بافت‌های تاریخی، کانون و هسته شهرها هستند. رونق و حیات این بافت‌ها پایه شکل‌گیری بسیاری از آداب و رسوم، فرهنگ و نیز رونق اقتصادی شهر می‌شود.
تاریخ، هویت عینی و ذهنی شهر را حفظ کرده و پاسدار همه خاطره‌هاست، لذا باید فعالیت‌هایی که در این حوزه انجام می‌شود بر معیارهای اصولی منطبق باشد.
با ايجاد کاربري‌هاي متناسب فرهنگی، اجتماعي، گردشگري و خدماتي حضور مردم را در این مکان‌ها پررنگ کرد و به عنوان یکی از محرک‌ها و روش‌های احیای فضاهای تاریخی از آن استفاده نمود.
ایجاد فعالیت‌های اقتصادی مناسب با محور گردشگری نیز اقتصاد محله‌ها و پهنه‌های شهری را متحول می‌کند.
مکان منار در شهر شاپور خواست:
با توجه به پراکندگی آثار و ویرانه‌های به جای مانده از این شهر به احتمال زیاد منار در میانه این شهر قرار داشته و مشرف به تمامی راه‌ها و جاده‌های اطراف که از شمال به جنوب و از غرب به شرق امتداد داشته‌اند، بوده است.
در دوره قاجار حد فاصل مناره آجري خرم‌آباد تا سنگ‌نوشته را قبر مِهتر مي‌گفتند. در قرون گذشته، مهتر يكي از ايل‌ها يا طوايف، بر زمين‌هاي اين منطقه مالكيت داشته و به‌احتمال زياد مزارش نيز در اين محدوده می‌باشد.
این منطقه در گذشته بيش‌تر مورد استفاده عشاير كوچ‌رو بود كه از شهر خرم‌آباد مي‌گذشتند و اموات خود را در آن‌جا به خاك مي‌سپردند. از دهه 50 با تبديل اين اراضي به مناطق مسكوني، بارفروشي و فضاي سبز نیز تغيير كاربري داده است.
با این تفاصیل فضای جنوبی شهر که از گذشته تا به امروز از رونق خوبی برخوردار بوده، علیرغم زیرساخت‌های نسبتاً مناسب و به دلیل عدم بهره‌وری صحیح از آن‌ها در نابه‌سامانی به سر می‌برد.
در زمستان سال 1350، حاج محمدعلی جایدری مالک اراضی پامنار و مرحوم علی‌محمد ساکی شهردار وقت خرم‌آباد برای احداث بارفروشی به توافق رسیدند. پس از 28 سال (سال 1378) به این نتیجه رسیدند که بارفروشی به خارج شهر منتقل شود و این انتظار می‌رفت شرایط بهتری رقم بخورد اما افسوس که باگذشت 17 سال یک زمین مخروبه و جایگزین شدن برخی مشاغل به‌جای کسبه میوه و تره‌بار را شاهد هستیم؛ و عملاً با گذر زمان به سمت بی‌نظمی سوق یافته است.
سال‌ها فرصت سوزی که متأسفانه به امری طبیعی در لرستان مبدل شده است.
در زمان حفر پناهگاه در طول جنگ تحمیلی (ایران و عراق) در اطراف مناره آجری و شقایق آثاری از شهر شاپورخواست به دست آمد و در سال‌های گذشته نیز کاوش‌هایی در محوطه آن صورت گرفت؛ اما دیری نگذشت که کاوش محوطه باستانی متوقف و با خاک پر شد!
مدیر وقت روابط عمومی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان (سال 1392) میگوید: بهعنوان یک باستان‌شناس و بر اساس جلسات کمیسیون ماده 5، محوطه مناره آجری خرم‌آباد به جز کاربری فرهنگی، هیچ کاربری دیگری برایش تعریف نشده است.
عطا حسنپور با بیان اینکه حریم مناره آجری خرم‌آباد در طرح جامع کاربردی و تفصیلی شهر خرم‌آباد نیامده افزوده حریم این بنا از یک‌سو تا میدان امام حسین (ع) و از سوی دیگر تا میدان اول خیابان قاضیآباد و خیابان تلمبه‌خانه قاضیآباد است. حتی این منطقه نیز فاضلاب کشی نشده، چرا که در حریم منار قرار دارد که بر اساس کاوشهای صورت گرفته لایههای باستانی در سطح زمین قرار دارند و امکان تخریب این لایهها زیاد است. همچنین در منطقه مذکور اگر افرادی اقدام به ساخت و ساز منزلی 2 طبقه نمایند باید ازنظر ارتفاع و پیکَنی مجوز لازم را از اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان دریافت کنند و ارتفاع ساختمانها برای ساخت‌وساز نباید از 7.5 متر تجاوز کند.
