فلكالافلاك، دژ شاهپورخواست با قلعه 12 برجي كه سمبلي از 12 برج سال ايراني است اين روزها ترك‌هايي را بر پيكرش حمل مي‌كند كه روزبه‌روز عميق‌تر مي‌شود.
اين سپهر سپهران كه از دوران ساسانيان پابرجا مانده بود حال و در زمان معاصر در شرف خطر جدي قرار گرفته است.
مقر حكومت‌هاي آل‌حسنويه و گنجو و آل‌بويه و جايي براي واليان لرستان در حكومت‌هاي صفويه تا قاجار كه ديوارهايش بخشي از تاريخ اين سرزمين را نفس كشيده‌اند اكنون گويا به‌پاياني كه برايش زود است سلام مي‌كند.
اين سپهر سپهران كه از دوران ساسانيان پابرجا مانده بود حال و در زمان معاصر در شرف خطر جدي قرار گرفته است.
مقر حكومت‌هاي آل‌حسنويه و گنجو و آل‌بويه و جايي براي واليان لرستان در حكومت‌هاي صفويه تا قاجار كه ديوارهايش بخشي از تاريخ اين سرزمين را نفس كشيده‌اند اكنون گويا به‌پاياني كه برايش زود است سلام مي‌كند.
صداي نفس‌هاي آخر فلكالافلاك قلعه استوار 3 هزار ساله از لرستان به‌گوش مي‌رسد اما مسئولان گوشي براي شنيدن آن ندارند زيرا آن‌ها به‌جاي حفاظت از ميراث فرهنگي بيشتر مشغول بازي سياست هستند. از سال 89 اعتبار‌ات قطره‌چكاني ملي براي اين قلعه قطع شد و اعتبار استاني كمكي به حفظ آن نكرد. نه اين كه نخواهد كمك كند بلكه ميزان اعتبار به‌اندازه‌اي ناچيز بود كه دردي از مشكلات فلكالافلاك با آن درمان نمي‌شد.
حال اين روزهاي قلعه خوش نيست. حتي خطر ريزش جان گردشگران را نيز تهديد مي‌كند. اتفاقي كه مسئولان آن را به شوخي گرفته‌اند و در صورت وقوع مشخص نيست چه كسي بايد جوابگو باشد؛ مسئولاني كه در سازمان ميراث فرهنگي به‌عنوان متولي نشسته‌اند يا مسئولان استان لرستان.
حال اين روزهاي قلعه خوش نيست. حتي خطر ريزش جان گردشگران را نيز تهديد مي‌كند. اتفاقي كه مسئولان آن را به شوخي گرفته‌اند و در صورت وقوع مشخص نيست چه كسي بايد جوابگو باشد؛ مسئولاني كه در سازمان ميراث فرهنگي به‌عنوان متولي نشسته‌اند يا مسئولان استان لرستان.
فلکالافلاک قلعه دوران ساساني
فلکالافلاک قلعه‌ای تاریخی در مرکز شهر خرم‌آباد در استان لرستان است. فلکالافلاک به‌نام قلعه دوازده‌برجی هم شناخته می‌شود. این بنا بر فراز تپه‌ای مشرف به شهر خرم‌آباد و در نزدیکی رودخانه، در مرکز شهر قرار گرفته و چشمگیرترین اثر تاریخی و گردشگری درون این شهر است. تاریخ ساخت این قلعه به دوره ساسانیان باز می‌گردد و به شماره ۸۸۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این اثر ارزشمند در سال ۱۳۵۴ با راه‌اندازی موزه مردم‌شناسی و مفرغ‌های لرستان به موزه تبدیل شد. در سال‌های اخیر با مرمت نمای بیرونی و داخل قلعه موزه‌های باستان‌شناسی، مردم‌شناسی، آزمایشگاه مرمت اشیا، مرکز فروش تولیدات فرهنگی و چایخانه سنتی در این مجموعه فرهنگی تاریخی راه‌اندازی شده است. احداث بنا بر فراز صخره‌های سنگی و اشراف کامل آن بر دره تاریخی خرم‌آباد و نیز جاری شدن چشمه پر آب گلستان از دامنه شمالی تپه از ویژگی‌های اصلی بنا به شمار می‌آیند.
