همه صاحبنظران بر این نکته متفقالقولاند که جامعه استان لرستان مبتنی بر یک جامعه ایلی است که ساختار عشیرهای آن چارچوبهای اجتماعی آن را شکل داده است.
بنا بر این علیرغم ورود نمادهای مدرنیته و نو شدن سبک زندگی مردم، ساختار ایلی و سنتی جامعه همچنان پابرجا باقیمانده و در مقابل موج مدرنیسم کماکان مقاومت میکند. به عبارتی جامعه لرستان علیرغم گذر شکلی از جامعه سنتی و پوستاندازی از زندگی عشیرهای، در بخش ماهوی آن همچنان در جا میزند و عمده مشکلات این شهر برای توسعه نیز در حقیقت از همینجا ریشه میگیرد. این که چرا جامعه ما در ماهیت نمیتواند بهراحتی از زندگی سنتی خود و چارچوبهای سخت و متصلب زندگی قبیلهای عبور کند دلایل مختلفی دارد:
در جامعه عشایری، نظم انضباطی متأثر از سلطه اجتماع است، به این معنی که در دایره قلمرو ایل، ارزشهای جمعی بر رفتارهای افراد سیطره داشته و در روابط زندگی «تشابه پذیری» جای «تفاوت پذیری» را میگیرد، انسانها علیرغم بینش متفاوت و افکار متغیر نمیتوانند رفتار متفاوتی را با آنچه که انضباط اجتماعی دیکته میکند داشته باشند.
در جامعه عشیرهای، مصالح قومی و قبیلهای بر منافع فردی رجحان داشته و آمال و آرزوهای فرد قربانی مصلحتهای قبیله میگردد، در چنین وضعیتی، حقوق کیفری و انتقامجویی و مجازاتهای تنبیهی بر حقوق مدنی و اقدامات ترمیمی و پیشگیرانه مسلط است و همین موضوع هم زمینه بروز برخی ناهنجاریهای اجتماعی میگردد، آمار بالای قتل و نزاع و آسیبهای بدنی و حجم قابلتوجه پروندههای کیفری در محاکم عمومی استان ریشه در همین موضوع دارد.
در جامعه عشیرهای که اقتصاد آن مبتنی بر شکل ابتدایی و سنتی دامداری است افراد در برخورد با طبیعت راه مسالمت و همزیستی را در پیشگرفته و با محدودیتها و کمبودهای آن میسازند و قناعت میکنند بنابراین تلاش برای تولید بیشتر، ذخیره و تبادل اطلاعات و ارتقاء سطح و سبک زندگی با مبانی زندگی عشایری سازگار نیست و بهنوعی اکثریت شهروندان به وضعیت موجود و داشتههای خود قانع و راضیاند.
نیک میدانیم که یکی از عاملهای مهم برای توسعه وجود منابع مالی میباشد اینکه در حال حاضر در بانکهای استان نزدیک سه هزار میلیارد تومان منابع پولی وجود دارد و این نسبت به میانگین کشوری بسیار پایین میباشد و قدرت وامدهی به صنایع و سایر بخشهای اقتصادی را به حد زیادی کاهش میدهد و درحالی که نزدیک هجده هزار میلیارد تومان دام در استان وجود دارد که یک منبع بسیار خوب برای توسعه میباشد اگر در جهت خود استفاده و بکار گرفته شود، در جامعه عشیرهای به دلیل انزوای جغرافیایی و تعاملات محدود با سایر جوامع، کمسوادی در میان مردم شیوع پیدا کرده و کالاهای فرهنگی و فناوریهای نوین نیز به دلیل همین مسئله نمیتوانند نقشآفرین باشند. ساده بودن روابط زندگی، تقدیرگرایی را رواج داده و اعتماد اجتماعی را محدود میسازد.
مطالب فوق بخشی از موانع نرمافزاری توسعه در استان لرستان است و برونرفت از این وضعیت نیز بهسادگی امکانپذیر نیست. تدوین برنامههای توسعه استان در بخش فرهنگی و اجتماعی
بهعنوان زیربنای توسعه با احصاء روشهای عملی و کاربردی به دور از کلیگویی و متناسب با نیازهای واقعی جامعه میتواند یکی از موانع توسعه استان را مرتفع و ما را به افق روشنی از پیشرفت استان لرستان امیدوار سازد.
بهعنوان زیربنای توسعه با احصاء روشهای عملی و کاربردی به دور از کلیگویی و متناسب با نیازهای واقعی جامعه میتواند یکی از موانع توسعه استان را مرتفع و ما را به افق روشنی از پیشرفت استان لرستان امیدوار سازد.
در این میان نقش مدیران ارشد استان در اجرایی کردن این برنامهها نباید نادیده گرفته شود. مدیران استان لرستان باید به شکل رسمی و ارگانیک موانع توسعه را رصد کرده و با صرف وقت و انرژی بیشتر، با بهرهگیری از پتانسیلهای علمی و ظرفیت قابلاعتنای نخبگان استان برای این موانع چارهاندیشی نمایند.
محسن سپهوند