سرقت از باسابقه‌ترین جرائم بشري است که در جوامع مختلف به شیوه‌هاي گوناگون دیده می‌شود.

سرقت یکى از شایع‌ترین‌ها نابهنجاري و جرائم مهم پرتعداد است که به عنوان «ام الجرایم» از آن یاد می‌شود. ازنظر قانون، سرقت وقتی رخ می‌دهد که شئ موضوع سرقت بدون آگاهی و برخلاف میل صاحب آن از تصرف دارنده قانونی آن به تصرف عامل جرم درآیدکه لازمه آن گرفتن، برداشتن و کش رفتن است.

این پدیده در طول زمان دستخوش دگرگونی ها و تغییرات زیادي شده است، اما تنها چیزي که از بدو پیدایش و شکل گیري آن تاکنون ثابت مانده زشتی و مذموم بودن ماهیت آن است. سرقت که انواع مختلفی دارد نه تنها باعث ایجاد ضرر و زیانهاي مادي براي افراد جامعه میشود، بلکه به وضعیت روانی و احساس امنیت مردم نیز لطمه بسیاري میزند. عوامل خرد و کلان متعددي (فردي، خانوادگی، روانی، اجتماعی، اقتصادي و...) در بروز پدیده سرقت دخیل هستند.

وجود بی عدالتی اجتماعى (که از موجبات بروز یأس و ناامیدى است)، ناهماهنگى در ساختار اقتصادى - اجتماعى جامعه (که منجر به بروز تورم، گرانى، فقر و نیازهاى اولیه، نیازهاى رفاه طلبانه، نیازهاى کاذب و نیازهاى مقطعى براى مداواى ها بیماري و... میگردد)، فقر فرهنگى (بیسوادي و کم سوادی، تنبلى، تن پروري، رشد باورهاى نادرست و رایج شدن خودخواهى و ها خودپسندي و حسادت هاي کورکورانه ورقابت هاي ناسالم)، عدم دسترسی به اهداف و انتظارات از طریق وسایل و راه هاي بهنجار موجود در جامعه، عدم پذیرش وسایل مشروع براي رسیدن به اهداف مقبول از سوي بزهکاران، زندگی در مناطق جرم خیز و حاشیه شهرها، عضویت در گروه هاي بزهکار و همنشینی هاي افتراقی، آنومی موجود در سطح خانواده بزهکاران، ضعف کنترل هاي اجتماعی غیررسمی (خانواده و...) و رسمی (نیروي انتظامی و...)، عدم رعایت و توجه به هشدارها، توصیه ها و نکات ایمنی و ضروري توسط مردم، بستري لازم را براي ارتکاب جرم سرقت از سوى افراد بالقوه بزهکار آماده ساخته است.

گرچه در بیان علل و انگیز ه هاي سرقت می توان از عوامل متعدد یاد کرد اما آنچه بیش از همه در بررسی عوامل مؤثر برافزایش سرقت لوازم و محتویات داخل خودرو تأثیر دارد دودسته عوامل فردی و اجتماعی اقتصادي است.

در رابطه با علل و انگیزه هاي فردی می توان به فقر عاطفی اشاره نمود که از عوامل فردي سرقت است. کودکانی که از اختلالات عاطفی شدید رنج میبرند، در خانواده هایی رشد کرده اند که در اثر طلاق ازهم پاشیده اند یا والدین تربیت مناسبی را براي فرزندان در نظرا نگرفته اند، عامل دیگر، ناکامی است چراکه وقتی انسان میل دارد به هدفی برسد ولی به علت برخورد با مانع یا موانعی چند به آن هدف دست نمییابد در او حس ناکا می ایجاد میشود. در رابطه با علل اجتماعی اقتصادي نیز میتوان به فقر و محرومیت مادي اشاره کرد که شاید بتوان گفت از مهمترین عوامل به وجود آورنده سرقت بیکاري است که خود عامل مهمی در ایجاد فقر است و فقر نیز از عوامل اصلی جرم و سرقت محسوب میشود. سرقت خودرو یا وسایل و محتویات داخل خودرو یکی از مهمترین جرائم علیه اموال و مالکیت افراد است که وقوع آن در اغلب موارد، علاوه بر ایجاد مشکلات مالی و معیشتی براي مالباختگان، میتواند منشأ بروز احساس ناامنی گردد.

این پدیده مذموم که به صورت یک تهدید بالقوه اقتصادي و روانی، منافع مالکان/ رانندگان وسایل نقلیه را تهدید می کند، میتوان در زمره سرقت هاي خرد به شمار آورد که علاوه بر واردکردن خسارت مالی، مالباخته را متحمل ضربه شدید روحی و روانی مینماید و مطالبات از نیروي انتظامی را افزایش میدهد. گرچه برقراري نظم و امنیت و مقابله با مرتکبان جرائم و انجام تحقیقات در راستاي کشف جرائم ارتکابی بر اساس قوانین موجود، بر عهده نیروي انتظامی است، اما در ایجاد بستر لازم براي بروز جرم سرقت وسایل و محتویات داخل خودرو گروههاي زیادي دخیل هستند. ازجمله؛ تولیدکنندگان خودرو، سازندگان قطعات وتجهیزات ایمنی خودرو، شهرداري درتأمین پارکینگ (فقدان یا کمبود فضاي ایمن براي پارك خودروها)، بی دقتی یا کم دقتی مالکان یا بهره برداران از وسایل نقلیه در انجام اقدامات پیشگیرانه قبل از ترك خودرو و شگردهاي خاص سارقان که هر یک به نوبه خود در بروز این جرم سهیم هستند.

