قرآن کریم در سوره انعام، آن‌جا که دلایل توحید را بر می‌شمارد، درخت و گیاهان را نشانه‌ای برای اهل ایمان ذکر می‌کند و می‌فرماید: «و به وسیله آن (آب)گیاهان گوناگون رویاندیم و از آن ساقه‌ها و شاخه‌های سبز خارج ساختیم و از آن‌ها دانه‌های متراکم و شکوفه نخل خوشه‌هایی با رشته‌های باریک بیرون فرستادیم و باغ ها از انواع انگور و زیتون و انار، ... به میوه آن و طرز رسیدنش بنگرید که در آن نشانه‌هایی برای افراد با ایمان است».

در قرآن کریم، آیات دیگری نیز به چشم می‌خورد که با اشاره به درختان و چگونگی رویش آنها، برای معرفت و پرستش پروردگار یکتا نشانه‌هایی را ذکر کرده است.

در بسیاری از احادیث نیز ائمه معصومین به ضرورت حفظ و نگه‌داری از درختان اشاره کرده اند. امام صادق (ع) می‌فرمایند: درخت برای انسان آفریده شد. پس او مکلف گردید به‌: 1- کاشتن درخت   2- آب دادن به درخت  3- مواظبت نمودن از درخت

امام خمینی(ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران نیز در حفظ و ضرورت جنگل ها فرمودند: این جنگل ها مال مردم است و نباید آن را خراب کرد. همچنین مقام معظم رهبری در ضرورت حفظ و نگه‌داری از جنگل ها بیان کردند که‌: پیام من به همه مردم عزیز ایران این است که درختکاری، ایجاد  فضـای سـبز،  حفاظت از محیط زیست، حفظ جنگل‌ها و دیگر منابع حیـاتی کشـور  را  یک  وظیفه  اسلامی، انقلابی وجدانی و انسانی به حساب آورند.

در روی کره زمین برآورد شده که حدود 3800 میلیون هکتار جنگل وجود دارد که کمتر از یک سوم خشکی‌های جهان را شامل می‌شود. از این مقدار جنگل 33 درصد یعنی حدود 1280 میلیون هکتار جنگلهای سوزنی برگ و 67 درصد یعنی در حدود 2620 میلیون هکتار جنگل پهن‌برگ می‌باشد.

در حال حاضر نزدیک به 40 درصد مساحت کل جنگل های جهان یعنی حدود 1500 میلیون هکتار تحت پوشش طرحهای جنگلداری قرار دارد و به صورت علمی اداره می شود. اما بر اساس آخرین گزارش سازمان فائو، مساحت کل جنگل‌های جهان ۳ میلیارد و ۴۵۴ میلیون هکتار است که سهم کشور ایران از این میزان تنها ۱۱ میلیون و۷۴ هزار و ۵۵۴ هکتار است. آن‌گونه که فائو اعلام کرده است جنگل به نقاطی گفته می‌شود که تاج پوشش بالای ۱۰ درصد، توده جنگلی بیش از نیم هکتار و درختان و درختچه‌هایی بلندتر از ۵ متر داشته باشد، در حالی که طبق تعریف ایران که وجود تاج پوششی ۵ درصد به بالا را کافی می‌داند، مساحت کل جنگل های ایران حدود 14/2 میلیون هکتار برآورد شده است. این در حالی است که در گذشتۀ نه چندان دور مساحت جنگل های ایران به 21 میلیون هکتار می رسید که در اثر افزایش جمعیت، توسعۀ شهرها، تاسیسات، صنایع و همچنین تخریب و تجاوز با حیطه جنگل‌ها کاهش قابل توجهی یافته است.