حسنپور در خصوص کتابخانه امام صادق (ع) گفت: احداث آن از قدیم صورت گرفته که کاملاً غیرفرهنگی و غیرعلمی بوده و در زمان جنگ تحمیلی نیز در این حریم مناره آجری پناهگاه زده‌شده که متأسفانه منجر به تخریب لایههای باستانی شده است.
البته مشکلات موجود فقط معطوف به اطراف مناره آجری نیست بلکه در حال حاضر فضای رو به روی مناره شبیه به یک خواروبارفروشی است.
البته مشکلات موجود فقط معطوف به اطراف مناره آجری نیست بلکه در حال حاضر فضای رو به روی مناره شبیه به یک خواروبارفروشی است.
دست‌فروشان و سه‌چرخه‌های عرضه میوه و تره‌بار که علاوه بر ایجاد ترافیک، سبب آلودگی محیطی (ناشی ریختن زباله در جدول‌ها) و آلودگی صوتی نیز می‌شوند.
بی‌نظمی تاکسی‌ها نیز یکی از معضلاتی است که خود علاوه برافزایش بار ترافیکی، سردرگمی مسافران را نیز به دنبال دارد.
میدان امام حسین (ع) یکی از مکان‌های عبور مسافران و گردشگرانی است که از جنوب و شمال ایران وارد شهر خرم‌آباد می‌شوند.
بنابراین باید تمهیداتی اندیشیده شود که رضایت و جذب گردشگران را در پی داشته باشد.
لازمه تحقق این امر ایجاد مشوق‌ها و سیاست‌گذاری‌های درست در حفاظت و احیای این فضاها است. تمام دستگاه‌ها باید به یک اجماع در حفاظت از بافت‌های تاریخی برسند در غیر این صورت معجزه‌ای رخ نمی‌دهد و بافت‌های تاریخی یکی پس از دیگری تخریب می‌شوند.
امیدواریم با بررسی و بازنگری در تدوین ضوابط بافت تاریخی و با اتکا به تجربیات گذشته به نتایجی مطلوب درزمینهٔ توسعه پایدار شهری در کنار حفاظت از محدوده تاریخی شهرها دست‌یابیم.
گزارش و عکس: پایگاه خبری یافته
پی‌نوشت تاریخی:
- شاپور خواست از شهرهای پرآوازه و با رونق دوره ساسانی بوده است. این شهر از آغاز قرن هفتم به تدریج به ویرانه‌ای تبدیل شد. از آثار به‌جای مانده از این شهر عبارت‌اند از: سنگ‌نبشته، قلعه فلک‌الافلاک (دژ شاپور خواست)، پل شکسته، آسیاب گبری و یک منار باشکوه که هم‌اکنون در پارک شقایق جای دارد.
- منار (مناره)، بنایی است استوانه‌ای شکل که ارتفاع آن امروز با احتساب پایه سنگی، 30 متر است؛ اما بنا بر مستندات ارتفاع آن در گذشته بیشتر بوده که در اثر عوامل طبیعی، به مقدار کنونی رسیده است. قطر مناره در پایین‌ترین قسمت به 4.5 متر می‌رسد. صعود به‌وسیله 99 پله در فضای داخلی آن امکان‌پذیر است. اثری که به گفته باستان شناسان بیش از 900 سال قدمت دارد. در اطراف این مناره، دیوارهای ضخیمی باقی‌مانده که بیانگر وجود تأسیساتی نظیر کاروانسرا، مسجد و … هست. این اثر به شماره ۳۷۶ در فهرست آثار ملی ایران ثبت‌شده است.
توضیح: در زمان مرحوم ساکی شهردار فقید خرم‌آباد، بارفروشی در قسمت اراضی پامنار (جنوب شهر خرم‌آباد)، بازارچه برای اهالی، شمال شهر (شمال ستارخان و بیمارستان عشایر) و بازار روز در مرکز شهر برای افزایش رفاه و خدمات به شهروندان ایجاد شده است.