امروزه درباره درآمد صنعت توریسم زیاد شنیده میشود. از گردش مالی 6.5 تریلیون دلاری اقتصاد این صنعت در سطح جهان، از وابستگی شدید برخی کشورها به درآمد این صنعت، از درآمد سالانهی بیش از 60 میلیارد دلاری مقاصد مهم گردشگری دنیا (آمریکا، فرانسه، چین و اسپانیا) و یا از تاثیر حضور گردشگر بر درآمد دهکهای مختلف جامعهی کشور میزبان.
این گونه آمارها باعث شده برنامهریزی برای ورود قدرتمند به این عرصه و شناساندن جاذبههای گردشگری از سوی بسیاری از کشورها با حرارتی بیشتر از قبل دنبال شود. حتی استفاده از روشهای تبلیغاتی مثل تبلیغات تلویزیونی یا تبلیغات حاشیه زمین مسابقه فوتبال که قبلاً بیشتر از سوی صنایع تولید کالاهای مصرفی به کار میرفت، اكنون از سوی برخی دولتها به عنوان ابزاری جهت معرفی کشور متبوع خود، به منظور گنجاندن نام آن کشور در فهرست مقاصد مهم گردشگری مورد استفاده قرار میگیرد. معافیت اخذ روادید برای مسافران کشورهای طرف قرارداد را نیز میتوان در همین راستا ارزیابی کرد. در واقع به امید بهرهمندی از منافع جذب توریست، از درآمد صدور ویزا صرف نظر میگردد.
گذشته از موارد فوق هر هزینهای در این حوزه از ایجاد زیرساختهای مورد نیاز گرفته تا تسهیل در بخشهای مختلف مسافرت، نظیر ورود، اقامت، حمل و نقل، تفریح، درمان و غیره، نوعی سرمایهگذاری جهت کسب منافع آتی به شمار میرود. در حوزه گردشگری داخلی و توریسم وطنی نیز گردش نقدینگی بسیار قابل توجه است. به ویژه بعد از افزایش نرخ ارز به بالای 3 هزار تومان و تقلیل متقاضیان سفرهای خارجی، ظرفیتهای توریسم داخلی به عنوان یک کالای جانشین بیش از پیش میتواند مد نظر و محور برنامهریزی قرار گیرد.
وجود مناظرطبیعی چشمنواز، آب و هوای معتدل و چهار فصل و آثار باستانی متعدد از عواملی است که میتواند زمینهساز ورود گردشگرانی پرشمار برای منطقهای مثل استان لرستان باشد. طی تحقیقی میدانی که نگارنده از گردشگران اسکان یافته در بوستانهای شهر خرمآباد در تابستان سال جاری، به عمل آورد، نکات حاشیهای جالبی به دست آمد که ذکر آنها خالی از لطف نیست.
دلایلی که از سوی مصاحبه شوندگان برای انتخاب لرستان به عنوان مقصد سفر مطرح شد به ترتیب احراز بیشترین فراوانی عبارت بودند از:
1- وجود لرستان در مسیر سفر
2- خوش آب و هوایی لرستان
3- بازدید از جاذبههای خاص توریستی
از مجموع 300 نفر مصاحبه شونده 89 درصد اذعان داشتند که لرستان مقصد نهایی آنان نیست. 75 درصد از مصاحبه شوندگان حداقل نام دو جاذبه توریستی لرستان را قبل از مسافرت میدانستند. برای 52 درصد از مصاحبه شوندگان این اولین بار بود که به قصد گردش به لرستان سفر کرده بودند. 95 درصد از مصاحبه شوندگان یکی از 3 محل قلعه فلکالافلاک، آبشار بیشه و دریاچه کیو را بازدید کرده و یا قصد بازدید از آن را داشتند.
