مالکوم ایکس میگوید: «اگر مراقب نباشید؛ روزنامهها با شما کاری خواهند کرد تا از کسانی که به آنها ظلم میشود متنفر شوید و به آنها که ظلم میکنند عشق بورزید».
این سوال که به راستی خبرنگاران یا صاحبان رسانهها حق بیان چه مطالبی را دارند و چگونه میتوان آنها را از چاپ مطالب تحریکآمیز و خلاف واقع باز داشت، از زمانی که گوتنبرگ ماشین چاپ را اختراع کرد و دانش به صورت دموکراتیک در آمد همواره مطرح بوده است.
رکن چهارم دموکراسی یا ستون پنجم دشمن؟!
این دو عبارت همواره بیانگر دو نوع دیدگاه در خصوص رسانهها بوده وهست، بعید هم به نظر میرسد که این دعوا به این زودیها پایان یابد؛ چرا که هر دو تلقی از رسانهها در جای خود اعتبار داشته و این خود رسانهها هستند که تعیین میکنند رکن چهارم باشند یا ستون پنجم!
اختلاف دیگری که در بین دانشمندان علوم ارتباطی وجود دارد و البته بر خلاف دعوای قبلی دانشمندان بر سر آن به توافق رسیدهاند، در خصوص رسالت رسانهها در برابر مردم و نوع بازتاب رویدادها به آنها است. برخی وسایل ارتباط جمعی را آیینهای تمام قد میدانند که تنها وظیفهاش بازتاباندن تصویر واقعیتها بدون کوچکترین اعوجاج، بزرگنمایی و یا کوچکنمایی است. برخی دیگر نیز رسانهی آیینهگون را رسانهای خنثی و بیهویت میدانند و اعتقاد دارند که رسانه باید تحلیل خودش را از مسائل و اخبار داشته باشد، چرا که بسیاری از واقعیات آنگونه نیستند که در ظاهر نشان میدهند و رسالت خبرنگاری داشتن تحلیل و کشف واقعیت رویدادها است نه انعکاس بی کم و کاست آنها و البته باید اعتراف کرد که این سختترین جای خبرنگاری است.
حکایت این روزهای رسانههای شهر خرمآباد در قبال مسئلهی انتخابات را نیز میتوان از این دو دیدگاه مورد بررسی قرار داد. اما اینکه آیا رسانههای رسمی و غیررسمی ما توانستهاند در جریان این رویداد دموکراتیک رکن چهارم باشند یا نه موضوع این بحث نیست لیکن در این خصوص که آیا رسانههای ما توانستهاند در نوع انعکاس واقعیتها، تحلیلی حداقل نزدیک به واقعیت از خود داشته باشند را میتوان در این مجال بازگو کرد.
متاسفانه مشاهده میشود برخی رسانهها مخصوصاً در حوزهی فضای مجازی که ضریب نفوذ بیشتر و رسمیت کمتری دارد، نه تنها نمیتوانند تحلیل درستی از واقعیات جامعه داشته باشند بلکه با نوعی تجاهل عالمانه تنها به انعکاس اخبار، رویدادها و تصاویر توزیع شده در فضای مجازی میپردازند که این موضوع نمیتواند با شأن و رسالت خبرنگاری مطابقت داشته باشد.
این نوع رسانهها به ظاهر فقط رویدادهای جاری، اظهارنظرها و نظرسنجیهای بارگزاری شده در فضای مجازی را منعکس کرده و برای تبرئه کردن در خصوص اتهام سوگیری به سمت و سوی خاص، تنها به ذکر این جمله در انتهای مطالب خود اکتفا میکنند که «..... هیچ گونه قضاوتی در این زمینه نداشتهایم و تنها آن را منعکس کردهایم پس مسئولیتی هم در مورد صحت یا عدم صحت آن نداریم!»
با نگاهی تیزبینانهتر اما میتوان شگرد این نوع رسانهها را به نفع جریان و تفکری خاص کشف کرد. این نوع کانالهای غیررسمی در مرحلهی انتخاب پیام، با ارزیابی قدرت تأثیر و نفوذ آنها، تنها نوعی از پیامها را انتخاب میکنند که جهتگیری کلی افکار عمومی را به سمت و سویی خاص هدایت میکنند. این رسانهها در ظاهر بیطرف اما در حقیقت طرفدار تفکر یا کاندیدایی خاص هستند و با گزینشی برخورد کردن با اخبار و با شعار بازتاب بی کم و کاست رویدادها سعی در بیطرف نشان دادن خود دارند.
این در حالی است که رسالت خبرنگاری این نوع رسانهها ایجاب میکند که به دنبال کشف واقعیتها و مصالح جامعهی مخاطب بوده و وظیفهی دروازهبانی اخبار را، خود که متخصص این عرصه هستند انجام دهند و آن را به عامه مخاطبان و مردم واگذار نکنند.
صاحبان این نوع رسانهها نباید از قدرت و ذکاوت افکار عمومی به عنوان تنها منبع ارزیابی کنندهی وسایل ارتباط جمعی غافل شوند و باید منتظر تأثیر منفی این نوع عملکرد بر اعتبار رسانهای خود باشند، چرا که بیم آن میرود این اعتبار که تمام دارایی یک وسیلهی ارتباط جمعی است را از دست بدهند و این بدترین مصیبت برای یک خبرنگار است.
نسيم عباسي
کارشناس ارشد رسانه
نسيم عباسي
کارشناس ارشد رسانه
دیدگاهها
ملکشاهی راد باید از شما ممنون باشد که اینگونه برایشان هنر را تمام کرده اید.این مثل هم یادمان نرود که دیگ ....دیگ ...دست بی طرف می تواند مردم را به بی طرفی دعوت کند.
بنده تمام بیانات زیبای شما و هواداری های یکطرفه و بدون حد و حصرتان از کاندیدای محبوبتان را از یاد نبرده ام و اینکه بارها و بارها با مراجعه به رسانه های مختلف استانی و از جمله هفته نامه..... برای حمایت از کاندیدای خود چه ها که نکردید.
دوست عزیز فضای مجازی و به ویزه کانال تلگرام شما این روزها پر است از مطالب و گقته هایی که سیصدوشصت درجه با این نوشتارتان تفاوت دارد.
به هر حال یادمان باید باشد که همیشه ابتدا به ساکن باید از خودمان اصلاح را شروع کنیم و بعد از آن برای دیگران نسخه بپیچیم.
به هر حال ایشون یک نویسنده است و حق داره تحلیل شخصی خودش رو داشته باشه
بر خلاف نظر دوستان فکر می کنم ایشون همه مطالبشون تحلیلیه و هیچ وقت یکجانبه قضاوت نکردن