طرح احداث سد بختیاری به عنوان بلندترین سد جهان، ابتدای سال 92 سالی که از سوی مقام عظمای ولایت "حماسه سیاسی، حماسه اقتصادی" نامگذاری شده با حضور رئيس جمهور در استان لرستان آغاز شد.
به گزارش يافته، طرحی که به واسطه اهمیت، موقعیت، ویژگی‌ها و قابلیت‌های که در راستای توسعه و پیشرفت لرستان دارد، باید از آن به عنوان سرآغازی برای ثبت حماسه‌ای عظیم و ماندگار در حوزه اقتصادی و فعالیت‌های عمرانی استان لرستان در جهت لبیک گفتن به ندای رهبر معظم انقلاب اسلامی نام برد.
طرحی مهم و ملی که با تلاش شبانه روزی و پیگیری استاندار لرستان برای خدمت صادقانه و بی‌منت به مردم این دیار و زمینه‌سازی برای رفع محرومیت و توسعه پایدار این استان، در ابتدای سال جاری از سوی دولت عدالت محور به مردم لرستان هدیه داده شد.
طرح سد بختیاری علاوه بر تمامی مزایایی که در حوزه مهار آب های سطحی و توسعه بخش کشاورزی با تامین منابع آبی و تبدیل اراضی کشاورزی دیم به آبی برای استان دارد، در حوزه صنعت گردشگری به دلیل موقعیت مکانی خاص خود و همچنین ایجاد فرصت‌های شغلی مولد و گسترده چه در زمان ساخت و چه در زمان بهره‌برداری از مزایا و برکات بیشماری برخوردار است.
بهبود شرائط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در منطقه طرح، ایجاد امکان توسعه و سرمایه‌گذاری در محدوده طرح، بهبود سطح رفاهی زندگی اهالی، ارتقاء سطح آموزش و بهداشت و افزایش درآمد سرانه به واسطه ایجاد اشتغال در منطقه طرح، استفاده بهتر از قابلیت‌های گردشگری منطقه، افزایش سهم منطقه در توسعه کشور، بهبود ارتباطات و حمل و نقل زمینی از طریق ایجاد جاده‌های دسترسی، افزایش ارزش افزوده خدمات درمنطقه طرح؛ از جمله اثرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اجرای این طرح ملی خواهد بود.
خدمات مهندسي مطالعات مرحله اول طرح سد و نيروگاه بختياري در اسفند 1375 و در مدت 33 ماه توسط شركت مهندسي مشاور مهاب قدس انجام و گزارش‌هاي مربوط به مرحله اول طرح در اسفند 1379 تحويل شركت آب و نيرو شد، سال 84 با انجام خدمات مهندسي شامل بازنگري و تكميل مطالعات مرحله اول، انجام مطالعات مرحله دوم و تهيه اسناد مناقصۀ سد و نيروگاه بختياري به مجری واگذار تا عملیاتی شود.
احداث سيستم انحراف و راههاي دسترسي به تاج سد طي يك قرارداد به قرارگاه خاتم‌الانبياء (مؤسسه حرا) واگذار گرديد و عمليات اجرايي آن از نيمه اول سال 1390 آغاز شده است.
قراردادهاي قطعات اول و دوم بخش اول از راههاي دسترسي اصلي طرح تحت عنوان "مسير آزادراه خرم‌آباد - سيرم" و "سيرم - تنگ هفت" در قالب قراردادهايي با شركت ناوديس‌راه (نيمه دوم سال 1389) و شركت بلندطبقه (نيمه اول سال 1388) ابلاغ و عمليات اجرايي آنها آغاز گرديده است.
اجراي بخش دوم و سوم راههاي دسترسي اصلي طرح تحت عنوان مسير تنگ7-تنگ6 و تنگ 6-تنگ5 در قالب قراردادهايي به شركت‌هاي جهاد نصر اصفهان و جهاد توسعه خدمات زيربنايي در نيمه دوم 1389 ابلاغ و شروع شده است.
تفاهم‌نامه قرارداد اصلي طرح (سد و نيروگاه) جهت تأمين مالي، طراحي و اجرا با كنسرسيوم فرآب-ساينوهايدرو در اسفند ماه 1389 به امضاء رسيده است و اخذ مجوزهاي مورد نياز و ترتيبات فاينانس در دست پيگيري است كه پس از آن امكان ابلاغ قرارداد و فعال شدن عمليات اجرايي فراهم مي‌گردد.
