یافته، اولین پایگاه خبری دارای مجوز در لرستان

با گسترش رسانه‌های دیجیتالی اگر زبان یا لهجه‌ای روش کتابت نداشته باشد و بیشتر تبدیل به زبان شفاهی شود به‌زودی از بین خواهد رفت. لری به‌عنوان یکی از بازماندگان پارسی باستان هم بدون شک از این قاعده مستثنای نیست هر چند تا کنون هم آسیب‌های جدی دیده است و تقریباً در شهرهای پرجمعیت به فارسی زیاد نزدیک شده و در حال فراموشی است. کاش فرهیختگان لرستانی روشی برای کتابت لری به‌عنوان یکی از میراث‌های معنوی قوم لر و به طریق اولی یکی از میراث‌های معنوی کشور عزیزمان ایران، می‌نوشتند تا حداقل بخشی از کلمات و آواهای آن را برای نسل‌های آینده حفظ نمایند. من به‌عنوان یکی از فرزندان کوچک ایران‌زمین و لرستان زیبا به علت آشنایی (نه تبحر) با چند زبان مختلف سعی می‌کنم پیشنهاد اولیه‌ای برای حفظ آثار معنوی ایران و لرستان ارائه کنم باشد که فرهیختگان به‌عنوان یک نمونه اولیه سعی خود را در تکمیل آن بکار بندند.
 این روش کتابت را می‌توان با حروف لاتین که استخراج آوا از آن آسان‌تر است نوشت سپس می‌توان کتابت فارسی آن را هم با تغییرات لازم ایجاد نمود و بکار برد؛ مانند فنگلیش (فارسی انگلیسی) و مشتقات آن، این پیشنهادات هم به‌صورت لرگلیش (لری انگلیسی) ارائه می‌شود.
این کتابت بسیار آسان است با کمی دقت می‌توان آن را به‌راحتی بکار برد. ابتدا چند قانون کلی می‌نویسم سپس برای حروف و آواهای کمی سخت‌تر نیز پیشنهاد‌هایی را ارائه می‌گردد در مورد حروف و کلمات عادی لازم به ذکر پیشنهاد نیست چون به‌صورت عادی خود نوشته می‌شوند.
اول: قوانین کلی
* اولین قانون این است که در لری یا لرگلیش دقیقاً هر آنچه که تلفظ می‌شود نوشته می‌شود. نه آنچه در فارسی نوشته می‌شود، با این کار اصالت و تلفظ صحیح در لری بیان می‌گردد؛ مثلاً در فارسی کلمه «شهر» حرف ه وسط خوانده می‌شود. در حالی که در لری «ه» مزبور خوانده نمی‌شود. بلکه همان کلمه شر گفته می‌شود. یا قهر «قر» و مانند این. پس هر صدایی که می‌شنویم آن را می‌نویسیم نه کمتر و نه بیشتر.
* بهتر است در کتابت لری از کتابت بعضی کلمات عربی که وارد فارسی شده است اجتناب گردد؛ زیرا در زبان عربی هر یک از این حروف هم به‌صورت خاص خود تلفظ می‌شوند و صدای یکسان ندارند ما حتی در فارسی هم آن‌ها را اشتباهاً و با یک صدا تلفظ می‌کنیم و فقط ظاهر آن‌ها را داریم و کتابت فارسی را هم دو چندان مشکل کرده‌ایم در صورتی که در عربی این‌گونه که در فارسی بکار می‌روند اصولاً کاربردی ندارند. در نتیجه در لری مثلاً برای حروف ز، ض، ظ فقط حرف " ز" بکار خواهد رفت زیرا ما فقط این حرف را تلفظ می‌کنیم. همچنین بجای سایر حروف مختلف مثل س، ث، ص فقط حرف "س" بکار می‌رود.
در سایر موارد مثل خوا در کلمه خواب و مشابه آن بهتر است برای سهولت کار فقط "خا" نوشته شود.
