گذار از چالشهای مختلف و پیچیده و در نتیجه حرکت در مسیر توسعه پایدار کشور منوط به افزایش دانش فنی مهندسان و متخصصان با تکیه بر تحقیق و پژوهش میباشد.
توسعه علمی، صنعتی و اقتصادی هر کشوری بدون پرداختن به امر تحقیق و پژوهش با موفقیت چندانی همراه نخواهد بود. در واقع پژوهش یکی از محورهای مهمی است که ضامن پیشرفت و توسعه پایدار در هر کشور به شمار میآید.
کشورهای پیشرفته صنعتی بخش قابل توجهی از تولید ناخالص ملی را به سرمایهگذاری در امور پژوهشی و تحقیقاتی اختصاص دادهاند. به گفته کارشناسان، این رقم برای کشورهای صنعتی 5 درصد است، حال آن که در ایران این رقم حدود نیم درصد میباشد. بنابراین پژوهش دارای نقشی ویژه در برآوردن نیازمندی کشورها در زمینههای مختلف ميباشد. به همین علت مدیریت امر پژوهش و سیاستگذاری در این زمینه از اهمیت بالایی برخوردار است.
در این خصوص، گسترش رویکرد پژوهشمدار در آموزش مقاطع مختلف تحصیلی؛ کاربردی و توسعه محور کردن پژوهشها و تحقیقات؛ حمایت مادی و معنوی از پژوهشها و تحقیقات پژوهشگران؛ ارتباط و هماهنگی مفید و مؤثر بین دانشگاهها، مراکز تحقیقاتی و دستگاههای مختلف اجرایی (صنعت، خدمات، کشاورزی)؛ فراهم کردن زمینه برای انتقالیافتههای علمی پژوهشگران و محققان به بخشهای مختلف صنعت، خدماتی و کشاورزی بسیار حائز اهمیت میباشند.
پژوهشکده به هر کدام از بخشهای یک پژوهشگاه که در زمینه یا رشته ویژهای پژوهش کرده و کار بر روی موضوع و رشته ویژهای را دنبال میکنند گفته میشود. همانگونه که دانشکده زیرشاخهای از یک دانشگاه است پژوهشکده نیز زیرشاخهای از یک پژوهشگاه به شمار میرود.
به شکل کلی پژوهشکده یک پیکره سازمانی(organisational body) است که برای هدفی خاص ایجاد شده است. در این حالت پژوهشکده میتواند از سوی یک دانشگاه، سازمان و ... ایجاد شود. در صورتی که حدود فعالیتهای پژوهشی دانشگاه از سطح یک دانشکده، فراتر باشد و ایجاد موسسهای در دانشگاه یا به صورت مستقل ضرورت یابد، پژوهشکده باشرایط زیر تأسیس میگردد:
الف: فعالیتهای تحقیقاتی پژوهشکده در زمینههای بنیادی، کاربردی و یا توسعهای و منطبق بر نیازهای اساسی کشور خواهد بود و پژوهشکده در یک رشته مشخص و یا به صورت میان رشتهای میتواند در هر یک از زمینههای فوق تشکیل گردد.
ب: داشتن حداقل ۳ گروه پژوهشی
ج: داشتن امکانات و تجهیزات مستقل برای امور تحقیقاتی- پژوهشکده، از نظر مالی، مستقل و از نظر اداری، مشابه یک دانشکده خواهد بود.
عناوین زیر، معادل پژوهشکده خواهد بود:
الف: مرکز تحقیقاتی
ب: مؤسسه تحقیقاتی (پژوهشی)
هر گاه سطح فعالیت تحقیقاتی در موسسات و مراکزی که عنوان دانشگاه ندارند معادل پژوهشکده باشد، میتوانند نسبت به تاسیس پژوهشکده، (نظیر مرکز و موسسه تحقیقاتی) اقدام نمایند. اینگونه موسسات میتوانند به ارائه دوره کارشناسی ارشد و دکترای پژوهشی در صورت داشتن شرایط و ضوابط آموزشی و پژوهشی مصوب با همکاری و تحت نظارت دانشگاهها اقدام کنند.
استان لرستان به لحاظ توانمندیها و قابلیتهایی که دارد میتواند در بسیاری از صنایع و خدمات به استانهای همجوار سرویس دهد و نیازهای آنها را تأمین کند. از همین رو انتظار داریم که نگاه به لرستان از یک نگاه استانی به یک نگاه منطقهای تغییر یابد و معتقدیم استان لرستان با وضعیت موجود حرفی برای گفتن ندارد.
پژوهش در این استان دارای جایگاه مطلوبی نیست و پژوهشکدههای خوب و معتبری در استان وجود ندارد که در زمینههای سنگ و معدن فعال باشند و مهمتر از آن وجود پتانسیل نیروی انسانی متخصص در استان است که در صورت ایجاد این مراکز تحقیقاتی هر نوع سرمایهگذاری در این زمینه را توجیهپذیرتر میکند.