بخشي از راههاي دسترسي داخلي (مسير 2) در قالب قراردادي با شركت جهاد نصركوثر شامل 2 پل بر روي رودخانه سزار و مسير به طول 2 كيلومتر به اتمام رسيده است.
بخش دوم از راههاي دسترسي داخلي شامل مسير‌هاي 1،3 و 4 با طول تقريبي 10 كيلومتر و 7 دهنه پل در قالب قراردادي با قرارگاه خاتم الانبياء (مؤسسه حرا) به همراه زيرسازي ايستگاه راه‌آهن اختصاصی دوآب و تونل انحراف آب بالایی از ابتداي سال 88 آغاز شده است.
ساختگاه سد و نیروگاه بختیاری در بخش سفلای رودخانه بختیاری در استان لرستان و در بخش جنوب غربی ایران در دامنه‌های جنوب غربی کوه‌های زاگرس چین خورده و در شمال غرب ایستگاه تنگ پنج (هشتمین ایستگاه حد فاصل اندیمشک - دورود) در مسیر راه‌آهن تهران – اهواز، بر روی رودخانه بختیاری واقع شده است.
همچنین ساختگاه سد بختیاری به فاصله مستقیم حدود 50 کیلومتری بالادست سد دز و پنج کیلومتر بالادست تقاطع رودخانه های سزار - بختیاری قرار گرفته است.
مساحت حوضه آبریز در محل ساختگاه سد در حدود 6388 کیلومترمربع و میانگین ارتفاع حوزه از سطح دریا 2212 متر می‌باشد.
دبی متوسط سالانه رودخانه بختیاری در محل سد (بر اساس یک دوره آماری 60 ساله) معادل 144 مترمکعب بر ثانیه و متوسط بارش سالانه در حدود 1117 میلی‌متر می‌باشد.
رودخانه بختیاری یکی از دو سرشاخه اصلی رودخانه دز می‌باشد که از ارتفاعات جنوبی اشترانکوه سرچشمه می‌گیرد و در نزدیکی ایستگاه تنگ پنج به رودخانه سزار می‌پیوندد و رود دز را تشکیل می دهد.
* اهداف اجرای طرح
-تولید 3000 گیگاوات ساعت در سال انرژی برق آبی به منظور کاهش انتشار گازهای گلخانه ای(CO2) به میزان 1.905.000 تن در سال در راستای CDM
-جلوگیری از ورود رسوبات رودخانه بختیاری به مخزن سد دز و در نتیجه افزایش عمر سد و نیروگاه دز
-کنترل سیلاب و جلوگیری از تخریب سالیانه آن و بهبود شرایط ایمنی در پایین دست سد
* ویژگی‌ها
- بلندترین سد دو قوسی بتنی جهان با ارتفاع 315 متر
-بزرگترین مخزن مصنوعی ذخیره آب کشور پس از کرخه با حجمی معادل 4.8 میلیارد متر مکعب در تراز نرمال
- ظرفیت نیروگاه 1500 مگاوات و انرژی تولیدی سالانه با ضریب کارکرد 20 درصد، نزدیک به 3000 گیگاوات ساعت می‌باشد.
- نقش قابل توجه ذخیره سازی و تنظیم آب این سد با توجه به حجم زیاد مخزن
-کنترل سیلاب‌های فصلی و بهبود شرایط ایمنی در پایین دست سد
- افزایش قابل ملاحظه ظرفیت ذخیره آب در حوضه رودخانه دز به‌منظور امکان مدیریت بهتر منابع آب و افزایش حجم آب قابل تنظیم و در نتیجه افزایش سطح زیر کشت اراضی در پائین دست
- امکان تولید بهینه انرژی در زمان‌های پیک مصرف روزانه و سالیانه
ساخت سد بختیاری در ادامه اجرای طرح های عمرانی ملی و زیربنایی مانند سه طرح مهم راه آهن ، آزادراه خرم آباد – اراک، پتروشیمی لرستان، پتروشیمی کوهدشت، سد بزرگ معشوره، افزایش قابل توجه اعتبارات عمرانی، موفقیت برجسته ستاد توسعه بخش کشاورزی، موفقیت های چشمگیر در زمینه جذب اعتبارات عمرانی و دهها اقدام مفید و موثر دیگر از جمله خدمات موثری است که در سایه مدیریت علمی و کارشناسی دکتر دهمرده استاندار لرستان و با عنایت ویژه دولت خدمتگزار و نظام مقدس جمهوری اسلامی در لرستان انجام شده تا گرد و غبار محرومیت برای همیشه از چهره این دیار و مردمان باصفا و قدرشناس آن زدوده شود.