یکی از نکاتی که انگیزه بخش نگارش این سطور بود، آشنایی مصاحبه شوندگان با جاذبههای گردشگری لرستان بود. به نظر میرسد فعالیتهای مسئولین ذیربط در بخشهای دولتی وخصوصی درسالهای اخیر، نظیر تاسیس مراکز اقامتی یا ایجاد و بهسازی مراکز تفریحی و گردشگری در کنار موضوع همجواری با استانهایی با آب و هوای بسیار گرم و همچنین قرار گرفتن بر شاهراه ترانزیتی شمال به جنوب مجموعاً بر جذب گردشگران اثر مثبت داشته و امید میرود با استمرار سرمایهگذاری و رفع برخی کاستیها این روند، سیر صعودی خود را با شتابی بیشتر حفظ نماید.
ولی نکتهای که نباید مغفول بماند وضعیت اقتصادی مراکز اقامتی است. وجود واحد اقامتی و جذب گردشگر رابطهای متقابل دارند و در صورت مستقل فرض نمودن هر یک، میتوان آثار به جا مانده بر دیگری را بررسی کرد. به بیان ساده یکی از دلایلی که ممکن است باعث جذب گردشگر شود وجود مراکز اقامتی و چیزی که ادامه فعالیت یک مرکز اقامتی را توجیه میکند وجود مسافر است. مسافری که در لرستان، گاهی با فراغت در چند متری یک میهمانپذیر نه چندان گرانقیمت، چادر زده است. البته عدم کسب درآمد از گردشگر در این استان چیز تازه ای نیست. گواه این موضوع امکان بازدید رایگان از آثار باستانی مختلف نظیر سنگ نبشته، پل شاپوری، گرداب سنگی، غار کوگان و ... است که به اعتقاد نگارنده، همین سهلالوصول بودن میتواند مسبب بازدید کمتر گردشگران نیز باشد.
با وجودی که جذب درآمد حداکثری از این جاذبههای توریستی به سرمایهگذاری و ایجاد تاسیساتی در جوار آنها نیازمند است، اما همیشه سرمایهگذاری کلان، پیش نیاز کسب درآمد نیست. خلاقیت در کسب درآمد را، نه در راهی دور که میتوان با مراجعه به سایر استانهای کشور ملاحظه کرد. پرداخت ورودیه برای بازدید از برخی مکانهای گردشگری در سایر استانها که در مقایسه با جاذبههای توریستی لرستان حرفی برای گفتن ندارند، مؤید این مدعاست.
اگر بتوان گفت جاذبههای استان لرستان تا اندازهای در بین گردشگران داخلی معرفی شده است، پس به موازات ادامه فعالیتهای توسعهای، نباید از جذب درآمدهای ممکن، صرفنظر شود.
اعطای رایگان امکان کمپینگ در بوستانهای شهر، گذشته از ظاهر نازیبا، در ابتدا برای ترویج میهماننوازی و ایجاد تصویری آرامش بخش از لرستان، مناسب به نظر میرسید اما اکنون میتوان با شیبی ملایم به سمت ممنوعیت استفاده از چادر زدن در اماکنی مثل حاشیه دریاچه کیو و سایر مناطق مشابه حرکت کرد. چه اگر با اعمال سیاستهای سنجیده، این نوع از مسافران به سمت هتلها و مسافرخانهها هدایت شوند ادامه فعالیت این مراکز و همین طور تاسیس مراکز اقامتی جدید، توجیه اقتصادی پیدا کرده و مجدداً از ظرفیتهای جدید هم برای جذب گردشگر استفاده خواهد شد.
به هر حال، بین سرمایهگذاری در صنعت گردشگری و اقداماتی که در راستای مسئولیتهای اجتماعی انجام میشود تفاوتی بنیادین وجود دارد و باید مراقب بود هدف اصلی که همان توسعه استان و رونق اقتصاد منطقه است، لابه لای ارائه چهرهای بخشنده از استان لرستان، فراموش نشود.
سيد علي جزايري / خرمآباد
دیدگاهها