درختان خرم‌آباد؛ بدون شك جزئی از ميراث طبيعي اين شهر تاريخي هستند. گردشگراني كه به خرم‌آباد سفر داشتند يكي از ویژگی‌های خرم‌آباد كه نظرشان را جلب می‌کند درختان اين شهر است.

ولي آيا ما نيز اين توجه را نسبت به درختان شهرمان داریم؟ ناگفته نماند سرانه فضاي سبز نسبت به گذشته پيشرفت محسوسي داشته و برنامه‌ریزی خوبي توسط شهرداري خرم‌آباد صورت گرفته است؛ ولي حفظ و نگه‌داري درختان رو بايد مدنظر قرار داد كه متأسفانه در طول سال‌های گذشته به دليل كم توجهي به اين امر بعضي درختان در نقاط شهر خرم‌آباد وضعيت مطلوبي ندارند و ممكن است براي عابران نيز خطرآفرین باشد.

منظور از حفظ و نگه‌داري و گسترش فضاي سبز صِرف جلوگيري از قطع بی‌رویه درختان نيست بلكه شرايط مطلوب براي رشد و نمو نهال و حفظ و نگه‌داري درختان کهن‌سال است.

در كج شدن درختان عوامل مؤثری نقش دارند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

1- شايد بتوان گفت كه اصلی‌ترین عامل انحراف جهت رشد و خميدگي درختان تراكم شديد آن‌ها به جهت فواصل كم نسبت به يكديگر كه خود عاملي براي ايجاد رقابت بين درختان و انتخاب جهات رشد غير صحيح و درنتیجه كج شدن آن‌ها می‌شود.

2- مهم‌ترین عامل كج شدن و خميدگي درختان، آسیب‌های ریشه‌ای از انواع مختلف است كه اثر خود را در اندام‌های هوايي گياه و انحراف از مسير رشد قائم نشان می‌دهد.

3- قطع ريشه بعضي از درختان به علت احداث پیاده‌رو و ...به‌تدریج همراه با رشد بيشتر درخت و بزرگ شدن تاج آن و افزايش وزن درخت در قسمت بالايي، باعث خميدگي شديد درخت می‌گردد. در چنين شرايطي با تائيد نهايي كارشناسان قطع درختان تنها راه چاره است چراکه ریشه‌ها هرگز قادر به حفظ و نگهداري ايستائي درختان نخواهد بود؛ گاهي اوقات هم علت اصلي خميدگي درختان وجود ریشه‌های کم‌عمق و كم نفوذ است، با بالا بودن سطح آب‌های زيرزميني نيز باعث نفوذ كمتر ریشه‌ها به عمق خاك شده و ناپایداری را سبب می‌شود.

4- نرم شدن خاك به علت بارندگي همراه با اثر مضاعف سنگيني تاج درخت باعث چرخش آن در خاك می‌گردد. هرس مناسب می‌تواند باعث توازن و تعادل صحيح درخت در طوفان شود و از سنگيني نامتوازن و به دنبال آن كج شدن كل درخت به یک‌جهت جلوگيري نمايد؛ كاشت نهال‌ها در فواصل كم نسبت به يكديگر باعث تداخل رشد ریشه‌ای و انحراف ریشه‌ها در آينده شده و موجبات كج شدن و خميدگي درخت در آينده را فراهم می‌آورد.

حال که برخی از عوامل کجی درختان را برشمردیم، لازم است به روش‌های پيشگيري از كج شدن و خميدگي درختان نیز اشاره‌ای داشته باشیم که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

 1- رعايت مراحل كاشت صحيح نهال.

2- عدم ايجاد مزاحمت‌های غيرطبيعي براي درختان از قبيل احداث پیاده‌روها، جدول‌گذاری، سیمان‌کاری و آسفالت‌کاری دور درختان و ... در نزديكي آن‌ها و آسيب نرساندن به ریشه‌ها و مسير رشد طبيعي آن‌ها.

3- عدم انجام آبياري ايستابي و اجازه دادن به ریشه‌ها در جهت رشد و نفوذ بيشتر در اعماق خاك و درنتیجه ايجاد استحكام و ايستايي بيشتر درخت.

4- عدم كاشت درختان بخصوص با تاج گسترده در زمین‌های با خاك سست و در مسير جوی‌ها و روان آب‌ها و محل احداث بناها و عمليات عمراني آتي، در اين خاک‌ها می‌توان از درختچه‌های زينتي يا درختان با تاج متراكم و كوچك استفاده كرد.

5- هرس مناسب درختان توسط متخصصان آموزش‌دیده به‌نحوی‌که توازن و تناسب تاج درخت در قسمت‌های مختلف حفظ شده و تاج درخت در زمان وزش بادهاي شديد به‌مثابه بادگير عمل نكرده و باعث خميدگي يا سقوط درخت نشود.

6- قيم‌گذاري صحيح هنگام كاشت نهال و ايجاد فضاي رشد مناسب براي درخت تا زماني كه سيستم ریشه‌ای كاملاً توسعه يافته و به تنهايي قادر به حفظ ايستايي و پايداري درخت باشد.

می‌دانیم كه هميشه پيش‌گيري به جاي درمان بهترين و مؤثرترین راه است.

راه‌های مهار كه عمدتاً بر ايجاد سیستم‌های حفاظتي و حمايتي استوار است بيشتر در مورد نهال يا درختان جواني بكار می‌رود كه فرصت بازپروري و ترميم سيستم ریشه‌ای و استحكام بافت‌های نگاه‌دارنده در آن‌ها باقي است.

در مورد درختان کهن‌سال در مواردي كه وجود آن‌ها در مکان‌های خاصي خطرآفرین احساس شود چاره‌ای جزء قطع درخت باقي نمی‌ماند.

در مورد درختاني كه قطري كمتر از 15 – 10 ‍Cm دارند، استفاده از شمع‌های چوبي براي جلوگيري از سقوط احتمالي و كمك به درخت تا زمان به دست آوردن پايداري كافي می‌تواند راه‌حل موقتي براي بهبود باشد و درختان بزرگ‌تری را كه در آستانه خميدگي قرار دارند می‌توان با نصب پایه‌های چوبي در قسمت بالايي تنه درمان كرد. چنين درختاني را بايد در جهت خم‌شدگی، با هرس مناسب سبك كرده و حجم آن‌ها را كاهش داد.

همان‌طور كه اشاره شد متأسفانه در سال‌های گذشته توجهي به درختان شهر خرم‌آباد صورت نگرفته كه وضع موجود شاهد همین موضوع است که انتظار می‌رود تا وضعيت درختان وخیم‌تر نشده، مسئولين اقدامات عاجل و مناسبی را اتخاذ كنند.

گزارش و عکس: علی محمدی
پايگاه خبري يافته

دیدگاه‌ها