* در مواردی در لری تشدیدهای اجتناب‌ناپذیری هست مانند کلمه کر (پسر) یا لر پیشنهاد می‌شود تشدید مذکور به‌صورت تکرار حرف نوشته؛ نوشته شود مثلا کرر (پسر)
دوم: پس از این اصول کلی که بصورت مختصر بیان شد به حروف و الفبای لرگلیش می‌پردازم.
 همان‌طور که بیان شد بعضی حروف لرگلیش به صورت معمول خود نوشته می‌شوند؛ مثلاً b بجای ب یا sh بجای ش. نیازی به توضیح در مورد آن‌ها نیست. به نظر می‌رسد در موارد زیر و سایر مواردی که در آینده ضروری به نظر خواهد رسید نیاز به علائم قراردادی وجود دارد.
*آ: A به‌صورت قراردادی هر وقت در لری صدای A موردنظر است در هر جای کلمه حرف بزرگ A استفاده شود؛ مثلاً بابا bAbA. مامان mAmAn.
*ا با فتحه: به‌صورت a با حرف کوچک؛ مانند الوار alvAr
*ا با کسره: e مانند امشب emshab
*کسره‌ای بین دو کلمه قرار می‌گیرد: باز به‌صورت e ولی بین دو کلمه و مجزای از هر دو؛ مثلاً شام امشب. ShAm e emshab.
* ئی به‌صورت i نوشته می‌شود همان‌طور که در زبان اسپانیایی استفاده می‌شود؛ مثلاً زیره که به‌صورت zire نوشته می‌شود.
* بجای حرف ی از y استفاده می‌کنیم؛ مثلا یک اسب yek asb
* بجای ضمه o بکار می‌رود مثل تو to؛ و بجای او u؛ مثلاً کلمه کوچه kuche
* به‌جز o و u حرف دیگری وجود دارد که ترکیب این دو حرف است. مثل کلمه کوه یا کلمه شب در لری که بهتر است با ترکیب همین دو حرف نوشته شود؛ مثلاً امشب eymshou یا کوه kou
* در لری یک او کشیده‌تر نیز وجود دارد؛ مانند گو (گاو) یا او (آب) بجای این حرف از ow استفاده همان‌طور که در انگلیسی معمول است؛ مثلاً گاو gow یا آب eow. در زبان انگلیسی هم کلمه برای گاو شبیه لری است و cow نوشته می‌شود.
* بجای حرف "ژ" از حرف j استفاده می‌شود همان‌طور که در زبان فرانسه معمول است؛ مثلاً jAkat ژاکت
* اما حرف جیم باز همان‌طور که در زبان فرانسه معمول است به‌صورت dj نوشته می‌شود؛ مانند جمشید djamshid
* بجای حرف ق از حرف Q استفاده می‌شود چنانچه در انگلیسی معمول است. مثل کلمه قم Qom
* حرف گ به‌صورت g مثل کلمه گاو gAv
* بجای حرف غ از حروف gh استفاده می شو
 د. مثل غمگین که به‌صورت ghamgin نوشته خواهد شد.
* بجای حرف خ پیشنهاد می‌شود مانند کتابت کردی از حرف X استفاده شود؛ مثلاً خرم‌آباد که به‌صورت xorramAbAd نوشته خواهد شد.
* در زبان لری یک حرف ل ویژه وجود دارد که در زبان‌های دیگر نیست. مثل تلفظ کلمه ملت در لری یا خود کلمه لر که با ل مخصوص خود مورداستفاده قرار می‌گیرد. بجای این ل که بسیار مهم هم هست از دو حرف ll استفاده می‌شود؛ مثلاً mellat یا تیم ملی Tim e melli نوشته می‌شود. چنانچه اول لرگلیش را تمرین کنیم بعداً می‌توان کتابت فارسی آن را با استفاده از همان قوانین کلی هم نوشت.
پس از ارائه این پیشنهادات چند جمله برای تقریب به ذهن به‌صورت لرگلیش نوشته می‌شود تا بتوان خواندن و نوشتن آن را بیشتر تمرین کرد.
 