با توجه به مصاحبه هاي که اداره برآورد اجتماعي با افراد صاحب نظر در رشته های گوناگون به عمل آورده می توان نتیجه گرفت که مهم ترین عوامل ارتکاب به سرقت در شهر خرم آباد به شرح زیر می باشد:

ضعف مباني اعتقادي و عدم پايبندي و تبعيت از اصول اخلاقی

تزلزل بنیان های خانوادگی و عدم كنترل و فقدان مراقبت لازم از سوي والدين به ويژه به دلایلی از قبیل خانواده هاي پر جمعیت، طلاق و...

وجود نابسامانی اقتصادی و فقر مادي، تورم، بیکاری و مشاغل کاذب و...

وجود تبعيض در جامعه و احساس طلبكاري از جامعه در سارقين

بيماريهای رواني، اعتیاد

وجود نزديكان و اطرافيان منحرف و مسائل منحرف كننده در محيط زندگي از جمله دوستان و معاشرين ناباب

مهاجرت به واسطه مشكلاتي كه براي مهاجر به وجود مي آيد و مهاجر را به سمت انحراف سوق مي دهد.

مال خرها نقش عمده اي در سرقت دارند آنها در واقع در يكي از مراحل سرقت كه فروش اموال مسروقه است با سارقين همكاري مي كنند و از اين جهت انگيزه اي براي آنان فراهم مي سازند در صورتيكه اگر مال خر نباشند انگيزه سرقت در سارق ممكن است به صفر برسد. (فرجاد،1375)

شاخص های تاثیر گذار در سرقت

فرهنگی: ضعف اعتفادات مذهبی در تربیت فرزندان، فعال نبودن برخی از مساجد در امور تربیتی، ضعف تعهد اخلاقی و قانونی افراد، عدم توجه به مسائل ایمنی وسايل نقليه، عدم پایبندي جوانان به ارزش هاي دینی، کم کاري برخی از نهاد هاي متولی امور فرهنگی، تاثیر ماهواره بر اعتقادات دینی جوانان، عدم حضور جوانان درمساجد ومحافل دینی، کمبود امکانات تفریحی، ورزشي و...، عدم وجود نظارت از طرف خانوادها برجوانان، شكاف نسلي در بين جامعه، ضعف در اعتقادات وباورها، عدم فرهنگ ساخت پارکینگ توسط مردم ومسئولین اماکن تجاري.

اجتماعی: اعتیاد جوانان به مواد مخدر، ارتباط با دوستان ناباب، عدم وجود پارکینگ مناسب در سطح شهر علی الخصوص روبروي مراکز خرید، سهولت در سرقت قطعات، لوازم، تجهيزات ومحتويات وسايل نقليه، وجود افراد بی سواد، ضعف همکاري برخی قضات در بررسی پرونده سارقین و اعمال مجازات متناسب با آن، وجود تعداد زیاد کارگران ساختمانی در این شهر، عدم توجه به مسائل ایمنی خودرو هاي داخلي (پرايد، پيكان و ...) ورها کردن بدون قفل وزنجیر ووسایل بازدارنده، سهل انگاري وبی توجهی مالکین خودرو ها ورها نمودن آنها در سطح معابر وجلوي منازل بخصوص در شب، نقص فنی قفل درب خودرو ها بنحوي که تعداد زیادي از آنها با یک سوئیچ قفل آنها باز ميگردد، عدم نصب دوربین در سطح معابر وخیابان ها، عدم پیگیري ومراجعت واعلام شکایت شهروندان در زمان سرقت قطعات، لوازم، تجهيزات ومحتويات وسايل نقليه شان. مهاجرت روستائيان به شهر، افزایش اعتیاد به مواد مخدر صنعتی، ارتباط با دوستان ناباب، راحتی سرقت قطعات خودرو، عدم توجه صاحبان خودرو ها به استفاده از تجهیزات ایمنی، فراوانی خودرو هاي نا ايمن در سطح شهرها وروستا ها، سطح سواد پایین سارقین، عدم توجه خریداران به ايمني قفل ها و درب ها، عدم کنترل پدر مادر روي فرزندان خود، افزایش اعتیاد به مواد مخدرصنعتی، ضعیف تر شدن وضعیت اقتصادي افراد وخانواده هاي ضعیف جامعه، پایین بودن سطح تحصیلات افراد بزهکار، نداشتن مهارت شغلی، عدم توجه به آموزش هاي فنی حرفه اي، بیکاري، داشتن مسئولیت در رابطه با هزینه هاي زندگی خانواده، سبک وقابل حمل بودن محتويات داخل خودرو، بالا بودن درآمد ناشی از سرقت، ضعیف بودن اعتقادات وباورهاي سارقین، زندگی در مناطق جرم خیز، تاثیر دوستان ناباب، تنبل شدن مردم واستفاده زیاد از وسایل نقلیه در انجام امورات، مهاجرت زياد به شهرها، عدم توجه به اسکان معتادین، وجود متکدیان، رها نمودن وسايل نقليه بدون قفل وزنجیردر کنار خیابان توسط شهروندان، نبستن درب ورودي حیاط منزل، رها کردن وسايط نقليه در کوچه وعدم انتقال آن به داخل حیاط

