با آن که اخیراً در کشور ما، کم و بیش فهرست‌نویسی و نمایه‌سازی و تنظیم انواع فهارس به شیوۀ علمی و دیگر فعالیت‌های کتاب‌شناختی باب شده ولی هنوز آن‌طور که باید و شاید چندینی و چگونگی و ضرورت مسأله جا نیفتاده و بیش از آن که به محتوا و اهمیت و ارزش کار توجه شده باشد به ‌ظاهر اکتفا گردیده است.

حتی اهمیت این امر توسط دست‌اندرکاران تألیف و نشر و جامعه پژوهشگر هم جدی تلقی نشده است و نقش مؤثر این قبیل فعالیت‌ها در پیشبرد امور تحقیقاتی و جلوگیری از دوباره‌کاری‌ها و فراهم آوردن اطلاعات اولیه در مورد انجام هرگونه تحقیق در موضوعات مورد بحث کتاب‌شناسی نادیده گرفته می‌شود.

باید دانست امر فهرست‌نویسی و فرهنگ‌پردازی سابقه‌ای مدید داشته و در گذشته دانش‌پژوهانی به روی فهارس کار کرده و از خود آثاری بر جای گذاشته‌اند. از "فهرست ابن ندیم" و "فهرست شیخ طوسی" و "فهرست شیخ منتجب‌الدین" و " فهرست غضائری" گرفته تا برسد به " سفینه البحار" مرحوم قمی که " فهرست بحارالانوار" علامه مجلسی است و اثر "عظیم الذریعه" شیخ آقابزرگ و " اعیان‌الشیعه امین العاملی" و " مراه الکتب" ثقه‌الاسلام تبریزی در تاریخ اسلامی می‌درخشند.

نخستین کار کتاب‌شناسی پیرامون لرستان توسط غلامحسین پناه با نام" کتاب‌شناسی لرستان " در سال 1357 انتشار یافته است. این کتاب در برگزیده 151 جلد کتاب موجود در کتابخانه فلک‌الافلاک خرم‌آباد با موضوع لرستان است که با همت "حمید ایزدپناه" انتشار یافت.

دومین کتاب "‌کتاب‌نامه لرها و لرستان‌" نام دارد که به سعی "حجت‌الله حسن‌لاریجانی" در سال 1371 توسط سازمان برنامه و بودجه استان لرستان (مدیریت و برنامه‌ریزی فعلی) به چاپ رسیده است. این کتاب در برگیرنده فهرست قریب به 3 هزار کتاب، مقاله، جزوه، پایان‌نامه و هر اثر مکتوب دیگر با موضوع لرستان‌شناسی است.

سومین اثر "‌کتاب‌شناسی توضیحی لرستان" است که به اهتمام "سید فرید قاسمی" در تداوم کتاب‌شناسی‌های قبلی و با تدوین و تنظیم فهرست قریب به 1600 اثر مکتوب پیرامون لرستان در سال 1372 منتشر گردیده است.

آخرین اثر در این ارتباط "‌کتاب‌شناسی استان لرستان" نام دارد که به کوشش "عظیم وارسته" در دو جلد تنظیم و در سال 1379 به طبع رسیده و در اختیار لرستان‌پژوهان قرار گرفته است.

به هر روی در این آثار اگر چه در نوع خود ارزشمند بوده و حائز کارایی خاص خود هستند اما هیچ‌کدام به‌ طور اختصاصی به شرح کتب نویسندگان لرستان نپرداخته‌اند چرا که اصولاً با نوع و محور کار آن‌ها متفاوت بوده است.

در مورد شرح احوالات نویسندگان لرستان نیز هیچ کتاب مدون و مشخصی تاکنون به چاپ نرسیده است. البته در کتاب‌هایی خاص به حسب ضرورت و نه اختصاصی، اشاراتی به این مقوله داشته‌اند. نظیر "‌تاریخ بروجرد" تألیف غلامرضا مولانا، "‌تذکر حزین" تألیف حسین حزین و کتاب "‌مشاهیر لر" تألیف ایرج کاظمی.
کتاب‌های اختصاصی که به فهرست ‌بخشی از مولفان اختصاص دارد نیز در سالیان اخیر پدید آمده است، مانند کتاب "معلمین مؤلف لرستان" که سال 1388 منتشر شد و گردآوری و تدوین آن را ناصر طرهانی‌نژاد، حیدر یاری و احمد علی‌پور به عهده داشته‌اند.

البته آثار ارزشمندی نیز چون کتاب "ناموران علمی و فرهنگی معاصر استان لرستان" نوشته محقق ارجمند آقای "علی‌داد برزویی" هم وجود دارند که اشارات بسیاری به نویسندگان لرستانی دارد اما مأموریت این کتاب همان‌گونه که از نام آن بر می‌آید شناخت چهره‌ها است نه آثار مکتوب.

در سطح شهرستانی تنها کتاب "‌شناخت‌نامه مفاخر ازنا" قابل توجه است که به نظر می‌رسد در استقبال از کتاب شناخت‌نامه نویسندگان لرستان تدوین یافته باشد.

به هر روی از این پس در سلسله یادداشت‌هایی تلاش خواهد شد کوشندگان کتاب معرفی و فهرست‌هایی از فعالیت‌های انجام شده در حوزه کتاب در لرستان تهیه و منتشر شود.

نویسنده یادآور می‌شود که به علت تزاحم مشاغل اداری و قلت سواد و وقت، امکان نواقص و اشتباهات در یادداشت‌ها بسیار است و کم‌ترین درخواست بنده، بذل ‌توجه و همکاری فرهنگی خوانندگان برای تکمیل این یادداشت‌هاست. گزیده این یادداشت‌ها را پیش از این در مجموعه "کتاب شناخت" گرد آورده بودم که در این ویرایش جدید می‌تواند راه تکمیل و اصلاح آن را گشود.

 

 

 

دیدگاه‌ها