با مصرف قلیان بیش از 600 ماده سمی و مهلک وارد ریه فرد مصرف‌کننده و اطرافیان خواهد شد.
امروزه سیگار به عنوان یکی از علل اصلی بیماری‌های تنفسی، قلبی-عروقی، بدخیمی و ده‌ها بيماري جسمي و روانی ديگر بشماررفته و به عنوان شایع‌ترین عامل قابل‌پیشگیری مرگ و میر، مورد توجه اکثر مراکز علمی و سیاست‌گذاری بهداشتی قرار دارد.سیگار در حال حاضر مسئول 12/5 درصد کل مرگ‌ها، 30 درصد مرگ ناشی از سرطان، 90 درصد سرطان ریه، 50 درصد بیماری‌های قلبی،40 درصد سایر سرطان‌ها و 75 درصد بیماری‌های ریوی می‌باشد. مواد تشکیل‌دهنده سیگار از دو بخش گازی و ذره‌ای تشکیل شده است.
الف: در بخش گازی موادي چون
ماده اکسید نیتروژن - فرمالدئید - اکرولین - استالدئید - اسید هیدرو سیانید تاثیرش باعث سموم شوکی شده و ماده هید رازمین سرطان‌زا و مونوکسید کربن آن نیز باعث کاهش انتقال اکسیژن می‌شود.
ب: بخش ذره‌ای
ماده قطران - هیدروکربن - فنل - مرزئل - بنزوپیرن - ایندول - کاتکول - نیرو پیرن- ایندول- کاتکول - نیروزامین- یکل- ارسنکسین دارای تاثیری سرطان‌زا و ماده نیکوتین آن اعتیاد آور و محرک می باشد.
سیگار
با مصرف سیگار کلیه مواد تشکیل‌دهنده دود سیگار وارد دهان و از آن طریق وارد ریه می‌شوند. این مواد همراه با تنفس مصرف‌کننده وارد کیسه‌های هوایی به نام نایژه یا نایژک می‌شوند. دود سیگار در نایژه‌ها باعث ایجاد رسوب و جرم در نایژک‌ها می‌شود که درنتیجه در مرحله اول با کاهش حجم نایژه‌ها باعث کاهش اکسیژن ذخیره‌شده در ریه و تنگی نفس می‌گردد. ولی در ادامه این کمبود اکسیژن باعث ایجاد رقابت در تکثیر سلولی و حالت‌های سرطانی خواهد شد.
قلیان
این پدیده که در حال حاضر به یک معضل پنهان اجتماعی تبدیل‌شده است، از آن جهت چهره منفوری به خود نگرفته است که اغلب آن را بی‌ضرر و غیرقابل اعتیاد می‌دانند یا کم‌ضرر تر از مصرف سیگار قلمداد می‌کنند. درحالي كه آب موجود در قلیان نه‌تنها خاصیت تصفیه‌کنندگی و محافظتی در مقابل دود ناشی از سوختن تنباکو ندارد بلکه به دلیل افزایش رطوبت باعث افزایش میزان جذب ریوی آن نیز می‌گردد. مواد سمی قلیان نه‌تنها کمتر از سیگار نیست بلکه بعضی مواد خطرناک ازجمله قطران یا دوده (سرطان‌زا)، منواکسید کربن (آلاینده) و نیکوتین (ایجادکننده وابستگی) موجود در آن از سیگار بیشتر است.
با مصرف قلیان بیش از 600 ماده سمی و مهلک وارد ریه فرد مصرف کننده و اطرافیان خواهد شد. در صنعت تنباکو، مرغوب‌ترین آن در اختیار کارخانه‌های سیگارسازی قرار می‌گیرد و تفاله‌های تنباکو جهت قلیان مورداستفاده قرار می‌گیرد. مقدار تنباکوی مصرفی در یک وعده قلیان معادل مصرف 50 تا 70 نخ سیگار است و به همین دلیل با افزایش سطح نیکوتین خون، مصرف‌کننده به‌ظاهر تفننی برای رفع نیاز خود به روش سهل‌تری که همان مصرف سیگار است روی می‌آورد.
بنابراین علائم اعتیاد در قلیان کشی با روی آوردن به استعمال سیگار نمایان می‌شود. در قلیان، نامرغوب بودن تنباکو، درجه حرارت بالا، تولید گاز منواکسید کربن ناشی از سوختن ناقص زغال آتشدان (احساس گیجی بعد از مصرف تنباکو که افراد نشانه مرغوب بودن تنباکو می‌دانند درواقع از گاز منواکسید کربن می‌باشد)، مکش های ریوی عمیق و رطوبت حاصل از آب باعث بروز بیماری‌های ریوی، سرطان‌های مختلف ازجمله سرطان لب، ریه، معده و مثانه می‌گردد. همچنين در خصوص تنباکوهای عطری و اسانس دار بايد بگويم.
اين تنباکوها نه‌تنها بی‌ضرر نیستند بلکه عوارض به‌مراتب بیشتری نسبت به تنباکوی ساده دارند زیرا مواد آروماتیک يا همان (ترکیبات حلقه‌ای) موجود در آن‌ها بر اثر حرارت زیاد خاصیت سرطان‌زایی و سمی فوق‌العاده‌ای پیدا می‌کنند.
مصرف قلیان در اماکن سربسته مانند سفره‌خانه‌های سنتی قهوه‌خانه‌ها عوارض آن را دوچندان خواهد کرد و سلامت اطرافیان به‌ویژه کودکان را در معرض خطر جدی قرار خواهد داد. همچنين استفاده از قلیان به‌صورت مشترک خطر انتقال بیماری‌های عفونی را نیز در پی خواهد داشت.
به‌طور خلاصه فرق سیگار با قلیان عبارت است از:
با هر پک به سیگار 9 سی‌سی دود وارد حفره دهان می‌شود در حالی که با هر پک قلیان 45 سی‌سی دود وارد حفره دهان می‌شود.
آب موجود در شیشه قلیان به‌عنوان یک فیلتر نبوده بلکه باعث خنک‌تر شدن دود و همچنین چسبندگی بیشتر ذرات موجود در سیگار به دیواره ریه می‌شود.
بنابراین خطر مصرف قلیان به‌مراتب بیشتر از مصرف سیگار است. مخصوصاً قلیان میوه‌ای که حاوی اسانس‌های معمولاً سمی و اعتیادآور است.