چهلمنبری یکی از مراسم آیینی محرم است که در روز تاسوعا است که در لرستان و با حضور زنان برگزار میگردد.
حضور در این آیین مختص زنان است و در این آیین زنان از صبح روز تاسوعا روزهی سکوت میگیرند و با پای برهنه و نقاب بر صورت و با در دست داشتن چهل شمع، این مراسم را برگزار مینمایند.
عزاداران با پای پیاده و حضور در یک حسیینه و یا سقاخانه تکیه و یا سقاخانه یک شمع روشن میکنند این کار به تأسی از حضرت زینب(س) که از کوفه تا شام را در 40 منزل به سختی و مشکلات فراوان طی کردند انجام میگیرد.
حضور کودکان و زنان در این مراسم به نوعی یادآور پیام رسانی بازماندگان کربلا است. در این روز حاجتمندان با شرکت در این مراسم طلب حاجت و نیاز خود را با روشن کردن شمع در هر منبر و برداشتن یک شمع در آخرین منبر برای برآورده شدن حاجات خود از بابالحوائج انجام میدهند.
بعد از چهلمین منبر روبنده از سر برداشته و با یکدیگر گفتوگو میکنند. این سنت و آیین عزاداری در کنار سنت گِلمالی (خَرّه) یکی از آیینهای مردم لرستان به ویژه شهر خرمآباد و بروجرد است. در خرمآباد، زنان پس از حضور در امامزاده زید بن علی (ع) و قرائت زیارت ایشان شروع میشود.
در این مراسم، زنان با بستن روبنده بر صورت هیچ صحبتی تا آخرین منبر نمیکنند و فقط در دل راز و نیاز، دعا و عزاداری نموده و گاهی اوقات نیز چند دوست با یکدیگر چادرهای خود را به هم گره زده و مراسم را انجام میدهند. حضور انبوه زنان و کودکان در تکیهها و سقاخانه و هیأتهای مذهبی در سطح شهر در روز تاسوعا خیرهکننده و همدلی و همراهی با حضرت زینب در طی مسیرهای طولانی از کربلا و کوفه تا شام را تداعی میکند.
هیأت عزاداريان عشاقالعباس(ع) لرستانیهای مقیم مرکز نیز در طی مدت 4 سالی که از تاسیس آن میگذرد، اقدام به برگزاری مراسم آیینی محرم و تاسوعا و عاشورا به سبک وسیاق سنتی مردم لرستان در تهران نموده است.
طی این سالها، استفاده از موسیقی سنتی مردم لرستان (سرنا و دهل) که در مصیبت و عزاداری نواخته میشود در هیات عشاقالعباس و همچنین برگزاری آیین گِلمالی(خَررَه) که از آیینهای سنتی مردم خرمآباد و مناطق اطراف آن است، استفاده ميگردد.
امسال در روز تاسوعا، مراسم "چهلمنبری" به همت بانیان هیات عشاقالعباس از جمله حاج حسین سلوک و دیگران عزیزان، در تهران برگزار میشود.
این روند و زنده نگهداشتن آیینهای محلی و استفاده از نوحهخوانان لرستاني در برگزاری مراسم عزاداری محرم، باعث رغبت، علاقه و حضور وصفناشدنی خیل عظیم علاقهمندان در هیات لرستانیهاي مقيم مركز شده است.
در این مراسم، نسل جدید لرستانیها در مرکز و دیگر قومیتها و همچنين مردم تهران، با آیینهای عزاداری سنتي لرها در دهه محرم آشنا شده و به نوعی بستر انتقال آن به نسلهای بعدی با کمترین تغییرات به صورت اصیل و بکر فراهم ميشود.
بر اين اساس، برگزاری مراسم "چهلمنبری " در تهران و در هیات عشاقالعباس لرستانیها با مشارکت فعال زنان لرستانی نقطه عطفی برای برگزاری دهه محرم امسال در تهران است.
برگزاری سنتهای اصیل لری در بزرگداشت واقعه عاشورا و حضور دوستداران و علاقهمندان به تماشای این مراسم در تهران در طول 3 سال اخیر، رشد فزایندهای داشته و منتشر شدن آثار آن در رسانههای داخلی و خارجی با بازتاب مثبت رسالت لرها و بانیان هیأت عشاقالعباس را روز به روز سنگیننتر نموده است.
سعيد معتمدي / تهران