می‌توان شاخه جديدي از اکوتوريسم را تحت عنوان هيدرو‌توريسم يا گردشگري مبتني بر منابع آبي ناميد.
هیدرو‌توریسم به عنوان یکی از صنایع پویا و بانشاط در صحنه‌های اقتصادی، سیاسی اجتماعی و فرهنگی دنیا مطرح است. اين نوع گردشگري که در کشورمان هنوز به آن پرداخته نشده است، برای اولین بار توسط این‌جانب در راستای ایده پردازی و یافتن راهکاری جهت رونق بخشیدن به اقتصاد نابه‌سامان استان لرستان، بدین شکل مطرح می‌شود، می‌توان در زمره گردشگري پایدار قرار داد.
هيدروتوريسم با تکیه‌بر شناسايي منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی به موضوع گردشگري پرداخته و علم بهره‌برداری از منابع آبي بدون آسیب زدن به محيط زيست و منابع طبيعي تعريف می‌شود. ديدن انواع دریاچه‌ها، رودخانه، آبشار، چشمه، قنات، آب‌انبار، سازه‌های آبي نظير سد، بندهای خاكي، استخرهاي طبيعي و ... در جای‌جای کره‌ی خاكي از پرطرفدارترین جاذبه‌های گردشگري به شمار می‌رود كه قسمتي از فعالیت‌های مربوط به هيدرو توريسم را تشکيل می‌دهد.
با این مقدمه معتقدم آن‌چه استان لرستان را از سایر مناطق مختلف ایران متمایز کرده است، ظرفیت بسیار بالای آن در بخش هیدرو توریسم است. لذا در این مقطع زمانی ضرورت دارد بامطالعه و تهیه نقشه جامع و همچنین مشارکت دستگاه‌های مختلف و ورود بخش‌های خصوصی شاهد ارائه الگوی معرف و پاسخگو در راستای اقتصاد مقاومتی در کشور باشیم تا با جذب گردشگر شاهد شکوفایی اقتصادی استان محروم‌مان باشیم.

بخشی از منابع آبی استان لرستان عبارت‌اند از:

چشمه‌ها و سراب‌های متعددی در سطح استان وجود دارد که شرایط مناسبی را جهت جذب جمعیت توریستی داخل استان و خارج از استان را فراهم می‌نمایند. سراب هنام، سراب کهمان در الشتر، سراب چگنی، کیو و چشمه‌های گلستان، گرداب، دارایی در خرم‌آباد، سراب جانیزه، سراب زرشکه، سراب سفید، سراب زارم، سراب کرتول و چشمه‌های ونایی، دره خونی، هفت‌چشمه و اسل در بروجرد و اشترینان، سراب غارتمندر و گردکانک، ماهی چال، فرسیان، گایکان، سر دره، رود آب در الیگودرز، سراب چشمه و رودک در دورود و چشمه فلفلی و تیان در ازنا، چشمه آبگرم شهرستان دلفان، اطراف برخی از این چشمه‌ها و سراب‌ها از پوشش گیاهی نادری برخوردار بوده و در طول فصول مساعد شرایط مناسبی را جهت جذب گردشگران فراهم می‌نماید.
مهم‌ترین رودخانه‌های استان شامل کشکان و سزار (داخلی)، سیمره و بختیاری (مرزی) می‌باشد که دریاچه سدهای دز و کرخه تخلیه می‌گردد. از حدود 15.3 میلیارد مترمکعب حجم متوسط ریزش‌های جوی سالانه، حدود 10 میلیارد مترمکعب به صورت رواناب در رودخانه‌ها و مسیل‌های عمده استان جریان می‌یابد که با احتساب 4.1 میلیارد مترمکعب ورودی از استان‌های مجاور و  200  میلیون مترمکعب آب چشمه‌های عمدتاً آهکی که جریان پایه رودخانه‌ها را تشکیل می‌دهد، مجموع جریان‌های سطحی استان به 12.4 میلیارد مترمکعب در سال می‌رسد که بخشی از آن به مصرف رسیده و قسمت اعظم آن از طریق رودخانه‌ها به استان‌های مجاور یا کفه‌های داخلی تخلیه می‌شود.
به‌طور کلی حجم منابع آب تجدیدشونده استان 9.2 میلیارد مترمکعب و حجم منابع آب سطحی از منابع آب تجدید شونده 8.3 میلیارد مترمکعب است.

