وقتی "پِرِس" لرستان برای همیشه پِرِس شد!

شرکت پرس ایران یکی از شرکت‌های عمرانی و دولتی بود که در سال 70 با هدف تکمیل زنجیره‌ی صنعتی با استراتژی ایجاد صنعت مادر در تهران ثبت و با تلاش نمایندگان مجلس و مسئولین وقت استان لرستان، قرار شد کارخانه‌اش به خرم‌آباد منتقل و در مجاورت كارخانه ماشین‌سازی لرستان احداث شود‌.

با تصویب اعتبارات و انجام کارهای مقدماتی، فعالیت‌های عمرانی این شرکت در سال 73 آغاز و در سال 78 با حضور مهندس ترکان معاون وزیر صنایع وقت به بهره‌برداری رسید‌.

شرکت پرس ایران با بهره‌برداری رسمی در سال 78 و با سرمایه ای حدود 80 میلیارد ریال‌، اقدام به عقد قرارداد با برخی شرکت‌های داخلی و خارجی از جمله شرکت "فاگور اسپانیا"‌، شرکت "دانیلی ایتالیا" و شرکت‌هایی از کره جنوبی، پارس خودرو، ایران خودرو، شرکت سایپا، فولاد خوزستان، مجتمع فولاد اسفراین و ... نمود و فعالیت رسمی خودش را دنبال کرد، اما مشکلات اقتصادی و بحران مالی و نبود بازار داخلی، شرایط سختی را برای ادامه حیات آن ایجاد کرد و با گذشت مدت زمان کوتاهی ابتدا به طور موقت تعطیل، تا شاید با واگذاری به بخش خصوصی جانی تازه در رگ‌های جوان‌اش دمیده شود‌.

مراحل واگذاری در سازمان خصوصی سازی انجام گرفت، اما هیچ سرمایه گذاری حاضر به خرید اینشرکت نشد. شرکتی که در ابتدا از آن به عنوان بزرگترین شرکت تولید کننده‌ی پرس در خاورمیانه نام برده شد؛ با عمر کمتر از 20 سال و در عنفوان جوانی منحل و به تاریخ پیوست. موضوع غم‌انگیزی که گویا ادامه تراژدی تکراری انحلال شرکت‌ها و کارخانجات استان بود.

واکاوی علل انحلال شرکت شاید مصداق "نوشدارو پس از مرگ سهراب" باشد، اما امیدوارم بیان علل آن؛ باعث آشنایی با علل ورشکستگی و شکست سایر صنایع استان شود. با بررسی سوابق اینشرکت متوجه می‌شویم که در انحلال شرکت پرس ایران عوامل متعددی نقش داشتند که به طور اجمال به هر بخش پرداخته خواهد شد.

عوامل منطقه‌ای و محلی

احداث شرکت پرس ایران در جوار شرکت ماشین سازی لرستان ؛ به نظر نگارنده کار کارشناسی نشده ای بود . وجود دو صنعت هم خانواده در کنار هم و اقدام به انجام کارهای بعضا" مشابه (‌مانند ساخت لوله فنس یرای پروژه های عسلویه‌) شاید خیلی ضروری به نظر نمی رسید و چه بسا می شد با توسعه ماشین سازی لرستان شرایط تولیدی و اقتصادی جدیدی برای این شرکت ایجاد کرد . ضمن اینکه مجاورت این شرکت با روستاهای منطقه ؛ مشکلات جدی به دنبال داشت‌.

نمونه‌اش احداث قبرستان جدید روستا در محوطه کناری شرکت بود که توسط روستاییان منطقه صورت گرفت و این در حالی اتفاق افتاد که مسئولین وقت شرکت ؛ حاضر به خرید زمین مذکور با قیمت منصفانه بودند ولی با مخالفت روستاییان مواجه شدند. از دیگر دلایل این بخش باید به موقعیت جغرافیایی محل اجرای شرکت و صرف هزینه های زیاد، جهت خلاصی از دست سفره‌های آبی زیر زمین اشاره نمود. وجود این منابع آبی باعث شده بود که قیمت تمام شده ساختمانها تا حد قابل توجه ای افزایش یابد.