جنگل‌های بلوط منطقه زاگرس از قسمت شمال غربی کشور ایران آغاز و سپس غرب و جنوب غرب ایران را طی می‌کند. در بین ۱۱ استان واقع در ناحیه رویشی زاگرس استان های فارس، لرستان و خوزستان مقام های اول تا سوم را از نظر وسعت رویشگاه های جنگلی و درختی دارا می باشند. در مورد وسعت این جنگل‌ها اختلاف نظرهای زیادی بین محققین وجود دارد، به عنوان مثال تره گوبو و مبین در سال ۱۳۴۸ مساحت جنگل‌های بلوط غرب را 2 ميليون و  ۸۴۸ هزار هکتار، ثابتی در سال۱۳۵۶ مساحت جنگل های بلوط منطقه زاگرس را ۴ میلیون هکتار، آمار رسمی منتشر شده در برنامه 5ساله توسعه کشاورزی سال ۱۳۶۵-۱۳۶۱ مساحت این جنگل‌ها را حدود ۲/۵ میلیون هکتار برآورد کرده بود در حالی که ۴-۳ سال بعد سطح آن را حدود ۵/۳ میلیون هکتار اعلام کردند و شریعت‌نژاد، ابراهیمی رستاقی در سال ۱۳۷۵ مساحت جنگل‌های حوزه‌ی رویشی زاگرس را ۵۰۵۲۰۰۰ هکتار گزارش نموده‌اند.

اما برا اساس آخرین آمار سازمان منابع طبیعی جنگل‌هاي زاگرس با گستردگي در ۱۱ استان کشور وسعتی در حدود ۶ ميليون هکتار دارد که این میزان ۴۰‌ درصد جنگل‌هاي ايران را تشکيل مي‌دهد. استان لرستان در بین استان های ناحیه زاگرس حدود یک میلیون و 200 هزار از جنگل های بلوط را دارا می‌باشد که حدود 20 درصد از سطح جنگل های بلوط ناحیه زاگرس را شامل می شود. شهرستان کوهدشت نیز به دلیل آب و هوای بهینه جهت رشد درختان بلوط مکان مناسبی برای این درخت می باشد و بر اساس آمار‌ها حدود 151 هزار هکتار از جنگل‌های بلوط استان مربوط به شهرستان کوهدشت می‌باشد.

 

درخت بلوط با نام علمی Quercus در تیره پیاله داران  یا راشیان قرار دارد که مردمان قدیم معابد خود را در نزدیکی  آن می‌ساختند  و معتقد بودند  که خداوند  درخت بلوط را  دوست دارد و بلوط یک درخت مقدس است‌.

این درختان دارای بیش از400 گونه هستند که بیش‌تر در نیمکره شمالی می‌رویند. دربین گونه‌های مختلف انواع درختچه، درخت و درختان بزرگ و مرتفع وجود دارد. برگ بلوط به اشکال مختلف از جمله ساده، دندانه دار و یا لوبدار است که به صورت متناوب بر روی ساقه قرار می‌گیرند. گل‌ها به صورت نر و ماده برروی یک پایه می‌رویند. گل های نر به صورت شاتون هایی باریک از شاخه ها می آویزند ولی گل های ماده به صورت شاتون های کوتاه و کم پشت و گاه به صورت گل‌های منفرد بر روی ساقه قرار می گیرند. میوه بلوط به صورت فندقه‌ای است که از قاعده در پیاله‌ای قراردارد.

تکثیر طبیعی این درخت از طریق کاشته شدن میوه آن صورت می‌گیرد. جوندگان به خصوص خانواده سنجاب‌ها جهت ذخیره سازی، میوه‌های بلوط برای فصل زمستان آن را در عمق مناسبی دفن می‌کنند. فراموش کردن جای برخی از این میوه ها توسط سنجاب‌ها باعث می‌شود که در بهار سال بعد جوانه بزنند. این جوندگان موجب زایش مداوم جنگل‌های بلوط هستند.  بطور کلی این درختان از لحاظ خصوصیات مرفولوژیکی و محل رشد به سه گروه دار مازو، شاه بلوط و بلوط ایرانی تقسیم می‌شوند. در ایران درختان بلند مازو و شاه بلوط در حاشیه کنار دریای خزر قرار دارند، درختان بلوط ایرانی نیز در غرب ایران و در نواحی زاگرس رویش دارند.

 

شهرستان کوهدشت با دارا بودن حدود 200 هزار هکتار زمین زراعی مرغوب جهت کشاورزی سهم مهمی را در کشاورزی استان لرستان و غرب کشور از جهت تولید محصولاتی چون گندم، جو، ذرت، نخود عهده‌دار می‌باشد و به همین جهت از کوهدشت بعنوان انبار غله استان لرستان با توجه به میزان تولید بالای این محصولات نام برده می‌شود.