از سوی دیگر، نزدیکی بنا با غارهای پیش از تاریخ دره خرم‌آباد و دیگر آثار دوران تاریخی مانند سنگ نبشته، مناره آجری، آسیاب گبری، پل شاپوری و گرداب سنگی بیانگر پیوستگی تاریخی قلعه با آثار یاد شده است.
در نیمه ابتدایی سال ۱۳۸۹ فصل اول مرمت قلعه فلکالافلاک با هدف حفاظت و مرمت این اثر باستانی از طرف سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان لرستان به اتمام رسید. در این طرح، مرمت آب‌روهای کف حیاط با سنگ تراشیده شده به ضخامت ۶ سانتی‌متر، بندکشی و تعویض آجرها، دوباره چینی کنگره‌های تخریب شده و قوس طاق‌های قلعه و همچنین مرمت مهار در و پنجره‌های ورودی قلعه به اتمام رسید.
این اثر ارزشمند در سال ۱۳۵۴ با راه‌اندازی موزه مردم‌شناسی و مفرغ‌های لرستان به موزه تبدیل شد. در سال‌های اخیر با مرمت نمای بیرونی و داخل قلعه موزه‌های باستان‌شناسی، مردم‌شناسی، آزمایشگاه مرمت اشیا، مرکز فروش تولیدات فرهنگی و چایخانه سنتی در این مجموعه فرهنگی تاریخی راه‌اندازی شده است. احداث بنا بر فراز صخره‌های سنگی و اشراف کامل آن بر دره تاریخی خرم‌آباد و نیز جاری شدن چشمه پر آب گلستان از دامنه شمالی تپه از ویژگی‌های اصلی بنا به شمار می‌آیند.
از سوی دیگر، نزدیکی بنا با غارهای پیش از تاریخ دره خرم‌آباد و دیگر آثار دوران تاریخی مانند سنگ نبشته، مناره آجری، آسیاب گبری، پل شاپوری و گرداب سنگی بیانگر پیوستگی تاریخی قلعه با آثار یاد شده است.
در نیمه ابتدایی سال ۱۳۸۹ فصل اول مرمت قلعه فلکالافلاک با هدف حفاظت و مرمت این اثر باستانی از طرف سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان لرستان به اتمام رسید. در این طرح، مرمت آب‌روهای کف حیاط با سنگ تراشیده شده به ضخامت ۶ سانتی‌متر، بندکشی و تعویض آجرها، دوباره چینی کنگره‌های تخریب شده و قوس طاق‌های قلعه و همچنین مرمت مهار در و پنجره‌های ورودی قلعه به اتمام رسید.
فلکالافلاک به صدر خبرها بازگشت
مسئله‌ای كه درند روز اخير به بهانه آن فلكالافلاك دوباره به صدر اخبار بازگشت، خطر ريزش ناگهاني به‌دليل سستي پايه‌ها و ترك خوردن ديوارهاي قلعه و تغییر کاربری سربازخانه قلعه به هتل بود. اتفاقي كه واكنش فعالان و كارشناسان ميراث فرهنگي كشور را در پی داشت.
در خبرها آمده است: «طرح واگذاری عمارت سربازخانه این قلعه از سوی مدیریت ارشد لرستان برای ایجاد هتل در حالی مطرح می‌شود که باید دید که واگذاری عمارت سربازخانه به بخش خصوصی برای ایجاد هتل آیا مانعی بر سر راه ثبت جهانی قلعه فلکالافلاک نیست؟
همچنين طرح استحکام‌بخشی و لرزه‌خیزی قلعه تاریخی فلکالافلاک به مدت بیش از 4 سال به دلایل مختلفی مسکوت مانده است. نم‌زدگی دیواره‌های قلعه باستانی، گلسنگ‌هایی که روی دیواره دیده می‌شود، احداث راه‌پله‌های نوساز بدون توجه به همخوانی با این بنای تاریخی، وجود موزه‌های مردم‌شناسی و باستان‌شناسی در داخل این بنای منحصربه‌فرد و آسیب‌های ناشی از فعالیت این موزه‌ها و ... همه و همه مشکلاتی است که این بنای تاریخی با آن دست‌به‌گریبان است.»
