صلح و سازش بر اساس عدل و داد، يكي از ارزش‌هاي اخلاقي و از احكام اجتماعي شریعت مبین اسلام است. اسلام دین رأفت و عطوفت است و قوانین شرعی آن برای حفظ ارزش‌های انسانی و ایجاد فرصت‌های مناسب برای اصلاح و تزکیه نفس و خودسازی وضع شده است.
به همین جهت در آیات و روایات متعددی بر ایجاد صلح و سازش بین مردم تأکید شده به نحوی که در قران مجید آمده است: انما المومنون اخوة فاصلحوا بین اخویکم (مومنان برادر یکدیگرند بین دو برادر اصلاح و آشتی دهید.) و نیز پیامبر اسلام (ص) صلح و سازش را برترین صدقه دانسته و می‌فرمایند: اگر کسی برای صلح و سازش بین دو نفر گام بردارد و فرشتگان الهی بر او درود می‌فرستند و ثواب شب قدر به او داده می شود از سوی دیگر همراهی و همدلی پایه و اساس جامعه انسانی و مایه رشد و بهروزی آن است.
اگر در همدلی و هماهنگی آحاد جامعه تزلزلی ایجاد شود بی‌گمان مردم از پیشرفت و حرکت تکاملی باز می‌مانند. جامعه ناهمگونی که افراد به جای همدلی در پی ویرانی یک‌دیگر باشند راهی به فلاح و بهروزی نخواهد برد و افزون بر واگشت و عقب ماندگی، تحرک و پویایی خود را نیز از دست خواهد داد.
در کشور ما در راستای حل اختلافات مردم از طریق کدخدامنشی و اصلاح ذات‌البین و گسترش فرهنگ صلح و سازش بین مردم و به دست خود آنان شوراهای حل اختلاف به موجب ماده 189 و در قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی کشور تشکیل گردید. سابقه فعالیت شوراها در کشورمان طولانی است. قبل از انقلاب اسلامی قانون شوراهای داوری و خانه‌های انصاف در روستاهای مختلف وجود داشت.
مهم‌ترین مزیت شورای حل اختلاف بومی و مردمی بودن اعضای آن است که به خوبی فرهنگ حاکم بر جامعه را می‌شناسند در این مراکز مشکلاتی که ریشه ایجاد جرایم هستند و نهایتاً منجر به زندانی شدن مجرم می‌شوند به سهولت قابل شناسایی می‌باشند. بسیاری از مشکلات مردم رفع شده، از اتلاف وقت و هزینه جلوگیری می‌شود بدیهی است اموری که با مشارکت شهروندان صورت گیرد مقبولیت، تأثیر و دوام بیشتری پیدا می‌کند.
فرهنگ آشتی و صلح سازش در فرهنگ مناطق عشایری همچون استان ایلام و لرستان ریشه‌ای عمیق دارد، فرهنگ عشایری هنوز بسیاری از ارزش‌های اخلاقی همچون اکرام ریش سفیدان، توجه به روابط خویشاوندی، گذشت و مدارا را در بطن خود محفوظ داشته است که این مهم وضعیت مناسبی را برای توسعه و تسهیل کار شوراهای حل اختلاف در استان فراهم آورده است.
این ویژگی پتانسیل بالقوه‌ای است که در صورت بالفعل شدن می‌تواند تاثیر به‌سزایی در کاهش اطاله دادرسی و کاهش زمان رسیدگی به پرونده‌ها داشته باشد که این امر به نوبه خود افزایش رضایت مردم، کاهش هزینه‌ها، پی‌گیری از تشنج جامعه، تکرار جرایم و اجتناب از آثار سوء مجازات حبس را به دنبال خواهد داشت ضمن آن که بازدارندگی ناشی از صلح و سازش مردمی می‌تواند بسیار پایدارتر از بازدارندگی ناشی از مجازات‌ها باشد.
به همین منظور در سطح حوزه قضایی بخش هلیلان ايلام به نحو متناسبی با پراکندگی جمعیت، هجده مجتمع شورای حل اختلاف متعددی مشغول به کار می‌باشند که در طول مدت فعالیت خود با تکیه بر شاخصه‌های فرهنگی منطقه آثار مثبتی را در حل و فصل پرونده‌های قضایی داشته‌اند که با توجه به تغییرات ایجاد شده در ساختار شوراها انتظار می‌رود در آینده شاهد نقش‌آفرینی مؤثرتری از سوی شوراها در حوزه جرم‌زدایی و قضازدایی باشیم.
محمد حسنوند- سرپرست دادگاه و رییس شوراهای حل اختلاف هلیلان
کلیک کنید