در سیستم‌های زراعی پیشرفته ارتباطات و واکنش های زیادی بین اکوسیستم های محصولات زراعی، جنگل‌ها و درختان اطراف آن ها وجود دارد که این ارتباطات با یکدیگر در تشکیل زنجیره‌های مشترک جهت افزایش تولید محصولات تاثیر‌گذار است.

در استان لرستان و شهرستان کوهدشت با وجود این پتانسیل‌ها و جنگل‌های انبوه بلوط در اطراف زمین‌های زراعی متاسفانه شاهد اعمال تخریب‌هایی از طرف انسان و عوامل محیطی در این سیستم ارزشمند طبیعی هستیم که باعث بروز نگرانی زیست محیطی زیادی شده است.

در ادامه به برخی از مهمترین نقش‌های اکوسیستمی درختان بلوط و عوامل تخریبی آن‌ها در شهرستان کوهدشت اشاره می‌کنیم:

 

درختان و جنگل‌ها بلوط به دلیل ریشه آن‌ها و فعالیت میکروارگانیسم‌های موجود در اطراف ریشه درختان، موجب نفوذ نزولات آسمانی در خاک و ذخیره این نزولات می شوند. به طوری که هر هکتار از این درختان قادر به ذخیره‌سازی 500 تا 2 هزار مترمکعب آب در خاک در طول سال زراعی و ریزش نزولات هستند.

همچنین پستی و بلندی‌های ایجاد شده در سطح خاک توسط درختان بلوط باعث می‌شود که حرکت آب بر روی دامنه ها بسیار آهسته گردد و سرعت نفوذ این جریان‌ها را در خاک افزایش می‌دهد. علاوه بر این از آنجایی که یکی از مهمترین عوامل ایجاد فرسایش، رواناب‌های سطحی می‌باشند این درختان با اثر بر روی جریان‌های سطحی و رواناب ها نیز می‌توانند، تاثیرات عمده‌ای را در جلو‌گیری از فرسایش خاک‌های این مناطق داشته باشند.

زمان نفوذ یک لیترآب در زمین‌هایی که دارای پوشش درخت می‌باشد حدود 7 دقیقه است این درحالی است که سرعت نفوذ آب در اراضی کشاورزی 46 دقیقه  و در مناطق غیرجنگلی این زمان حدود 4 ساعت می‌باشد .به عبارتی دیگر سرعت نفوذپذیری بارش‌ها در خاک‌های مناطقی که درختان در آن قرار دارند 40 برابر بیشتر از اراضی بدون درخت است. در نتیجه درختان نقش مهمی را در تغذیه سفره‌های آب های زیر زمینی و افزایش سطح آن‌ها بر عهده دارند. علاوه بر تخریب درختان بلوط، شرایط خشکسالی، کاهش نزولات جوی و افزایش بهره‌برداری از سفره‌های آب‌های زیر‌زمینی برای کشت های آبدوست یکی از دلایل مهم کاهش این منابع آبی در شهرستان کوهدشت است.

 

طبق بررسی‌های که دانشمندان روسی در مورد درختان بلوط و نقش آن‌ها در مبارزه با  آلودگی هوا انجام دادند، متوجه شدند که این درختان از طریق آزاد کردن موادی در هوا باعث ضد عفونی هوا و از بین رفتن میکروارگانیسم های مضر و حتی بعضی حشرات می شود. این دانشمندان از روی تحقیقات سال 1956 که توسط شخصی به نام توکین انجام گرفته بود به بررسی درختان بلوط نیز پرداختند و متوجه شدند که این ماده علاوه بر درختان بلوط در درختانی مانند زبان گنجشک، بید و افرا نیز تولید می‌شود، این ماده فيتونسيد نامگذاری شد. بنابراین از مواد تولیدی درخت بلوط می توان بعنوان یک ماده‌ی زیستی برای مبارزه بیولوژیک علیه میکروارگانیسم‌ها بهره برد.

درختان بلوط نیز مانند سایر گیاهان در نتیجه عمل کربن‌گیری، گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس حیوانات، انسان، فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیطی وارد هوا می‌شوند، جذب نموده و گاز اکسیژن را که یک ماده حیاتی برای موجودات زنده به شمار می‌رود را آزاد می‌کنند. بررسی های انجام شده نشان داده است، هنگام کربن گیری درختان، از 264 گرم گاز کرنیک هوا مقدار 192 گرم اکسیژن آزاد می‌شود. از این نظر هر هکتار جنگل قادراست، سالانه 5/2 تن اکسیژن آزاد کند که این مقدار تولید اکسیژن می‌تواند برای تنفس 10 انسان در سال کافی باشد.