عوامل انسانی

با آن که اکثرا شاغلین این شرکت مدرک بالاتر از دیپلم، کاردانی و کارشناسی داشتند اما متاسفانه و به دلیل عدم آشنایی با قوانین و مقررات و همچنین پیش کشیدن بحث هایی چون بومی گزینی , معوق ماندن حقوق و ...، بارها اقدام به تحصن و اعتصاب کردند. تحصن و اعتصاب‌هایی که هر کدام تبعات زیادی از جمله تاخیر در اجرای پروژه ها را سبب شد. جالب این که این شرکت در زمان افتتاح فقط یک کارگر سیکل داشت که در اولین انتخابات شورای اسلامی کارخانه، کارگران او را به عنوان نماینده ی خود انتخاب کردند.

این در حالی بود که افراد تحصیلکرده و با تجربه زیادی در آن زمان در شرکت مشغول بکار بودند .همچنین اعتقاد به این اصل که " مویی از خرس بکنی غنیمته " در افکار برخی از کارگران مشهود بود و بعضا " مسئولیت‌پذیری لازم در انجام امور محوله را نداشتند . شاید با ایجاد همدلی بیشتر ؛ آگاهی دادن به کارگران و ارتقا سطح تعاملات سه جانبه ی کارفرما، کارگر و دولت می‌شد راهکارهای مناسبی برای حفظ این صنعت و رفع مشکلات موجود پیدا کرد.

عوامل مدیریتی

استفاده از مدیران پروازی و تماما" غیر بومی؛ نبود مدیریت متمرکز و همچنین ادامه کار مدیران پروژه ای و آشنا نبودنشان با این صنعت و سوء مدیریت؛ عدم شناخت بازار و عقد قراردادهای کارشناسی نشده چه از بعد مالی و چه از بعد فنی و ایجاد تعهدات غیر عملی ؛ واردت تجهیرات دسته دوم خارجی؛ نبود مدیریت منسجم و عدم توجه به نیروهای کلیدی و فنی و خروج آنها عوامل اصلی برای تشکیل بحران جدی در شرکت پرس بود.

نتیجه آن شد که این شرکت در طول حیات کم خود ؛ 7 مدیرعامل مدیریت اش را در اختیار داشته باشند واین در حالی اتفاق افتاد که هیچکدام از این مدیران حاضر به استقرار در خرم آباد نبودند و بعضا" حتی سالی یک بار هم به خرم آباد نمی آمدند . همین موضوع باعث شد که سوء مدیریت چندین ساله در شرکت چون غده سرطانی رشد کند و این موضوع باعث بروز یکی از علل اصلی انحلال شرکت پرس ایران باشد .

عدم حمایت‌های محلی

اولین دغدغه‌های شرکت پرس ایران بعد از 2 سال از افتتاح و در اوایل سال 80 آغاز شد‌. تا آن زمان مسئولین وقت کمتر از انگشتان دست به این شرکت سرکشی می‌کردند و نامه های مکرر پرسنل به مدیر عامل شرکت و مسئولین وقت استان برای جلوگیری از مشکلات موجود نتیجه‌ای نداشت و بعدها حضور و تلاش نمایندگان وقت مردم خرم آباد در مجلس شورای اسلامی هم نتوانست راهگشا شود‌.

این‌ها همه در حالی اتفاق افتاد که شرکت پرس سرمایه ی ملی بود و از محل بودجه‌ی دولت با صرف هزینه‌های زیاد ساخته شد و نمی بایست به این آسانی از دست می رفت و متاسفانه عدم نظارت و پی‌گیری مسؤلین وقت و همچنین عدم نظارت مسئولین سازمان گسترش و رها کردن شرکت پرس ایران مسبب تعطیلی و انحلال آن شد.

عاقبت این شرکت بنا به تصمیم مدیران سازمان گسترش منحل و در حال حاضر مراحل انحلال خود را سپری می کند و در پایان یک سوال بی جواب می‌ماند‌؛ در حالی که دغدغه‌ی همه ی ما باید ایجاد شغل‌های جدید و حفظ شغل های موجود در استان باشد‌، چرا هیچ اقدام اساسی جهت خروج از این بحران صورت نگرفت و چه کسی جوابگوی هزینه شدن اعتبار میلیاردی در این خصوص و جوابگوی زیان انباشته 180 میلیاردی آن است؟