متاسفانه مدیریتی که در کشور ما و اغلب کشورهای در حال توسعه دنبال میشود، مدیریت بحران است؛
زیرا به دلیل اینکه شناخت کافی نسبت به خدمات و سرویسهای آب و هوایی ندارند و همیشه صبر میکنند تا حادثه رخ دهد بعد مدیریت بحران میکنند؛ در این روش پرداخت خسارات و کمکرسانی بلاعوض در سرلوحه فعالیتها قرار دارد.
ویژگی مهم بحران عدم هرگونه اقدام قبل از وقوع بحران است و تمام فعالیتها پس از آن انجام میگردد ولی در کشورهای پیشرفته مدیریت بر مبنای ریسک انجام میشود، مسائل اصلی در مدیریت ریسک شامل شناخت علمی پدیدهها، استاندارد کردن یافتههای علمی، دیدبانی و نظارت و مراقبت پدیدهها و تعیین روشهای عکسالعملی و ایجاد بسترهای قانونی برای استفاده از یافتههای علمی و در نهایت هماهنگی بین سازمانها و ارگانهای مرتبط با مخاطرات طبیعی میباشند.
نگاهی به جنبههای مختلف زندگی انسان در کرهی زمین نشان میدهد که همه آنها بهنوعی متأثر از هوا و اقلیماند. هنگام برنامهریزی برای حیات انسانی شناخت این ابعاد و توجه به آنها از ضرورتهای اولیه محسوب میشود. امروزه در کشورهای پیشرفته علم هواشناسی و آب و هواشناسی در برنامهریزی صنعت، کشاورزی، پزشکی، حمل و نقل، معماری، شهرسازی و... دارای نقش اصلی است.
ولی متاسفانه در کشور ایران به دلیل پراکندگی نامناسب ایستگاههای هواشناسی و فقدان ایستگاه در مناطق استراتژیک هنوز اطلاعات و آگاهیها نسبت به عناصر آب و هواشناسی در حد مقدماتی و در پارهای از نقاط صفر میباشد.
بخش معمولان با مساحت 1440 کیلومترمربع با مرکزیت شهر معمولان با جمعیت 7502 نفر در فاصله 50 کیلومتری شمال شهر پلدختر و فاصله 60 کیلومتری جنوب شهر خرمآباد قرار گرفته است، انجیر آبی رقم سیاه یکی از مهمترین محصولات باغی کشور در این بخش تولید میشود، کشاورزی ازجمله فعالیتهایی است که بیش از همه از عوامل اقلیمی متأثر میشود.
در برنامهریزیهای کشاورزی، مهمترین مسئله شناخت تأثیر فاکتورهای اقلیمی بر فعالیتهای کشاورزی بوده و ایجاد ثبات نسبی در عرضه محصولات کشاورزی به بازار مصرف نیز مستلزم شناخت محیط اکولوژیکی گیاه، وضعیت آبوهوا و آگروکلیماهای مناطق مختلف است. امروزه کشاورزی اصولی و علمی بدون اطلاع از تغییرات دما، رطوبت، بارش و سایر عناصر اقلیمی امکانپذیر نیست.
آگاهی از میزان همبستگی آبوهوای یک منطقه با نیازهای زیستاقلیمی محصولات مختلف باعث افزایش راندمان، تولید، کاهش خسارات و کنترل بازار عرضه و تقاضای محصولات میشود، لذا با توجه به تغییرپذیری مکانی و زمانی عناصر اقلیمی استناد به آمار ایستگاههای هواشناسی مجاور این بخش مثل پلدختر و خرمآباد کار غیرمعقول و غیرعلمی میباشد.
با این پتانسیلها شهر معمولان نیازمند مبرم به احداث ایستگاه هواشناسی میباشد، این در حالی است که در استان لرستان شهرهای با جمعیت کم مانند شولآباد 1553 نفر، سپیددشت 2545 نفر و مرکز بخشهای مانند ایمان آباد هر چند از لحاظ جمعیتی و وسعت کوچکتر از بخش و شهر معمولان هستند ولی چندین ساله که دارای ایستگاه هواشناسی میباشند.
نکات اساسی در احداث و تجهیز ایستگاههای هواشناسی سینوپتیک و اقلیمی
1- انتخاب صحیح محل ایستگاه: ایستگاه باید در محلی احداث شود که بتواند معرف منطقه مورد بررسی باشد. با توجه به این امر، محل ایستگاه باید در جایی عاری از اثر هر نوع عوارض مزاحم از قبیل درختان، بناها، ساختمانهای بلند، رودخانه یا واحدهای صنعتی و کارخانجات باشد. همچنین باید این اطمینان وجود داشته باشد که در طی سالهای متمادی در آینده، ایستگاه به دلیل ایجاد عوارض مزاحم تغییر نمیکند یا جابجا نمیشود.
2- تعیین تراکم مطلوب ایستگاههای دیدهبانی: تعداد ایستگاهها باید متناسب تغییرپذیری عناصر موردسنجش و چگونگی منطقه موردبررسی تعیین شود. بر این اساس بر اساس دستورالعمل سازمان جهانی هواشناسی (WMO) حداکثر فاصله بین ایستگاههای هواشناسی اقلیمی 50 کیلومتر باشد.
ملاحظات: جمعیت شهر معمولان 7502 نفر میباشد.
مهدی مهدینسب
منابع
علیجانی، بهلول، کاویانی، محمد رضا (1380) مبانی آب و هواشناسی، انتشارات سمت، تهران.
مرکز آمار ایران (1390) نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان پلدختر.
مهدی نسب، مهدی (1392) بررسی آماری اثرات فراسنج های اقلیمی بر میزان خسارت انارمطالعه موردیباغزارهای انار روستای زیرتنگ شهرستان کوهدشت، مجموعه مقالات دومین کنگره بین المللی مخاطرات محیطی، 7 – 8 آبان ماه، دانشگاه خوارزمی تهران.