از سال‌ها پیش که موبایل در دسترس عموم قرار گرفت تا کنون تأثیر زیادی بر زندگی مردم گذاشته است.
همه‌ی ما سال‌هایی را به یاد داریم که رقابتی بر سر آنتن‌دهی گوشی‌ها وجود داشت و موبایل، تنها وسیله‌ای برای ارتباط صوتی و یا به صورت خیلی محدود، ارتباط متنی بین کاربران بود.
از آن زمان تا به حال دنیای تکنولوژی موبایل آن‌قدر دچار تحول شده که فکر کردن به قابلیت‌های گذشته‌ی موبایل‌ها چیزی در حد مرور کردن نوستالژی‌ها و خاطره‌بازی است.
هنوز چند سال از گسترش موبایل در ایران نگذشته بود که ورود نسل جدید گوشی‌ها با قابلیت‌هایی مانند عکس‌برداری و داشتن حافظه‌ی داخلی، زندگی عموم مردم را وارد مرحله‌ی جدیدی کرد. این مرحله‌ی جدید با شتابی بی‌نظیر و به سرعت هرچه تمام‌تر باعث تغییر روش استفاده از تکنولوژی و البته تغییر شیوه‌ی تعامل کاربران با موبایل شد.
موبایل از یک وسیله‌ی تک‌منظوره به وسیله‌ای چند منظوره بدل شد که روز به روز نقش موثرتری در زندگی صاحبانش ایفا می‌کرد. یکی از جنبه‌های این تأثیر روزافزون تأثیر امکان عکس‌برداری در موبایل است. این قابلیت هرچند که در ابتدا از کیفیت مطلوبی برخوردار نبود اما به مرور توانست تحولی در استفاده از موبایل‌ها ایجاد کند و تأثیر شگرفی بر زندگی صاحبان موبایل‌ها بگذارد. امروزه تصور موبایلی بدون دوربین و قابلیت عکس یا فیلم برداری امکان‌پذیر نیست.
دوربین موبایل که در ابتدا فقط برای ثبت تصاویر خانوادگی استفاده می‌شد کم‌کم پیشرفت کرد و توانست در مکان‌های مختلف، بنا به نیاز کاربران کاربردهای متفاوتی را از خود نشان بدهد. تصور دنیایی که پدر و مادری لحظه لحظه‌ی کودکی فرزندشان را با استفاده از دوربین موبایل ثبت نکنند کار بسیار دشواری است؛ همینطور دنیایی که دانشجوها حاضر باشند به جای گرفتن چند عکس ساده، زحمت نوشتن جزوه‌های طولانی را به خودشان بدهند. این دو، نمونه‌هایی بسیار عادی و روزمره از عکاسی با موبایل هستند.
مرحله‌ی بعدی که باعث تکامل فرآیند عکاسی با موبایل شد زمانی بود که عکاسان حرفه‌ای یا نیمه‌حرفه‌ای تصمیم گرفتند تا نیازهای خودشان را با دوربین‌های موبایل برآورده کنند یا حداقل عکس‌هایی ثبت کنند فراتر از عکس‌های ساده‌ای که کاربران عادی با موبایل می‌گیرند. در این مرحله که با زمان معاصر ما گره خورده است عکس‌ها برای ثبت شدن نیاز به تکنولوژی و وسایل مختلفی ندارند، تنها نیاز به ایده، فکر و خلاقیت خاصی دارند که آن‌ها را متمایز کند. شرکت‌های سازنده‌ی موبایل هم که از سال‌ها پیش متوجه این قضیه شده‌اند در محصولات جدیدتر خود امکاناتی را تعبیه می‌کنند که به کاربران امکان انجام هرچه راحت‌ترِ این کار را بدهد؛ از سرعت‌های مختلف شاتر گرفته تا نسخه‌ی ضعیفِ اپرچر (دیافراگم).
این مرحله از عکاسی آن‌قدر مورد توجه قرار گرفته و آن‌قدر دید کاربران موبایل‌ها را دگرگون کرده که تبدیل به فلسفه و دلیلی برای راه‌اندازی سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی مانند اینستاگرام شده است. شبکه‌های اجتماعی مختلفی از همین عکس‌های موبایلی تغذیه می‌کنند که تعدادشان هم کم نیست، اما به دلایل مختلف می‌توان از اینستاگرام به عنوان مطرح‌ترین سایت در این زمینه نام برد.
فراگیر شدن عکس‌های موبایلی در خارج از مرزهای ایران امری کاملاً عادی است و به صورت زبانی متداول درآمده اما در داخل ایران هنوز آن‌طور که باید به این مقوله پرداخته نشده است. می‌توان گفت به دلیل کمبود تحصیلات و یا آموزش‌های عمومی در زمینه‌ی عکاسی، شکاف بزرگی میان عکاسان حرفه‌ای و کسانی که با موبایل عکس می‌گیرند به وجود آمده است.
گه‌گاه دیده می‌شود که عکاسان حرفه‌ای، عکس‌های موبایلی خود که دارای ایده و تفکر خاصی هستند را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارند اما این دسته از عکاسان کمتر حاضر هستند تا ریسک برگزاری یک نمایشگاه در این زمینه را بپذیرند. در نقطه‌ی مقابل، کاربران معمولی موبایل‌ها هم هر چند که قریحه و ذوقی در عکاسی داشته باشند اما با اطلاعات مورد نیاز در این زمینه و حتی نحوه‌ی برگزار کردن نمایشگاه‌های عکس آشنا نیستند. همین مسئله باعث شده تا کمبود چشمگیری در زمینه‌ی برگزاری نمایشگاه‌های عکس موبایلی وجود داشته باشد. در این کمبودِ بیش از حدِ نمایشگاه‌های عکس موبایلی، خرداد‌ماه امسال اتفاق مثبتی در این زمینه رخ داد.