در زمینه مشکلات ریزگرد ها و تبعات منفی آن‌ها برای جوامع انسانی تقریبا آحاد مردم آگاه هستند که تبعات و آلودگی‌هایی را برای استانی غربی و جنوبی کشور به بار آورده است، درختان و جنگل‌های بلوط نقش مهمی در مبارزه با این مشکل جوی دارند. بطوریکه تحقیقات نشان داده هر هکتار از این درختان قادرند حدود 68 تن از این آلاینده ها و ریزگردها را رسوب دهند. هرچند که خود این ریزگردها یکی از عوامل تخربی این درختان محسوب می‌شوند.

 

 

در مبحث فرسایش خاک درختان بلوط بعلت دارا بودن شاخ و برگ از سرعت باد می‌کاهند  و درنتیجه فرسایش بادی در خاک های زمین های زراعی اطراف این درختان کاهش می یابد. بعضی از درختان بلوط ریشه مستحکمی دارند، ریشه این درختان به صورت کنگره‌ای مانند است که مانند تور ماهیگیری بهم وصل هستند و حجم زیادی از خاک را در بر می‌گیرند و ممکن تا عمق 20 متری هم در زمین قرار بگیرند. همین امر موجب دوام، جلوگیری از جابجایی و فرسایش خاک در اثر باد شده و در هنگام ریزش نزولات جوی هم به دلیل وجود شاخ و برگ‌های آن‌ها سرعت و اندازه قطرات باران  در برخورد با زمین کاهش پیدا کرده و از ایجاد رواناب در سطح زمین و به خصوص دامنه کوه‌ها شهرستان جلوگیری می‌کند و سرعت نفوذ آب نیز در خاک‌هایی که این درختان حضور دارند، افزایش پیدا می‌کند.

در اطراف ریشه گیاهان محیطی بنام ریزوسفر وجود دارد که پویایی جمعیت های میکروبی در آن محیط بالا می‌باشد. ریشه درختان بلوط از برقراری ارتباط با میکروارگانیسم مفید خاک از طریق سیگنال‌های خاص، ایجاد روابط میکروبی  در ریزوسفرخاک و ترشحات ریشه باعث پویایی این جمعیت‌ها در خاک شده در نتیجه فعالیت‌ها میکروبی مفید درخاک افزایش پیدا می‌کند.

این میکروارگانیسم های مفید با اشغال زیستگاه‌های خاک از استقرار پاتوژهای گیاهان و عوامل زمستان گذارن آن ها که موجب تخریب گونه گیاهی می شوند جلوگیری می‌کند و از طریق برقرای ارتباط با ریشه گیاهان محیط بهتری برای رشد گیاهان فراهم می‌کنند. همچنین ریشه درختان بلوط با آزاد کردن کاتیون‌ها، قندها، اسید های آمینه، تاثیر روی شوری خاک(EC)، دخالت در اسیدته خاک، افزایش مواد آلی خاک و کاهش فشردگی بافت خاک به حاصل‌خیزی خاک منطقه کمک شایانی می‌کند.

 

عوامل و پدیده های موثر در تخریب جنگل‌های شهرستان کوهدشت:

عوامل زیادی در این رخداد موثر می‌باشند که هرکدام از آن‌ها خود می تواند باعث چالش و یک نقطعه ضعف در مدیریت این بخش مهم از اکوسیستم طبیعی شهرستان کوهدشت باشند. عوامل موثر در تخریب درختان و جنگل‌های شهرستان کوهدشت شامل عوامل ناشی از دخل و تصرف انسانی، تنش‌های زیستی و غیر‌زیستی می‌باشد. در مورد نقش هرکدام از این عوامل و تاثیرات آن‌ها به اختصار توضیح خواهیم داد:

 

یکی از چالش‌های که در بحث تخریب جنگل‌های شهرستان استان لرستان و شهرستان کوهدشت وجود دارد تخریب و نابودی این درختان جهت تولید زغال، سوخت، مصارف خانگی روستایی یا استفاده در پخت و پزها در تفریحات خانوار‌ها در مسافرت های خود به طبیعت اطراف شهرستان کوهدشت می باشد.