همچنين طرح استحکام‌بخشی و لرزه‌خیزی قلعه تاریخی فلکالافلاک به مدت بیش از 4 سال به دلایل مختلفی مسکوت مانده است. نم‌زدگی دیواره‌های قلعه باستانی، گلسنگ‌هایی که روی دیواره دیده می‌شود، احداث راه‌پله‌های نوساز بدون توجه به همخوانی با این بنای تاریخی، وجود موزه‌های مردم‌شناسی و باستان‌شناسی در داخل این بنای منحصربه‌فرد و آسیب‌های ناشی از فعالیت این موزه‌ها و ... همه و همه مشکلاتی است که این بنای تاریخی با آن دست‌به‌گریبان است.»
بيش از 2 هزار اثر تاريخي در لرستان در حال تخريب است
تخريب آثار تاريخي در لرستان سابقه طولاني دارد. به گفته استاندار لرستان؛ ۲ هزار و ۳۰۰ اثر تاریخی استان لرستان در حال تخریب است که تأمین اعتبار نمی‌شوند و اجازه واگذاری به بخش خصوصی را نمی‌دهند.
هوشنگ بازوند درباره قلعه فلکالافلاک در مصاحبه‌اي گفته است: «آزادسازی حریم قلعه فلکالافلاک یکی از مطالبات جدی مردم است که این مهم نیازمند تخصیص اعتبار از سوی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی است.»
او افزوده است: با توجه به اینکه برخي بیان می‌کردند سپاه و ارتش مانع این کار هستند ولی نسبت به این موضوع رضایت دارند و باید حق‌وحقوق آن‌ها پرداخت شود. مجلس ششم یک مصوبه خاص را برای آزادسازی حریم قلعه فلکالافلاک تعریف کرده که درخواست می‌شود این امر زودتر انجام شود چراکه اگر آزادسازی حریم قلعه فلکالافلاک انجام نشود نظرهای غیر کارشناسی روی آن انجام می‌شود.
استاندار لرستان درباره برخي از شايعه‌ها در خصوص تغییر کاربری سربازخانه به هتل گفته است: «سربازخانه خرم‌آباد که در نزدیکی قلعه فلکالافلاک قرار دارد برای تبدیل به هتل آماده واگذاری به بخش خصوصی است. سرمایه‌گذاری از دوبی آماده ایجاد هتل در این سربازخانه است ولی برخی نامه به وزیر کشور داده‌اند و بیان می‌کنند استاندار خود شریک سرمایه‌گذار است. برخی که مخالف ایجاد هتل هستند معتقدند یک بنای تاریخی نمی‌تواند به هتل تبدیل شود درحالی‌که این نظرات غیرتخصصی است.»
سازمان ميراث فرهنگي بيشتر سياسي است تا فرهنگي
"محمدرضا اماني" سرپرست پيشين اداره ميراث فرهنگي لرستان درباره مشكلات قلعه فلکالافلاک به «قانون» مي‌گويد: از سال 88 كه اعتباري در حدود 2 ميليارد تومان به قلعه اختصاص دادند ديگر هيچ اعتباري از سوي سازمان ميراث فرهنگي كشور به اين قلعه اختصاص داده نشد.
در آن سال بر اساس استانداردهاي جهاني طرح استحكام‌بخشي قلعه انجام شد. در حدود 8 ميليارد تومان براي استحكام‌بخشي فلکالافلاک اعتبار نياز است كه متأسفانه مسئولان در سازمان ميراث فرهنگي كشور اين قلعه را به وادی فراموشي سپرده‌اند و بودجه استاني نيز جوابگوي آن نيست.
در آن سال بر اساس استانداردهاي جهاني طرح استحكام‌بخشي قلعه انجام شد. در حدود 8 ميليارد تومان براي استحكام‌بخشي فلکالافلاک اعتبار نياز است كه متأسفانه مسئولان در سازمان ميراث فرهنگي كشور اين قلعه را به وادی فراموشي سپرده‌اند و بودجه استاني نيز جوابگوي آن نيست.