اين درياچه بزرگ‌ترین درياچه آب شيرين استان لرستان مى‏باشد كه در منطقه حفاظت شده اشترانكوه به‌موازات رشته اصلى اشترانكوه واقع شده است. درياچه گهر از دو درياچه كوچك و بزرگ تشكيل يافته است كه درياچه گهر كوچك بالاى آن سراب بزرگى است كه اطرافش را درختان بيد وحشى و ساير گونه‏هاى جنگلى فرا گرفته است. درياچه گهر حدود 5/2 كيلومتر طول و 500 متر عرض دارد، عميق‌‏ترين نقطه آن 28 متر است. مساحت سطح آبى آن در حدود 100 هكتار مى‏باشد. اشترانكوه به‌جز درياچه گهر تعداد زيادى چشمه دارد. اين چشمه‏ها عبارت‌اند از: گندم‏زار، گل‌گل، شاه‏زاده احمد، خير گل سرخ، چال ديمه، پنبه‏كار، قبردختر، سراب سفيد و سراب دارياب.

مهم‌ترین تالاب‏هاى استان عبارت‌اند از: تالاب پل‌دختر كه در منطقه آهكى در شرق رودخانه كشكان و كبير كوه واقع شده‏اند. تالاب سیلاخور در شمال غربى شهر دورود و تالاب بيشه دالان در جنوب شهرستان بروجرد قرار دارد.

ميزان آب به دست آمده ساليانه از منابع زيرزمينى دشت‏هاى استان از طريق چاه‏هاى عميق چشمه‏ها و قنوات حدود 5/1 ميليارد مترمکعب است كه بخشى از اين آب از طريق رودخانه‏ها و نفوذ و تبخير خارج مى‏شود و برآورد مى‏شود حدود يك ميليارد مترمکعب را مى‏توان با جلوگيرى از به هدر رفتن آب‌ها و حفر چاه‏هاى جديد در اختيار گرفت. تعداد چاه‏هاى عميق استان 1223 حلقه تعداد چاه‏هاى نيمه عميق 1555 حلقه و تعداد قنوات در استان 1818 رشته بوده است.

در استان لرستان بیش از 33 رودخانه دائمی جریان دارد که بر اساس حوضه آبریز به 3 دسته اصلی تقسیم می‌شوند. رودهای حـوضـه دز و رودهـای حوضـه کـرخه در مجـموع 96 درصـد سطح استـان را دربـر می‌گیرند و رودهای حوضه مرکزی که سطح کوچکی از شرقی‌ترین قسمت استان را به خـود اختصاص داده‌اند.
رودخانه سزار، تیره، رودخانه بختیاری، سرخاب، کشور، سبز، چم چیست، اسک، رودخانه الیگودرز و ازنا از جمله رودخانه‌های حوضه آبریز دز هستند. رودخانه سیمره، کشکان، کهمان، دره شهر، گند، خرم‌آباد و گرگانه نیز حوضه آبریز کرخه را تشکیل می‌دهند.
این در حالی است که وجود این رودخانه‌های بزرگ و پر آب موجب ایجاد آبشارهای منحصربه‌فردی در مسیر جریان این رودخانه‌ها در دل صخره‌های این استان شده است. در حال حاضر بالغ‌بر 50 آبشار بزرگ و کوچک در پهنه استان لرستان وجود دارد که بخش عمده‌ای از این آبشارها در مسیر رودخانه‌های این استان قرار گرفته‌اند.
این در حالی است که آبشارهای هفتگانه لرستان هر کدام در نوع خود آبشارهای منحصر به فردی هستند که شاید نتوان مانند آن‌ها را در دیگر نقاط کشور مشاهده کرد. آبشار "شوی یا تله‌زنگ"، "آبشار بیشه"، "آبشار آب‌سفید"، "آبشار نوژیان"، "آبشار چکان"، "آبشار سرکانه"، "آبشار وارک" و "آبشار افرینه" از جمله آبشارهای لرستان هستند که هر کدام زیبایی‌های منحصر به فرد خود را دارند.

 

دکتر
علی حقی‌زاده
استادیار دانشگاه لرستان

دیدگاه‌ها