متاسفانه در سایه عدم آگاهی، عده‌ای این سرمایه ملی را میراث و اموال شخصی خود قلمداد می‌کنند و با تخریب درختان از آن‌ها برای مصارف خانگی در روستا‌های اطراف یا تفریحات در دامنه مناطق جنگلی بهره می برند. آمار ها نشان می‌دهد که دراستان لرستان به طور متوسط سالانه در حدود 10 هزار اصله درخت بلوط برای این کار نابود می‌شود، که این میزان برابر 500 هکتار از سطح جنگل‌های استان لرستان است.

همچنین یکی دیگر از چالش‌های مدیرتی در زمینه تخریب جنگل‌های بلوط استان لرستان و شهرستان کوهدشت این است که عده‌ای از کشاورزان و زارعین  برای بهبود وضعیت توپوگرافی زمین های زراعی خود و افزایش سطح زیر کشت اقدام به نابودی درختان و درختچه‌های بلوط روییده در زمین ها خود می کنند. این کشاورزان با شیوه‌های از قبیل نابودی درختان با تراکتور، آتش زدن درختان بلوط در زمین ها و مراتع اطراف زمین زراعی خود، ریختن نفت در مجاروت درختان(جهت خشکاندن ریشه درختان بلوط) اقدام به نابودی درختان کرده که مشکلات عدیده ای را شامل مشکلات زیست‌محیطی، کاهش ظرفیت نگهداری آب در خاک زراعی، کاهش سطح سفره های آب زیر زمینی، فرسایش خاک و کاهش حاصلخیزی خاک های زراعی ایجاد می کنند.

 بر اساس نظرات کارشناسی مجامع بین المللی ارزش اقتصادی، اجتماعی، محیط زیستی و اکولوژیکی هر اصله درخت ۵۰ تا ۱۰۰ ساله بلوط ۲۰۰ هزار دلار، حدود ۷۰۰ میلیون تومان برآورد شده است، همچنین طبق ارزش یک درختچه یا نهال جوان بلوط را حدود 196 میلیون تومان برآورد کرده‌اند، هر چند که این درختان جزء اراضی ملی کشور ما محسوب می‌شوند قیمت برای آنان ملاک ارزش آنان برای جوامع انسانی نیست. در چند سال اخیر هم شاهد حواث ناگواری از آتش‌سوزی جنگل‌های بلوط شهرستان کوهدشت بوده‌ایم که خسارت های جبران‌ناپذیری را به اکوسیستم‌های جانداران و کشاورزی این منطقه حاصل‌خیز وارد کرده است. فقط در یکی از این آتش‌سوزی‌ها حدود 3 هزار هکتار از نواحی جنگلی کوهدشت به راحتی طعمه حریق شد.

در چند سال اخیر(‌از حدود يك دهه پیش) کشور ما و به خصوص استان‌های غربی و جنوبی کشور دچار پدیده‌ی آلودگی هوا توسط ریزگردهای معلق در هوا گردیده اند. این آلودگی هوا توسط ریزگردها می‌تواند منجر به ایجاد بيماري هايي مانند آسم، برونشيت، بيماري هاي قلبي و ريوی و آلرژي‌هاي تنفسي در انسان شود و همچنین از لحاظ تاثیر در محیط زیست، باعث تخریب اکوسیستم‌ها و جنگل‌های استان‌های درگیر با این پدیده شده است.

کشورهای عربستان، عراق و سوریه بعنوان کانون های این آلودگی ها شناخته شده اند. منشاء اصلي  پدیده آلودگی ريزگردی در کشور ايران در چند سال اخیر، باد شمال است. اين باد كه از خرداد تا مهرماه هر سال فعال می‌باشد، از شمال خاورميانه شكل گرفته و با گذر از كوه‌هاي تركيه و شمال عراق، به سمت بيابانهاي عربستان، عراق و سوريه سرازير مي‌شود و تا خليج‌فارس و رسيدن به آب‌هاي آزاد پيش مي‌رود.

در بین استان های غربی استان لرستان با میانگین 48 ساعت مدوام و میزان 1460 میکروگرم در متر معکب یکی از استان در‌گیر با این پدیده بود است.