مدیر عامل شرکت توسعه منابع آب و نیرو کشور گفت:35هزار میلیارد ریال اعتبار برای ساخت سد و نیروگاه بختیاری لرستان در نظر گرفته شده است.
سید محمدرضا رضازاده افزود: این اعتبار بر اساس مصوبه هیات دولت از محل واگذاری دارایی های دولت تامین خواهد شد.
وی اظهار داشت : سد بختیاری بلندترین سد جهان خواهد بود و در حال حاضر بلندترین سد جهان در کشور چین ساخته شده است.
وی تصریح کرد: برای ساخت این سد 102 کیلو متر جاده دسترسی ایجاد شده است که ازاین میزان 80 کلیومتر جاده محلی نیز اجرا شده است.
وی گفت: پیش ازاین تنها راه دسترسی به این منطقه از طریق خط آهن تهران - جنوب امکانپذیر بود اما اکنون راه دسترسی از طریق جاده میسر شده است.
وی افزود: سد بختیاری در لرستان ویژ گی های بسیاری دارد بگونه ای که در این سد آزمایش کارشناسی و علمی درحوزه آب انجام خواهد شد که نتایج آن می تواند به عنوان مرجع در دانشگاه ها ی کشور مورد استفاده قرار گیرد.
مدیر عامل شرکت توسعه منابع آب و نیرو کشور با اشاره به اجرای طرح های سد سازی در کشور گفت: هم اکنون 25طرح بزرگ در حوزه آب در حال مطالعه ، اجرا و بهره برداری است.
رضازاده افزود: از این تعداد هفت طرح در مرحله بهره برداری پنج طرح در حال اجرا و 13طرح دیگر در دست مطالعه است.
وی اظهار داشت: حوزه آبیریز کرخه ، دز و کارون یکی از پر آبترین حوزه آبریز کشور است بطوریکه میانگین بارندگی در این حوزه 35برابر میانگین کشور است به همین منظور بیشترین طرح های آبی کشور در این حوزه ایجاد می شود.
وی گفت: حوزه بختیاری از به هم پیوستن رود خانه های سزار و بختیاری است که در این حوزه طرح های بزرگی از جمله سد ونیروگاه رود بار لرستان که با خط اعتباری کشور چین در آن به اجرا گذاشته شده است.
بگفته وی سد رود بار لرستان با ارتفاع 155متر و تولید انرژی 450مگاوات و یکهزار مگاوات ظرفیت تلمبه ای دارای55درصد پیشرفت فیزیکی است .
مدیر عامل شرکت توسعه منابع آب و نیرو کشور اضافه کرد:همچنین طرح های سد سازی لیره و ذالکی از دیگر طرح های است که در حوزه آبریز بختیاری در حال اجرا است.
وی اظهار داشت: بالا بردن عمر مفید سد دز یکی از ویژگی های مهم سد بختیاری است بگونه ای که این سد می تواند رسوبات بالا دست سد دز را بگیرد و عمر سد دز را افزایش دهد .
رضازاده گفت: همچنین سد بختیار زمینه ایرا فراهم می کند تا سه طرح جرایانی شامل دز یک ، دو و سه با ظرفیت 750 مگاوات انرژی در حوزه سد بختیاری احداث شود.
ساخت سد بختیاری در ادامه اجرای طرح های عمرانی ملی و زیربنایی مانند سه طرح مهم راه آهن ، آزادراه خرم آباد – اراک، پتروشیمی لرستان، پتروشیمی کوهدشت، سد بزرگ معشوره، افزایش قابل توجه اعتبارات عمرانی، موفقیت برجسته ستاد توسعه بخش کشاورزی، موفقیت‌های چشمگیر در زمینه جذب اعتبارات عمرانی و دهها اقدام مفید و موثر دیگر از جمله خدمات موثری است که در سایه مدیریت علمی و کارشناسی استاندار لرستان و با عنایت ویژه دولت و نظام مقدس جمهوری اسلامی در لرستان انجام شده تا گرد و غبار محرومیت برای همیشه از چهره این دیار و مردمان باصفا و قدرشناس آن زدوده شود.