سابقه احداث فروشگاه‌های زنجیره‌ای در کشورمان به اوایل دهه 1320 می‌رسد، اما در سال‌های گذشته با توجه به تغییر روند زندگی افراد و شرایط عرضه کالا شاهد گسترش این فروشگاه‌ها در تمامی استان‌های کشور هستیم. در لرستان نیز چندین فروشگاه زنجیره‌ای احداث شده‌اند که اقدام به عرضه انواع کالاهای مورد نیاز مردم می‌کنند.
ایجاد این فروشگاه‌ها با مخالفت و موافقت عده‌ای مواجه است به نحوی که فعالیت آن‌ها را تحت تاثیر قرار داده است.
به عنوان نمونه مخالفان این فروشگاه‌ها که در اغلب مواقع واحدهای صنفی هستند معتقدند؛ به دلیل تبلیغات گسترده و در عین حال کاذب این فروشگاه‌ها، مردم برای خرید کالاهای مورد نیاز از این فروشگاه‌ها رغبت بیشتری دارند. به همین دلیل و با توجه به شرایط بد اقتصادی و رکود حاکم بر کشور، این موضوع باعث بروز مشکلات زیادی برای اصناف مختلف و مخصوصاً خرده‌فروشان محصولات شده است. این مساله باعث شده برخی واحدهای صنفی خواستار حمایت مسئولان باشند.
از سوی دیگر موافقان این فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیز اعتقاد دارند که این فروشگاه‌ها هیچ منافاتی با فعالیت سایر اصناف ندارند و با توجه به فضای سنگین رقابتی موجود در بازار باید سایر واحدهای صنفی در کنار این فروشگاه‌های زنجیره‌ای به فعالیت خود ادامه دهند.
مردم نیز در سال‌های گذشته استقبال مناسبی از این فروشگاه‌ها داشته‌اند، چرا که به اعتقاد خودشان بخش عمده‌ای از محصولات و کالاهای مورد نیازشان را می‌توانند در مدت‌زمان کوتاهی تهیه کنند.
البته انتظار می‌رود فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیز تحت نظارت ویژه قرار بگیرند تا از عرضه کالاهای بی‌کیفیت توسط آن‌ها جلوگیری به عمل آید. در اغلب مواقع برخی از این فروشگاه‌ها اقدام به عرضه کالاها با برندهای محدودی می‌کنند و این موضوع باعث کاهش قدرت انتخاب مردم می‌شود.
گلایه‌ها از ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای در بازه‌های زمانی مختلف از زمان ایجاد این مراکز وجود داشته و موافقان و مخالفان نیز هر یک بر دیدگاه‌های خود پافشاری کرده‌اند.
خرید محصولات در زمانی کمتر
یکی از شهروندان خرم‌آبادی به تاسیس چندین فروشگاه زنجیره‌ای در خرم‌آباد اشاره می‌کند و می‌گوید: با توجه به تبلیغات گسترده آن‌ها، برخی مواقع محصولات مورد نیاز را از این فروشگاه‌ها تهیه می‌کنم. با توجه به اینکه حجم گسترده‌ای از کالاهای مورد نیاز مردم در این فروشگاه‌های زنجیره‌ای وجود دارد، می‌توانیم اجناس مورد نیازمان را در اسرع وقت و با صرف هزینه و زمان کمتری تهیه کنیم.
«علی میرزایی» ادامه می‌دهد: البته مسئولان باید نظارت ویژه‌ای بر واحدهای صنفی، به خصوص فروشگاه‌های زنجیره‌ای داشته باشند تا از عرضه کالاهای بی‌کیفیت توسط آن‌ها جلوگیری شود.
کالاهای بی‌کیفیت با قیمت کم
متأسفانه اکنون شاهد افزایش تعداد فروشگاه‌های زنجیره‌ای در شهر هستیم، این در حالی است که شرایط اقتصادی واحدهای صنفی کوچک به هیچ عنوان مساعد نیست.
«بهروز گودرزی» یکی از فروشندگان مواد غذایی در خرم‌آباد با بیان مطلب فوق می‌گوید: این فروشگاه‌ها در اغلب مواقع به دلیل داشتن بنیه مالی مناسب اقدام به تبلیغات گسترده می کنند که اگر توجه ویژه‌ای به کالاهای عرضه شده آن‌ها داشته باشیم خواهیم دید که دلیل پایین بودن قیمت‌ها عرضه کالاهایی با کیفیت پایین است.
گودرزی می‌افزاید: با توجه به شرایط رکودی بازار، فروشگاه‌های زنجیره‌ای توان رقابت را از واحدهای صنفی کوچک گرفته‌اند. انتظار داریم مسئولان در جهت حمایت از واحدهای صنفی اجازه ادامه فعالیت به این فروشگاه‌های زنجیره‌ای ندهند.
برندهای محدود در فروشگاه‌های زنجیره‌ای
رئیس اتاق اصناف مرکز لرستان با تاکید بر این مطلب که بسیاری از واحدهای صنفی با توجه به شرایط رکودی بازار، ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای را منطقی نمی‌دانند، می‌گوید: متأسفانه به دلیل رکود موجود در بازار بسیاری از واحدهای صنفی در شرایط نامناسبی قرار دارند و حتی شاهد تعطیلی برخی از آن‌ها هستیم.