ریزگردها با رسوب رو درختان و پوشاندن سطح برگ‌ها و مسدود نمودن روزنه ها و مجاری تنفسی گیاهان باعث اختلال در فرایند فتوسنتز می شوند با توجه به این که این آلودگی در فاصله زمانی خرداد ماه تا مهرماه افزایش حداکثری دارد و در این ماه‌ها بارش نزولات کم‌تر یا اصلاً وجود ندارد و در کنار آن دما نیز بالا رفته، در نتیجه درختان بلوط بعلت نقص در فرایند فتوسنتز دچار ضعف، اختلال شده و در معرض میکروارگانیسم‌ها پاتوژن و حشرات آفت قرار می‌گیرد که باعث خسارت‌های جبران‌ناپذیر به این سرمایه ملی در ناحیه زاگرس و شهرستان کوهدشت می‌شود. در واقع هر هکتار از این درختان می‌توانند  حدود 68 تن از این ریزگرد‌ها را رسوب داده و خود را فدای جوامع انسانی می‌کنند.

 

همان طور که در قسمت آلودگی ریزگردها گفته شد با ضعف درختان بلوط که در اثر آلودگی‌های هوا، افزایش دما و کاهش نزولات به وجود می آید، مستعد حمله و هجوم برخی از پاتوژن‌ها و آفات شده که تخریب‌های جبران‌ناپذیری را روی درختان بلوط در این شرایط باعث می‌شوند. مهم‌ترین آن ها عبارت‌اند از:

آفات: آفات مختلفی درختان بلوط را مورد حمله قرار داده و در اکثر مواقع خسارت جدی به آن وارد می‌کنند. شامل پروانه جوانه‌خوار بلوطTortrix viridana))، پروانه برگخوار سفید بلوط( (Leucoma Wiltshire، پروانه برگخوار گزنده بلوط((Porthesia melania، پروانه میوه خوار بلوط(Laspeyresia fagiglandana)، ابریشم‌باف ناجور (Lymantria dispar)، زنبورهای گالزای بلوط (Cynipidae) و سوسک‌های چوب‌خوار خانواده  Buprestidae می‌باشند.

مهم‌ترین این آفات سوسک‌های چوب‌خوار می‌باشند از این خانواده گونه های که  بیشترین خسارت را به بلوط‌های ناحیه زاگرس وارد می‌کنند شامل گونه‌های Agrilus biguttatus، Agrilus hastulifer می باشند. سوسک‌های این خانواده درون تنه درختان بلوط تخم‌گذاری می‌کنند و لارو‌ها با تغذیه از آوندهای درختان باعث قطع آوند شده در نتیجه مرگ درخت را باعث می‌شوند.

بیماری‌ها: مهمترین پاتوژنی که در زوال درختان بلوط تاثیر دارد عامل پوسیدگی زغالی (Biscogniauxia mediterranea) است اما در تحقیقات انجام شده توسط میرابوالفتحی با همکاری موسسه CBS هلند بر روی در ختان دارای علائم  پوسیدگی زغالی در استان لرستان و ایلام  قارچ‌هایی مانند Phoma humicola،‌Leptosphaerolina  australis، P. macrostoma،Microsphaeropsis  olivaceum  و Stagonosporopsis crystalline بوده است.

 

در تمامی مناطق برای کاهش خسارت‌هایی که توسط عامل انسانی صورت می‌گیرد، ایجاد زیر ساخت‌های فرهنگی و اقتصادی در کاهش این عامل تخریب درختان نقش به سزایی داشته و می‌تواند باعث کاهش این عامل در تخریب درختان بلوط گردد.

 

شهرستان کوهدشت با وسعتی در حدود 3 هزار و 137 کیلومتر مربع دارای 276 نقطه روستایی می‌باشد. در بیشتر روستاهای شهرستان کوهدشت هنوز از درختان جنگل‌های اطراف روستان جهت پخت، پز و ایجاد گرمایش در فصل زمستان استفاده می‌شود که با اصلاح این روش تامیین انرژی می‌توان تا حدودی از تبعات تخریب جنگل‌های این شهرستان جهت مصارف خانگی آن‌ها کاست.

در حال حاضر هم طرح های خوب و مهمی مانند گازرسانی به روستاهای کوهدشت، طرح و بودجه آن تهیه شده و یا در حال اجرا می باشد که امید است با اجرا شدن این طرح‌ها شاهد کاهش خسارت به درختان بلوط این شهرستان باشیم. همچنین این امر باعث تعادل اکولوژیک و کنترل گسترش بیابان‌زایی می‌شود.

