالیت گسترده برای حفاظت از محیط زیست آغاز شد. در این میان، البته نقش دکتر ابتکار به عنوان بانوی برجسته محیط زیست کشور بسیار محوری و تأثیرگذار است. در میدان عمل و در راستای حفاظت از ثروت‌های ملی بدون شک سازمان حفاظت محیط زیست گوی رقابت را از سازمان جنگلها ربوده و سازمان جنگلها را در موضعی تقریباً انفعالی قرار داده است.
فعالیت‌ها و تلاش‌های گسترده سازمان حفاظت محیط زیست چنان در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی گُل انداخته که بسیاری از طرفداران طبیعت فراموش کرده‌اند سازمانی دیگر به نام جنگلها، مراتع و آبخیزداری نیز وجود دارد. به همین دلیل، بعضی منتقدین پیکان تیز انتقاداتشان را به‌عمد یا غیر عمد به‌سوی سازمان حفاظت محیط زیست و شخص دکتر ابتکار نشانه می‌روند.
زمانی که سازمان جنگلها حساسیتی در برابر تخریب شدید جنگلهای شمال از خود بروز نمی‌دهد، دکتر معصومه ابتکار با پیگیری‌های مستمر و از مجاری قانونی وزیر جهاد کشاورزی را متقاعد می‌سازد تا ممنوعیت بهره‌برداری از جنگلهای شمال را کتباً اعلام نماید.
اگرچه خیال طرفداران محیط‌زیست تا حدی در مورد جنگلهای شمال راحت شده ولی تکلیف جنگلهای پهناور زاگرس چه می‌شود؟ اگر جنگلهای زاگرس 40 تا 45 درصد آب شیرین کشور را تأمین میکنند و زندگانی بیش از 25 میلیون نفر از هم‌وطنان شمال به آن وابسته است پس برای حفاظت از این ثروت‌های عظیم خدادادی در برنامه ششم چه تدابیری اندیشیده شده است؟
حقیقت بسیار تلخ و اسفناک این است که این جنگلهای بسیار حیاتی با سرعت 1/1% در سال در حال انقراض می‌باشند (همشهری شماره 5830). با ادامه این روند شوم و نامیمون ظرف 70 تا 80 سال آینده اثری از این جنگلها باقی نمانده و به کویری نابودگر تبدیل خواهند شد. آنگاه زندگانی، معیشت، فرهنگ و تمدن منطقه غرب کشور با مخاطرات بسیار جدّی مواجه خواهد شد. با ظهور این بحران و مصیبت بزرگ و خانمان‌سوز، فقر، فلاکت، خشک‌سالی و گرسنگی حداقل یک‌سوم از خاک کشورمان را خواهد بلعید.
هنوز عرصه‌های بسیاری از جنگلهای زاگرس باقی و از دستان متجاوزین و غاصبان در امان مانده است. تا این "تنگنا" باریک است می‌توان از آن پرید و جنگلهای زاگرس را نجات داد. چند سال دیگر، این "تنگنا" عریض و طویل شده و دیگر پریدن از آن غیرممکن خواهد شد؛ بنابراین تا فرصت باقی است باید اقدامی عاجل صورت پذیرد و تدبیری هوشمندانه اندیشیده شود.
در شرایطی که برنامه ششم توسعه در کمیسیون تلفیق در حال بحث و بررسی است، فرصتی باقی مانده تا در راستای حفاظت از جنگلهای زاگرس اصلاحاتی در برنامه‌های پیشنهادی ایجاد شود. برای حفاظت از ایجاد ثروت‌های عظیم و خدادادی چهار عمل اصلی و راهبردی را باید انجام داد.
بدون شک، حراست و حفاظت از وضعیت کنونی جنگلهای زاگرس مهم‌ترین و نخستین گام به شمار می‌آید. ابزار قانونی برای انجام این مهم یگان حفاظت منابع طبیعی است که در سازمان جنگلها و ادارات کل منابع طبیعی استان‌ها مستقر می‌باشند. متأسفانه، یگان حفاظت به نوعی مظلوم واقع شده و اهمیت کافی به این سازمان راهبردی داده نمی‌شود. فرماندهان یگان نیز طی چندین سال گذشته عزم و اراده‌ای جدّی جهت تقویت و تأمین جنگلبانان و تجهیزات موردنیاز از خود نشان نداده‌اند. به نظر می‌آید یگان حفاظت منابع طبیعی به نقش حیاتی خود برای حفاظت از ثروت‌های ملی چندان آگاه نیست. در غیر این صورت، فرماندهان یگان برای تأمین جنگلبانان و تجهیزات مورد نیاز می‌بایست خود را به آب‌وآتش می‌زدند تا خواسته‌هایشان برآورده گردند. ضمناً، عدم رایزنی کافی با اعضاء کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی حاکی از عدم تحرک و پویایی در سازمان جنگلها و یگان حفاظت می‌باشد.
البته، حفاظت فیزیکی گشت و نظارت در عرصه‌های جنگلی اگرچه نخستین و مهم‌ترین اقدام به‌حساب می‌آید ولی اقدامات دیگری نیز باید به‌طور همزمان صورت گرفته و موردتوجه برنامه ریزان قرار گیرند. در همین راستا، احیاء و توسعه عرصه‌های جنگلی، آموزش، اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی در خصوص اهمیت بسیار حیاتی جنگلها و محیط زیست و همچنین سوخت‌رسانی به‌موقع و ارزان به روستائیان از اهمیت بسیاری برخوردارند. در صورتی که مجلس شورای اسلامی قانونی به تصویب رساند که سوخت‌های فسیلی به قیمتی ارزان‌تر در اختیار روستائیان قرار گیرند، قطعاً، در حفاظت از درختان و جلوگیری از قلع‌وقمع آن‌ها بسیار مؤثر خواهد بود بنابراین، برنامه ششم توسعه قطعاً می‌تواند ناجی جنگلهای زاگرس شود اگر چهار عمل اصلی و چهار برنامه ذیل را مورد توجّه جدّی قرار دهد:
صدور مجوز استخدام حداقل 600 نفر جنگلبان جهت برقراری اکیپ‌های گشت و کنترل در 12 استان منطقه زاگرس.
طرح کاشت یک میلیارد اصله نهال در طول برنامه ششم در سطح کشور توسط دهیاری‌ها، شهرداری‌ها، ادارات کل منابع طبیعی و حفاظت محیط‌زیست.
تدریس واحدهای درسی (نظری و عملی) آموزشی منابع طبیعی و محیط‌زیست در مقاطع ابتدایی و متوسطه آموزش و پرورش.تأمین سوخت‌های فسیلی ارزان‌قیمت ویژه مناطق روستایی و روستاهای حاشیه جنگل.
سید محمد قاسمی
کلیک کنید
دیدگاه‌ها
عامل اصلی همین سیلاب قطع درختان بلوط است که مانع وقوع سیل میشدند
یکی از دلایل اسباب این خطرضعف مدیریت چندساله درحوزه منابع طبیعی ومحیط زیست استان است
باتشکراز جناب قاسمی دلسوز وتلاشگر افتخاری منابع طبیعی