گالری هژبر و سرو اداره ارشاد اسلامی خرم‌آباد از روز شنبه 23 خرداد‌ماه به مدت 6 روز میزبان نمایشگاهی با عنوان "عکس موبایلی" بود. عکاسان این نمایشگاه، خانم‌ها: "مینا احمدی، کیاندخت حجاریان، سارا حسنوند، زهرا سپهوند" و آقایان: "علی براتی، صدرا بهاروند، سجاد شیرازی، علی عسگری، علی ملکشاهی و فرید نمازی" از هنرآموزان عکاسی خانم مریم احسانی هستند.
مريم احساني نامی است که این چند ساله با نمایشگاه‌های عکس «فراموش‌شدگان»، «تمرین عکاسی»، «فقدان»، و حالا «عکس موبایلی» گره خورده و هرجا که سخنی در مورد نسل جدید عکاسان خرم‌آباد به میان بیاید قطعاً نام او هم به میان خواهد آمد. این نمایشگاه‌ها که نوید روزهای خوب و خبر از روند رو به رشد عکاسی به صورت حرفه‌ای در شهر خرم‌آباد می‌دهند باعث شده‌اند تا انتظارات از عکاسی در خرم‌آباد بالا برود و سواد بصری رو به رشدی، چه در میان هنرآموزان عکاسی و چه در میان مخاطبان این نمایشگاه‌ها شکل بگیرد.
نمایشگاه عکس موبایلی که نتیجه‌ی تکالیف کلاسی هنرآموزان مریم احسانی است سعی در آشنا کردن چشم و ذهن مخاطبان با عکس‌های موبایلی به عنوان محصولی از دنیای مدرن دارد. این نمایشگاه با وجود انواع مختلف "عدم حمایت‌ها" از سوی مسوولان مربوطه، با استقبال خوبی از طرف بازدیدکنندگان مواجه شد و بازخوردهای مثبتی هم در نمایشگاه و هم در فضای مجازی دریافت کرد.
عکاسان این عکس‌های موبایلی که کماکان در حال فراگیری هنر عکاسی هستند، با وجود تمام مشکلات سخت‌افزاری به خوبی توانسته‌اند در فریم‌های خود، دغدغه‌های ذهنی و یا ایده‌های خود را با خلاقیتی مثال‌زدنی ثبت کنند. اجرای خوب عکس‌ها، زاویه دیدهای مناسب و حتی در برخی عکس‌ها ادیت‌های مناسب، نشان از درک درست این عکاسان نسبت به مقوله‌ی عکس‌های موبایلی دارد. با توجه به این که عکس‌های این نمایشگاه زیر مجموعه‌ی یک موضوع مشخص نیستند طبیعی است که تنوع زیادی در ژانر آن‌ها وجود داشته باشد. از عکس‌های فاین‌آرت گرفته تا عکس‌های مستند در این نمایشگاه وجود داشت و همین تنوع عکس‌ها به مخاطب کمک می‌کرد تا هر عکس را با منطق و زاویه دیدی جداگانه تماشا کند.
پرداخت جزئی و تک به تک، به عکس‌های این نمایشگاه در حوصله‌ی این مطلب نیست اما می‌توان قاطعانه گفت که 30 عکس حاضر در این نمایشگاه هر کدام حاوی نگرش متفاوتی نسبت به عکس موبایلی بودند و همین نگرش‌های متفاوت مانند قطعات پازلی که با فاصله کمی کنار هم چسبیده شده باشند به مخاطب کمک می‌کرد تا بتواند به یک تصویر ذهنی تقریباً جامع از عکس موبایلی برسد.
اطلاع دقیقی از برگزاری نمایشگاه‌های عکس موبایلی در گذشته در دسترس نیست اما می‌توان حدس زد که اگر هم نمایشگاهی با موضوع عکس موبایلی در خرم‌آباد برگزار شده تمام عکس‌ها تحت یک موضوع خاص ثبت شده و به جای پرداختن به خودِ عکس موبایلی، به همان موضوع مورد نظر پرداخته‌اند و از موبایل تنها به عنوان یک مدیوم استفاده کرده‌اند.
با توجه به جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های عکاسی موبایلی که اخیراً در لرستان و در بُعد بزرگ‌تر، در کشور تحت یک موضوع خاص برگزار شده و می‌شوند به نظر می‌رسد این نمایشگاه اگر نگوییم اولین نمایشگاه، قطعاً یکی از اولین نمایشگاه‌هایی است که به جای استفاده‌ی ابزاری از دوربین موبایل برای ثبت یک موضوع، خودِ عکس موبایلی (Mobile Photography) را به عنوان موضوع انتخاب کرده است. کاری که به منظور پر کردن شکاف موجود میان عکاسان حرفه‌ای و عکاسان مبتدی موبایلی ضروری به نظر می‌رسد. ریسک برگزاری یک نمایشگاه با موضوع عکس موبایلی و بدون در نظر گرفتن یک موضوع یا یک ژانر خاص، ریسک بالایی است که امروزه کمتر کسی حاضر به انجام آن است. افرادی که نام‌های‌شان به عنوان عکاسان این نمایشگاه به میان آمد و البته مدرس آن‌ها مریم احسانی با برپایی این نمایشگاه این ریسک را پذیرفته‌اند و به خوبی توانسته‌اند از پس این چالش که بار آموزشی زیادی هم دارد بر بیایند.
ارسال کننده: امین شیرپور
کلیک کنید
دیدگاه‌ها