 

اكنون در مجامع ذي‌ربط بين المللي فقر به عنوان يك عامل در تخریب درختان جنگل‌ها برای درآمدزایی مناطق روستایی شناخته شده است. بنابراين براي مبارزه باتخریب درختان بلوط برای تهیه زغال، اهميت عوامل اقتصادي را نيز بايد مد نظر داشت.

كشاورزي و دامداراي در اراضي خشك و مناطق دچار خشکسالی يا وجود ندارد و يا اينكه مانند كشاورزي و دامداري در اراضي حاصل‌خيز، پر منفعت نيست. در اين مناطق دولت باید با ایجاد بنگاه ها زود بازده، تعاونی‌های روستایی، وام های بلاعوض و طرح‌های کشاورزی كمك كند، از لحاظ اقتصادي زندگي اين مردم را در سطح معقولي تامين كند.

امروزه از پتانسيل‌هاي موجود در مناطق روستایی دچار بحران خشکسالی برای ايجاد درآمد براي ساكنين اين مناطق در بسياري از كشورها بهره گرفته می‌شود، كه يك نمونه آن بحث اكوتوريسم يا طبيعت‌گردي است. مناطق روستایی شهرستان کوهدشت سرشار از جاذبه‌هاي توريستي تاریخی، مذهبی و گردشگري هستند و در صورت ایجاد زیر ساخت ها میتوان آینده روشنی در بحث گردشگری و رفع این معضل برای شهرستان کوهدشت پیش رو داشت.

 

نرخ رشد جمعیت در جوامع روستایی لرستان نسبت به نقاط شهری بیش‌تر بوده و همچنین میزان سطح زیر کشت اراضی کشاورزی خانوارهای روستایی به علت خرده مالکی بودن اراضی اکثریت کشاورزان و مشکلات خشکسالی در استان لرستان و شهرستان کوهدشت محدود می‌باشد که این امر مشکلاتی را در زمینه اشتغال افراد خانوار‌های روستایی ایجاد نموده و باعث شده که افراد این خانوار‌ها یا به نقاط شهری جهت کار مراجعه کنند یا با تخریب مراتع، جنگل‌ها‌ی بلوط، اراضی ملی و افزایش سطح زیرکشت بخواهند برای خود ایجاد اشتغال و درآمد کنند.

بنابراین دولت باید فراهم نمودن زیر ساخت هایی مانند ایجاد صنایع تبدیلی، صنایع وابسته، طرح های کشاورزی (کشت‌های گلخانه‌ای، زعفران) در مناطق روستایی مانع از تجاوز و تخریب به اراضی ملی شوند.

 

استان لرستان و شهرستان کوهدشت در چند سال اخیر با مشکل خشکسالی، کاهش نزولات جوی، کاهش سطح آب‌های زیر‌زمینی و افزایش دما درگیر بوده است. این عوامل روی کفیت و کمیت محصولات زراعی شهرستان کوهدشت تاثیر‌گذار بوده است و باعث یکی از چالش‌های مهم کشاورزان کوهدشت تبدیل شده است.

در این زمینه می‌توان با اصلاح الگو های کشت(کشت کلزا، زعفران، کنجد)، استفاده از ارقام ساز‌گار شده با شرایط کم آبی(توسط اصلاح نباتات)، روش‌های مدرن کشت(کشت‌های گلخانه‌ای)، استفاده از روش‌های آبیاری تحت فشار، استفاده از روش‌های کشت ارگانیک، اصلاح روش‌های آماده سازی زمین(جهت جلوگیری از اتلاف رطوبت خاک و فرسایش)  جهت افزایش عملکرد در واحد سطح بهره برد و از نابودی اراضی جنگلی برای افزایش سطح زیر کشت جهت افزایش عملکرد جلوگیری کرد.