SalAm duste qadimi
Eymruz djAt xAli vA xAnevAda rateym xormowa. Modatey bi ke narratmi. mAshAlA bachun qadim hama sarhAl bin. VAqean ey shar heyfa ke vesh narrasan. KAshke forsat e beiye barratmoune tA poldoxder sar bazeymouneh ve bAqi fAmil ham. Korr marhum merAdxo hA ve yAdet? Xeyley pyA xuey bi. Eshnaftam tasAdof ganey kerda hA de bimArestAn agar vaqt kerdi sarey baze veshou entezAr det dAran.
چنانچه دیده می‌شود با کمی دقت و حوصله می‌توان آواهای زبان مادری را برای نسل‌های آینده به‌عنوان یک میراث معنوی حفظ کرد. امیدوارم جوانان از این گسترش فضای مجازی استفاده کرده و کتابت خاص لری یا لرگلیش را بیشتر مورد استفاده قرار دهند. تا بتوان یکی از آثار معنوی ایران زمین را در آن گوشه زیبای ایران حفظ و به آینده منتقل نمود.
محسن بهاروند

دیدگاه‌ها  

#1 لرستان 1396-07-11 08:15
لری زبان هست نه لهجه فقط یسری ... میگن لهجه ک فرق لهجه و گویش و زبان رو نمیدونن و از رو تعصب بیجا لری رو لهجه مینامند...چند کلمه لری اصیل ..اغلو=بچه..اشت =سپاس..زایار=مل ت..مهلی=خیلی..م ندیر=منتظر..دین دا=دنبال..ایسو= الان..اوچو اوچه=آنجا..ورزا ء=گاو نر..دالو=پیرزن. .نتروم=نمیتونم. .برنامه واژه نامه لری یاسوج رو دان کنید تا بفهمید لری زبانه ن لهجه چیزایی خواهید دید ک تو عمرتون هرگز نمیتونستید ترجمه اش کنید مگه خوده ی لر بهتون معنیشو بگه
نقل قول کردن
#2 بهزاد قلاوند 1396-07-11 08:22
Kheyli khou bi aghaye bAhArvand
نقل قول کردن
#3 بهاروند 1396-07-11 08:40
بسيار ممنون مقاله بسيار زيبايي بود جهت يادآوري عرض كنم دكتر محسن بهاروند به سه زبان انگليسي اسپانيايي و فرانسوي تسلط دارد و چهار سال گذشته كتابي به زبان اسپانيايي در آرژانتين كه سفير ايران در آنجا بود منتشر كرد.
نقل قول کردن
#4 آرمین 1396-07-11 09:07
بسیار عالی بی.
امیدوارم دلسوزان فرهنگ لری کاری سی زبان لری بکن. چون و دس خومو داریم د بین موریمش.
ای کاش سی خانوادیا جا بوفتاییه وا بچونشو فارسی قصه نکن.
نقل قول کردن
#5 رضا 1396-07-11 10:47
با سلام ، در تائید سخنان جناب آقای دکتر بهاروند ، ضرورت دارد متخصصین ادبیات نیز در این خصوص نظرات خود را بیان نمایند تا طرح پخته تر شود.
نقل قول کردن
#6 حسین 1396-07-11 11:33
تعریف گویش:صورت تغییر یافته ای از یک زبان است که برای سخنگویان آن زبان قابل فهم نباشد . گویش ها علاوه بر تفاوتهای آوایی و واژگانی تفاوتهای دستوری با یکدیگر دارند- حالا زبان معنای وسیعتری داره- خیلی واضح و پیداست که دوران پارسی جدید از دوره بازگشت ادبی یا همان دوران سوخته ادبی تا زمان قاجار و زمان حال زبان لری با تمام دایره واژگانی گسترده و قواعد دستوری دچار تحلیل شده و رو به حوزه گویش شدن گذاشته- و برای بازگشت به حوزه زبانی باید تا جایی که میشه کلمات اصیل لری رو پیدا کرد ابتدا لغت نامه و دایرة المعارف واژگانی درست کرد بعد سراغ حوزه دستوری رفت- یک نکته هم باید متذکر شد ما لرها با تمام آداب ورسوم وزبان متعلق به خاک ایران هستیم ایران هم متعلق به ماست بعضی اصطلاحات داخل پستهای یافته نیوز دیده میشه مثل لرستانات و جاوید لر و غیره که برای ما نامأنوسه - چو ایران نباشد تن من مباد- بدین بوم و بر زنده یک تن مباد عشق ایران جاوید ایران با همه اقوامش
نقل قول کردن
#7 اکبر-ظ 1396-07-11 17:39
واقعا مطالب جالبی بود استفاده کردیم .زبان لری تقریبا از بین رفته امیدواریم دکتر و سایر افراد فرهیخته زبان و هویت لرها را بازگردانند.
نقل قول کردن
#8 شاهرخ 1396-07-11 18:27
زنده باد جناب آقای بهاروند
نقل قول کردن
#9 کوکلا 1396-07-11 18:36
پیشنهاد بسیار خوبی بود ولی به جای خ از kh استفاده کنیم بهتره تا از x در ضمن دوستان زیادی در حال کتابت زبان مشترک برای همه لر زبانان هستند و چندین سال است در حال کار و تلاش هستند مثل استاد ایزد پناه و آقای اسدی عیسوند و بقیه و بهتر است از آنان کمک بگیرید مشکل فقط کتابت نیست بلکه معنی کلمات هم است که باید از لری استفاده شود