تنوع سنگهاي تزئيني اعم از رسوبي، دگرگونه و آذرين نفوذي و خروجي از يک سو و تنوع روشهاي استخراج و توليدکوب و برش و ساب و تيشه کردن از سوي ديگر و همچنين افزايش بسيار شديد مصرف آن در ساخت و سازهاي کشور باعث شده که اين صنعت به صورت يک حرفه مهم در اقتصاد ايران درآيد.
در سفر دولت قبل به استان لرستان ایجاد پژوهشکده سنگ در خرمآباد به تصویب رسید ولی هیچ گاه از افتتاح آن و یا برنامهای برای تاسیس آن خبری نشد.
استانی که دارای یک پنجم ذخایر سنگ کشور و رتبه دوم تولید سنگ های ساختمانی است از ضایعات سنگ بالای 35 درصد و نبود مرکزی تحقیقاتی که در این راستا به پژوهشهای کاربردی بپردازد رنج میبرد. صنعت سنگی که روزی قرار بود در خوشههای منطقهای سهمی برای لرستان به ارمغان آورد در گذر ایام به فراموشی سپرده شده است.
این در حالی است که پژوهشکده کشمش ملایر، پژوهشکده استاندارد و پردیس غرب کشور پژوهشگاه نفت در کرمانشاه و پژوهشگاه آلایندگی در اراک همگی از تلاش استانهای غربی برای بهره بردن از این مراکز در توسعه بالفعل خود خبر میدهند.
يكي از اعضاي هیأت علمی دانشگاه لرستان هفته قبل در اين زمينه به خبرنگار خبرگزاري ايسنا گفته است: با توجه به گستردگی معادن سنگ استان لرستان ضرورت دارد که در راستای استفاده بهینه از این منابع پژوهشکده سنگ به عنوان یک ضرورت راهاندازی شود.
دکتر جمشیدی اظهار داشت: راهاندازی این پژوهشکده نه تنها ارتباط بین دانشگاه و صنعت سنگ را تقویت میکند بلکه با انجام پژوهشهای علمی در این حوزه صنعت سنگ استان که صنعت بزرگی است؛ اما متاسفانه با شیوههای ناکارآمد و قدیمی با بهرهوری پایین اداره میشود رونق مییابد.
عضو هیات علمی دانشگاه لرستان گفت: عدم استفاده صنعت سنگ از پژوهش های علمی مختص به این حوزه باعث شده است که امروز به عنوان نمونه در صنعت سنگ ساختمان شاهد این باشیم سنگ عرضه شده در بازار متناسب با شرایط محیطی و آب و هوایی هر منطقه نباشد.
جمشیدی ادامه داد: با توجه به اقلیم متنوع کشورمان به ویژه در مناطق سردسیر و یا مناطقی که نمکهای متبلور در آنجا وجود دارد تخریب و فرسایش سنگ در چنین مناطقی بالا است؛ از این رو بعد از مدتی تحت تاثیر عوامل محیطی سنگها زیباییهای ظاهری خود را از دست میدهند و با این حال ضرورت دارد که کارهای پژوهشی و تحقیقاتی بر روی سنگها انجام شود تا ضمن مهندسی سنگها میزان مقاومت آنها در مقابل عوامل محیطی به دست آید در چنین شرایطی است که می توانیم مناسبترین سنگها را از لحاظ مقاومت و دوام به مصرفکنندگان پیشنهاد دهیم.
وی اظهار کرد: اگر بتوانیم این پژوهشها را به صنعت سنگ وارد و بر اساس آن مقاومت و خصوصیات سنگها را تعیین کنیم مطمئنا گامهای موثری را در راستای افزایش بهرهوری و کمک به اقتصاد کشور برداشتهایم.
امید است مسئولین استان اعم از سازمان صنعت، معدن و تجارت و دانشگاه لرستان به این مهم توجه بیشتری داشته و سعی خود را بر راهاندازی هر چه سریعتر این پژوهشکده انجام داده تا شاهد رشد این صنعت دارای حرف برای گفتن و مغفول در لرستان باشیم.
میرحسین شیخیبهاروند
کارشناس ارشد روابط بینالملل
دیدگاهها
لازم به ذکر است که چند سال پیش در دانشگاه لرستان پژوهشکده سنگ تاسیس شد. البته لازم است همکاری بیشتری بین صنعت و دانشگاه بوجود آید.
یک پنجم یعنی 20 در صد !!!!!
از مجموع ذخایر شناسایی شده کشور دو درصد (2 درصد) آن در لرستان می باشد . 565 میلیون تن ذخیره قطعی شناسایی شده داریم.
ولی از نظر استخراج معادن 2/7 درصد متعلق به لرستان است.