 

در استان لرستان و شهرستان کوهدشت باتوجه اهمیت جنگل‌های بلوط می توان با ایجاد نهالستان های این درختان و ترمیم کردن نقاط آسیب دیده از تبعات این پدیده در اراضی جنگلی کاست. این نهالستان‌ها  علاوه بر این که باعث ترمیم نواحی جنگلی تخریب شده در شهرستان کوهدشت می‌شوند می‌توانند با انتقال این وظیفه به بخش خصوصی سبب اشتغال در شهرستانی شد که رتبه اول بیکاری در استان لرستان را دارا می‌باشد و به این صورت علاوه بر ترمیم محیط زیست، بار اشتغال جوانان و فارغ التحصیلان کشاورزی نیز از روی دوش دولت تا حدودی کاسته می‌‌شود.

 

جنگل‌های ناحیه زاگراس در چند سال اخیر به سبب خشکسالی، ریزگردها و افزایش دما مستعد طیغان برخی آفات از جمله سوسک‌های چوب‌خوار و بیماری پوسیدگی ذغالی گردیده است.

بسیاری از کشور‌های اروپایی(ترکیه،اسپانیا و بوسنی و هرزگوین) نیز از سال 2005 با این آفات و پاتوژن ها تا حدودی در اراضی جنگلی خود درگیر هستند، کاربرد سموم خیلی به کاهش این پدیده کمکی نکرده است. اما می‌توان با انهدام درختان آلوده، قرنطینه نواحی آلوده(‌مانند استان فارس) و مدیرت صحیح امیدوار بود که بتوان تبعات این پدیده را تا حدود زیادی کاهش داد و آن را کنترل نمود.

در برخی تحقیقات هم روی استفاده از تله های فرمونی و پرده‌ای برای کنترل آفات و کنترل بیولوژیک در کنترل بیماری درختان بلوط صورت گرفته که ان‌شاءالله بتواند در آینده مثمر ثمر بوده و بتواند به حل این مشکل کمک کند. همچنین در بحث ریزگردها و کانون های ایجاد آن در کشور های عربی جلساتی با حضور معاونین و وزرای  این کشور ها صورت گرفته که قول هایی جهت همکاری داده‌اند. اما با توجه به جنگ‌هایی موجودر در خاورمیانه که صورت گرفته بسیاری از زمین‌های این کشور ها قابلیت کشاورزی خود را از دست داده اند و دچار فرسایش شده اند، در نتیجه بعنوان کانون‌های این آلوگی ها تبدیل گردیده‌اند. بعنوان مثال در کشور عراق حدود 730 هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی این کشور نابود شده‌اند.

یکی از راه‌کاری کنترل این ریزگرد‌ها استفاده از مالچ پاشی می‌باشد که باتوجه به ناامنی‌هایی که در خاور‌میانه وجود دارد امکان اجرا آن خیلی سخت است.

منابع طبيعي در هر کشور از سرمايه‌‌ها‌ي اساسي و ملی آن کشور محسوب گرديده و بنابراين لازم است تا با مديريتي صحيح و علمي از آن حفاظت شود.

در تعریف فائو از توسعه پایدار آمده است «‌... توسعه پایدار باید در بخش­های کشاورزی، جنگل و شیلات شامل حفاظت از اراضی زراعی، منابع آب و منابع ژنتیکی گیاهی و جانوری و از نظر مسائل زیست محیطی، غیرمخرب و از نظر تکنیکی، اختصاصی و از نظر اقتصادی، مناسب و از نظر اجتماعی، پذیرفتنی باشد ...‌»

امروزه منابع طبیعی از جمله جنگل، مرتع، خاک، آب، جانوران و به طور کلی عناصر اکوسیستم‌­ها، بستر حیات طبیعی و اقتصادی کشور در زمره ذخایر زیستی جهان محسوب می­شوند، لذا در بسیاری از کشورها به تناسب رشد فرهنگی و اقتصادی، از آن ها چون گوهری ارزشمند و میراثی طبیعی برای پایداری تولید و توسعه در همه زیربخش­های کشاورزی حفاظت می­شود.

حدود 20 درصد از درختان بلوط کشور مربوط به استان لرستان است و حدود 45 درصد سطح اراضی استان لرستان توسط درختان بلوط پوشیده شده است.

با توجه به نام‌گذاری سال 1393 توسط رهبر معظم انقلاب به نام سال اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی و برای برآورد منویات مقام معظم رهبری این مقوله نیازمند دید کارشناسانه مدیران ارشد استان لرستان و استان‌های ناحیه زاگرس در جهت کاهش تبعات این پدیده را می‌باشد.

 

 
 

دیدگاه‌ها