محور اصلی و اساسی "اقتصاد مقاومتی" بر خوداتّکایی، تقویت قابلیتها و ظرفیتهای داخلی، افزایش تولید و ایجاد اشتغال، حفاظت و حراست از ثروتهای کشور و عدم وابستگی به بیگانگان استوار است.
بدون شک، جنگلهای زاگرس یکی از ارزشمندترین و حیاتیترین ثروتهای ایران اسلامی به شمار میآیند. در سالی که بر اساس منویات مقام معظم رهبری به عنوان سال "اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل" نامگذاری شده است، فرصتی بسیار استثنایی و مغتنم فراهم شده تا از این ثروتهای بسیار ارزشمند حفاظت و حراست نماییم.
در ارزشگذاری اقتصادی جنگلهای زاگرس کافی است بدانیم 40 تا 45 درصد آب شیرین کشور توسط این جنگلها تأمین و حفاظت میشود. جنگلها خاصیت نفوذپذیری خاک را افزایش داده و موجب می¬گردند سالیانه میلیاردها مترمکعب نزولات آسمانی بهراحتی به سفرههای زیرزمینی راه پیدا کرده و سفرهها را تغذیه کنند. چشمهها و بسیاری از رودخانهها از همین سفرهها به وجود میآیند تا انسانها بتوانند برای زندگی و ادامه حیات از آنها استفاده کنند. بهراستی ارزش اقتصادی سالیانه میلیاردها مترمکعب آب حیاتبخش چقدر است؟
برگ درختان جنگلها بر اساس پدیده فتوسنتز، گازکربنیک (CO2) هوا را جذب نموده و به جای آن اکسیژن (O2) حیات بخش تولید میکند. این تبدیل به احسن شگرف و خارقالعاده را خداوند متعال در جان و دل درختان و برگها آفریده تا حیات بر روی کره زمین ادامه یابد. بر اساس تحقیقات دانشمندان علوم طبیعی، 60 درصد اکسیژن زمین از طریق جنگلها تأمین میشود. آیا میتوان ارزش اقتصادی میلیاردها متر مکعب اکسیژن حیات بخش را که زندگی بدون آن امکانپذیر نیست را محاسبه نمود؟
یکی از ویژگیهای جنگلها تلطیف نمودن و کاهش دمای هوا میباشد. افزایش دمای هوا و گرمای طاقتفرسا در طول تابستانها موجب تبخیر شدن آب رودخانهها و دریاچهها شده و هزینههای بسیار سنگینی بر جوامع بشری تحمیل میکند. واقعاً، هزینههای بسیار سنگین افزایش مصرف سوختهای فسیلی از یکسو و ضربات مهلک بر صنعت کشاورزی بر اثر افزایش دما از سوی دیگر را چگونه باید برآورد نمود و تخمین زد؟
هر هکتار جنگل انبوه در هر سال تا 68 تن گرد و غبار را جذب میکند و از آلودگی هوا جلوگیری به عمل میآورد. جنگلهای زاگرس همچون یک صافی و فیلتر بسیار عظیم از ظرفیت بسیار بالایی در جذب گرد و غبار برخوردار است. متأسفانه به دلیل تخریب شدید این جنگلها، قابلیت جذب گرد و غبار آن تا حد زیادی کاهش پیدا کرده است. با قطع هر درخت در جنگلهای زاگرس، سوراخی در این فیلتر بسیار عظیم ایجاد شده و خاصیت جذب گرد و غبار آن عملاً بسیار ضعیف شده است. وجود پدیده گرد و غبار در منطقه غرب کشور تا چه حد برای سلامتی مردم منطقه زیانآور است و برای مهار گرد و غبار چه هزینههای هنگفتی بر کشور تحمیل میشود؟
کنترل آبهای سطحی بهویژه در زمان بارشهای سنگین و جلوگیری از وقوع سیل از دیگر ویژگیهای جنگلها به شمار میآید. هزینههای سرسامآور وقوع سیل، خطرات جانی و ضربات مهلک آن بر پیکره جامعه را چگونه میتوان مشخص نمود؟
حفاظت و جلوگیری از فرسایش خاک از دیگر ویژگیهای خارقالعاده جنگلها است. در صورت قطع درختان، نه تنها آب سفرههای زیرزمینی تأمین نمیشود و نزولات آسمانی بهراحتی از دست میروند، بلکه بارش باران خاک حاصلخیز را نیز شُسته و پدیده فرسایش خاک را به وجود میآورد. حفاظت سالیانه میلیاردها تن خاک حاصلخیز چقدر میارزد؟
حفاظت از حیاتوحش، جذب آفات کشاورزی، تأثیرگذاری در افزایش باران و... از ویژگیهای دیگر جنگلها محسوب میگردند که ارزشگذاری اقتصادی آنها اگرچه بسیار پیچیده ولی امکانپذیر است؛ بنابراین، تعجبی ندارد زمانی که دانشمندان قیمت یک اصله درخت بلوط 50 تا 100 ساله را بیش از 179 میلیون تومان ارزشگذاری میکنند. اگر در هر هکتار جنگل فقط 400 اصله درخت وجود داشته باشد، ارزش کل جنگلهای لرستان به 40 کوادریلیون (4 با 16 صفر!) برآورد میگردد.
ارزش اقتصادی فوقالعاده زیاد جنگلهای لرستان و تأثیرات اجتنابناپذیر آن بر زندگی و حیات مردم از چنان اهمیت بسزایی برخوردار است که حفاظت و حراست از آن را به یک وظیفه واجب، انسانی و شرعی برای همگان و بهویژه برای سازمانهای متولی مبدّل ساخته است. در حالی که یکی از مهمترین اصول "اقتصاد مقاومتی" بر ظرفیتها و ثروتهای کشور استوار شده است، چرا از این فرصت بسیار استثنایی و مغتنم برای حفاظت و حراست از حیاتیترین ثروتهایمان بهرهبرداری نکنیم؟
پایان قسمت اول
سید محمد قاسمی
فعال محیط زیست