«آرش راشدی» ادامه می‌دهد: علی‌رغم قول‌های مکرر مسئولان همچنان رونق بر اقتصاد حاکم نشده است. با این وجود فعالیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای منع قانونی ندارد و در فضای رقابتی بازار صورت می‌گیرد. به بیان دیگر در صورت رونق در بازار خرید، رقابت میان این فروشگاه‌ها و سایر واحدهای صنفی بسیار مناسب خواهد بود، اما مشکل اساسی نبود بازار است.
راشدی با بیان اینکه این فروشگاه‌ها در قیمت کالاهای عرضه شده، تفاوت چندانی با سایر واحدهای صنفی ندارند، اظهار می‌کند: مخالف فعالیت این فروشگاه‌های زنجیره‌ای در استان نیستم.
این مسئول یکی از ضعف‌های این مراکز را نداشتن تنوع در کالاهای عرضه شده می‌داند و می‌گوید: اغلب این فروشگاه‌ها کالاهایی با برندهای خاص و محدود عرضه می‌کنند این در حالی است که در واحدهای صنفی شاهد تنوع بالای برندها هستیم.
وجود 3 فروشگاه زنجیره‌ای در استان
راشدی با اشاره به اینکه اکنون در لرستان 3 فروشگاه زنجیره‌ای در شهرهای خرم‌آباد، بروجرد و الیگودرز فعالیت می‌کنند، عنوان می‌کند: واحدهای صنفی کوچک باید نسبت به بازنگری شیوه فعالیت خود اقدام کنند. به عنوان نمونه ترکیب چند واحد صنفی و تشکیل کنسرسیوم از راهکارهای اساسی در این حوزه محسوب می‌شود.
این مسئول می‌افزاید: واحدهای صنفی باید توان رقابت‌پذیری خود را بالا ببرند، اما زمانی می‌توان شاهد تحقق این موضوع بود که بازار از رکود کنونی حاکم خارج شود.
راشدی در ادامه از تلاش برای حذف قیمت مصرف‌کننده روی کالاها، خبر می‌دهد و می‌گوید: اکنون در اتاق اصناف ایران صحبت‌هایی مبنی بر حذف قیمت درج شده به عنوان قیمت مصرف‌کننده از روی کالاها مطرح است. به بیان دیگر درج قیمت مصرف‌کننده بر روی کالاها باعث به وجود آمدن سود زیادی میان قیمت تمام‌شده و فروش کالاها در سطح بازار می‌شود.
رئیس اتاق اصناف می‌افزاید: واحدهای تولیدی برای جلب نظر عمده‌فروشان و حلقه‌های زیرمجموعه بازار در همان ابتدا اقدام به درج قیمت مصرف‌کننده بر روی کالا می‌کنند. این در حالی است که این اقدام باعث ایجاد سود زیادی برای فروشندگان می‌شود به همین دلیل خواستار عرضه محصولات با قیمت خرید فاکتور در بازار هستیم.
معایب و مزایای فروشگاه‌های زنجیره‌ای
یک کارشناس اقتصادی اظهار می‌کند: یک فروشگاه زنجیره‌ای متشکل از چند فروشگاه خرد است که همگی آن‌ها توسط یک مدیریت واحد اداره می‌شوند و دارای اهداف مشترک هستند. شیوه کار فروشگاه‌های زنجیره‌ای به گونه‌ای است که با تبلیغات گسترده خود محصولات را با قیمت‌های پایین‌تری نسبت به قیمت اصلی بازار عرضه می‌کنند.
«اکبر یحیوی زاده» ادامه می‌دهد: یکی از ویژگی‌های این فروشگاه‌ها را باید بالا بودن تعداد محصولات عرضه شده توسط آن‌ها دانست، به بیان دیگر متقاضی می‌تواند در این مراکز با صرف زمان کم، اغلب محصولات مورد نیازش را تهیه کند. صاحبان فروشگاه‌های زنجیره‌ای با پایین آوردن سود خود و عرضه گسترده کالا می‌توانند با موفقیت به فعالیت خود ادامه دهند.
یحیوی‌زاده در ادامه با اشاره به معایب فروشگاه‌های زنجیره‌ای می‌گوید: یکی از معایب این‌گونه فروشگاه‌ها تعداد کم برندهایی است که عرضه می‌کنند. این فروشگاه‌ها در اغلب مواقع با واحدهای تولیدی خاصی قرارداد دارند و به همین دلیل از برندهای به خصوصی استفاده می‌کنند.
این مسوول اظهار می‌کند: با توجه به رکود موجود در بازار، تعداد زیاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای مشکلات زیادی را برای اصناف به وجود آورده که بایستی با کنترل تعداد آن‌ها و همچنین ایجاد فضای رقابتی شرایط را برای حمایت از واحدهای صنفی مهیا کرد.
علی عبداله‌زاده/ همشهری