نقل قول کردن
#10 کوکلا 1396-07-11 19:51
ببخشید در متن بالا منظور اساتید زبان لری آقایان حسین عیسوند اسدی و غلامرضا مهر آ موز بود این دو بزرگوار زحمات زیادی برای گردآوری لغات اصیل لری و کتابت آن بطوری که برای هم لرزبانان قابل فهم باشد کشیده اند ولی به دلیل مشکلات مالی تا کنون هنوز موفق نشده اند کار را تمام کنند انشاالله فکری برای رفع این مشکل از طرف همه لر زبانان بشود تا زبان لری برای همیشه مصون بماند و استفاده شود
نقل قول کردن
#11 لرستان بزرگ ایرانستان 1396-07-11 22:01
همه زبانها از لری نشات می گیرد.حتی فارسی/چون قدرت سیاسی ندارد و تدوین نشده میخواهند زبان وادبیات لری را از بین ببرند ولی این توطئه را به گور خواهند برد.لرها اولین ایرانی بوده و قبل از مهاجرت آریایی ها و فارسها دارای سلطنت بوده و ساکن ایران بوده اند./پایار لریا/
نقل قول کردن
#12 خرم آبادی 1396-07-11 22:12
دقیقا مسائلی که فرمایش کردید دستور زبان کردی سورانی می باشد
نقل قول کردن
#13 عابد بهاروند 1396-07-12 09:26
ضمن تقدير و تشكر از آقاي دكتر محسن بهاروند و با احترام به اين همه اهميتي كه براي زبان لري از خود نشان ميدهند پيشنهاد ميكنم از همين الان از مديريت محترم سايت يافته جناب آقاي قاسمي درخواست ميكنم منوي زبان لري را در قسمتي از سايت باز كنند تا دوستان و فرهيختگان عزيز در هر بار مراجعه يك كلمه جديد را با معني آن در منو زبان لري قرار بدهند به نظرم ميتواند يك منبع بسيار خوب براي احياي كلمات فراموش شده لري باشد. البته ناگفته نماند مرحوم ايزدپناه كتابي دارند تحت عنوان ضرب المثل ها و زبان زدهاي لري كه تلاش بسيار زيادي در اين زمينه كرده اند و بسيار منبع خوبي ميتواند باشد. از طرفي دوستان ديگر همانند آقاي عليمردان عسگري عالم هم در بسياري از كتابهايش به اين موضوع به طور جدي پرداخته اند.
نقل قول کردن
#14 سپهوند 1396-07-12 23:58
حتمأ مقاله زبان باستانی لری را در سایت نگین زاگرس بخوانید
نقل قول کردن
#15 عسگر پور 1396-07-13 00:01
متأسفانه خیلی از مردمان ما از توانمندی های زبان لری بخاطر عدم کتابت و عدم آموزش بی اطلاع هستند و نیاز به کار پژوهشی و فرهنگی است
نقل قول کردن
#16 پویا عسکری تبار 1398-12-18 22:43
دوستان من در حال درست کردن کتاب لری هستم
نقل قول کردن
#17 ایلدا لرستانی 1399-10-02 22:47
درود پس زبان لورتین که برای همه اقوام لر و لک هست چی میشه.لطفا اهل ادب با همدیگه یه زبان نهایی استخراج کنید
نقل قول کردن
#18 دانشجو 1401-12-05 08:50
اشتراکات لغوی به‌صورت‌ طبیعی بین تمامی اقوام همجوار دیده می‌شود که باز این نشانه برتری یکی بر دیگری نیست. فارسی و لُری با ترکی از دو ریشه کاملاً مجزا هستند اما هر سه نشانه مفعول دارند مثلا در لُری جمله: احمد عباسِنِه دِی. در فارسی: احمد عباس را دید. در ترکی: احمد عباسی گوردی. (نِه) در لُری _ (را) در فارسی _ (ی در عباسی) در ترکی نشانه مفعول هستند. این سه زبان دارای اشتراک زبانی اند یعنی علی‌رغم ریشه و واژگان متفاوت دراین زمینه مشترک اند اما انگلیسی نشانه مفعول ندارد مثل:ahmad saw abbas حالا می‌شود منکر زبان شدن انگلیسی شد؟ زبان مادری ما هیچ کمبودی ندارد و برای هر لغت فارسی و عربی یک جایگزین دارد. حالا اگر مردم به‌دلیل عدم آموزش، لغات دیگری را جایگزین می‌کنند هیچ ایرادی متوجه زبان نمی‌شود. زبان لُری تنوع، تکثر و گستره جغرافیایی دارد و چندین میلیون گویشور و دهها زیرمجموعه، گویش و لهجه دارد. به هر منبعی که یا زبان‌شناس نیست، یا تحقیق معتبر زبان‌شناسی نکرده، یا از روی《تمایلات سیاسی وتعصبات قومی》بنام زبان‌شناسی نظر می‌دهد اتکاء نکنید! اگر در زبان‌شناسی تخصص یا مطالعه کافی ندارند مطلب ننویسند
نقل قول کردن

نوشتن دیدگاه

تذكر: نظرات حاوي توهين يا افترا به ديگران، مطابق قوانين مطبوعات منتشر نمي‌شوند

تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

بازگشت به بالا