او ادامه داد: قلعه فلکالافلاک با اين وضعيتي كه پيش مي‌رود سرنوشتي همچون پل‌هاي تاريخي لرستان را دارد. سه ماه پيش طاق يكي از پل‌هاي تاريخي به دلیل بي‌توجهي فرو ريخت و پل تخريب شد. خطر قلعه را تهديد مي‌كند؛ از یک‌سو پايه‌هاي آن سست شده و از سوي ديگر ديوارها ترك برداشته است.
اماني با اشاره به سياسي‌كاري در ميراث فرهنگي گفت: متولي اصلي قلعه فلکالافلاک سازمان ميراث فرهنگي كشور است؛ آقاي سلطاني‌فر بايد سياست را كنار بگذارد و قدري هم به داد ميراث فرهنگي كشور كه در حال تخريب هستند؛ برسد؛ انتخاب مديران ميراث فرهنگي در استان‌ها بيشتر سياسي است.
چرا مدير سازمان ميراث فرهنگي به‌جاي افراد كارشناس حوزه ميراث فرهنگي بيشتر مديراني سياسي را انتصاب مي‌كند. اين انتصاب مديران سياسي موجب به وجود آمدن وضعيت فعلي سازمان ميراث فرهنگي كشور شده است.
چرا مدير سازمان ميراث فرهنگي به‌جاي افراد كارشناس حوزه ميراث فرهنگي بيشتر مديراني سياسي را انتصاب مي‌كند. اين انتصاب مديران سياسي موجب به وجود آمدن وضعيت فعلي سازمان ميراث فرهنگي كشور شده است.
او افزود: سازمان ميراث فرهنگي كشور بايد پاسخگوي پول‌هايي كه در جاهاي ديگر هزينه مي‌كنند و ميراث فرهنگي سهمي از آن ندارد، باشد و دركل چرا مدير آن، يك سازمان سياسي درست كرده است تا فرهنگي.
بيشتر مالكان هتل‌های لرستان بازداشت شده‌اند
اماني در پاسخ به شايعه‌ها در خصوص مشاركت استاندار لرستان در پروژه هتل عنوان كرد: اين يك شايعه بي‌اساس است. به جرات مي‌توانم بگويم كه استاندار هيچ سهم يا مشاركتي در اين پروژه ندارد و تنها مي‌خواهد كه سرمايه‌گذاري را در استان جذب كرده و اشتغال‌زایی انجام دهند.
مسئله مهمتر اين است كه اجراي اين پروژه خيانت به لرستان است. اين سربازخانه در كنار قلعه قرار دارد، براي تغییر کاربری آن به هتل بايد سيستم فاضلاب و آشپزخانه‌ها ايجاد شود. حال چگونه بدون تخريب مي‌توان اين كار را انجام داد. همچنين طرحي كه قرار بود در آن‌جا اجرا شود؛ پروژه موزه بزرگ لرستان بود كه مقدمات آن انجام شده و تغییر کاربری سربازخانه به موزه در شوراي عالي ميراث فرهنگي كشور نيز مصوب شده بود.
او با اشاره به صنعت ورشكسته هتل‌داري در لرستان تصريح كرد: بر اساس آمار هتل‌هاي لرستان در آستانه ورشكستگي هستند. بيش از 7 هتل استان براي ادامه كار توجيه اقتصادي ندارند. بيشتر پيمانكاران و مالكان هتل‌ها به دلیل بدهي بازداشت‌شده‌اند. حال چرا بايد به‌بهاي نابودي يك قلعه باستاني، صنعت شكست خورده هتل‌داري را توسعه دهيم؛ پروژه‌اي كه دو سر باخت براي لرستان و مردم آن است.
گزارش: نجمه جمشيدي
* این مطلب 17 خردادماه 95 در صفحه 4 روزنامه "قانون" منتشر شده است
کلیک کنید
دیدگاه‌ها
داره به بیغوله الافلاک تبدیل میشه
امید وارم این گزارش متولیان را از خواب سنگین بیدار نماید .نامهربانی و بی توجهی مسئولین در حق شهروندان بی یاور خرم آباد چه زمان خاتمه می یابد ؟