اقتصادی: افزایش هزینه هاي زندگی به علت اجراي نمودن طرح یارانه ها، فقر اقتصادي خانواده، بالا بودن نرخ بیکاري در بین جوانان، ضعف ضریب امنیتی خودرو ها، وجود تعداد زیاد وسايط نقليه فاقد كيفيت ايمني در استان، وجود افراد بیکار، تورم بیش از حد مخصوص مواد اولیه زندگی مثل مواد خوراکی، نبود اشتغال وجود اختلاف طبقاتی بسیار شدید در بين مردم، فقر اقتصادي برخی خانواده، نداشتن درآمد کافی جهت تامین مخارج زندگی در بین برخی افراد، گرانی بیش از اندازه اجناس براثر اجراي یارانه وعدم کنترل مسئولین در بازارها ومراکز تجاري، بیکاري زیاد در بین جوانان فقر اقتصادي خانوادها، بالا بودن هزینه هاي زندگی، بیکاري، عدم وجود شركتها وكارخانجات در سطح استان، توسعه نيافتگي اقتصادي استان.

امنیتی: وجود کوچه هاي تنگ و تاریک در بعضی محلات که باعث عدم حضور گشت خودرویی در این محلات می شود، وجود خطرات جانی در تعقیب وگریز سارقين، کمبود موتور سیکلت در یگان هاي انتظامی جهت تعقيب سارقين، ضعف در ماده ها وتبصره هاي قانونی وحقوقی، ضعف در اجراي احکام قضایی، به کارگیري قضات کم تجربه وجوان، ضعف درتوجه به منافع عمومی توسط قضات، نبود امنیت شغلی به دلیل برخورد با متخلفین، ضعف برخورد هاي قضایی با سارقین، بومي بودن كاركنان انتظامي، عدم تناسب كيفر با جرم، کمبود امکانات خودرویی وموتور سيكلت در نیروي انتظامی، كاهش انگيزه مامورين با توجه به آزادي زود هنگام سارقان. کمبود واحدهاي گشتی در سطح شهر، ضعف هماهنگی بین دستگاه قضایی ونیروي انتظامی وسایر دستگاه هاي دخیل در برخورد با سارقین.

سیاسی: ضعف تعامل دستگاهاي دولتی جهت ساماندهی به مسئله سرقت قطعات، لوازم، تجهيزات ومحتويات وسايل نقليه، ضعف دستگاه هاي دولتی ايجاد اشتغال، عدم توجه مسئولين به جرايم، توليد بی رویه خودرو هاي بي كيفيت در کشور، عدم اجرایی احکام اسلامی در مورد مجرمین، پارتی بازي در سازمان هاي متولی مجازات مجرمین

روانشناسی: ضعف بهداشت روحی روانی سارقین دستگیر شده، کم سوادي سارقین ووالدین آنان، گسترش احساس حقارت وخود کم بینی در بین جوانان به دلیل مقایسه خود با افراد ثروتمند، حرص بیش از حد جوانان، دوري از قوم وقبیله که باعث می شود افراد فشار اجتماعی قبيله خود را بر روي خود حس ننمایند، زیاده خواهی وتوقعات بالا، ناامیدي واحساس پوچی در جوانان، فقر عاطفي، ناكامي، پرخاشگري، حسادت، تجربه هاي تلخ دوران كودكي، خودنمايي، محبت زياد.

راهکارها و پیشنهادات:

اصلاح ساختارها و فضاهای شهری قدیمی، تغییر ساختارهای شهری سنتی با ساختارهای شهری مدرن (از جمله کوچه های باریک)

نوپردازی در مناطق مختلف شهر که سبب کاهش وقوع جرم خواهد شد

ساخت پارکینگ های شهری در مناطق مختلف شهر

نصب دوربین های امنیتی در فضاهای شهری

آموزش دارندگان خودرو برای حفاظت از خودروهای خود

اجبار به سازندگان خودرو برای بهبود سیستم ایمنی خودرو

از بین بردن مال خرها که یکی از دلایل ارتکاب به سرقت هستند

آموزش خانواده ها که برای مراحل اجتماعی شدن فرزندانشان آماده باشند.

برنامه ها و تفریحات مناسب برای پر کردن اوقات فراغت جوانان

اداره برآورد وافكارسنجي معاونت اجتماعي فرماندهي انتظامي استان لرستان

دیدگاه‌ها