اصل پنجاهم قانون اساسی؛ در جمهوری اسلامی حفظ محیط زیست که نسل امروز و نسلهای بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند وظیفه عمومی تلقی میشود و از این رو فعالیتهای اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست همراه و یا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا نماید، ممنوع میباشد.
از 44 سال پیش تاکنون هر ساله در ایران (روز 15 تا 21 خرداد برابر با هفته محیط زیست است) و در سراسر جهان (5 ژوئن) از طرف سازمان ملل متحد روز « محیط زیست» نامیدند تا با آگاهی بخشی به مردم و تحریک سیاستمداران بتوانند از تخریب محیط زیست و حفظ آب و خاک و حفظ گونههای زیست جانوری از تخریب و آلودگی بیشتر زمین این مادر طبیعت جلوگیری کنند.
طبیعت سخاوتمندانه آغوش مهربان خود را به روی انسان گشوده است و سخاوتمندانه، همه منابع و سرمایههای خود را به پای آدمی میریزد و تاکنون همه موجودات روی زمین کوشیدهاند تا به قانون و نظام طبیعت که همان حفظ سلامت طبیعت است در نوبه خود پایبند باشند و خود را با آن سازگار کنند، اما انسان، خواسته و ناخواسته، روند طبیعی محیط زیست خود را دگرگون کرده است.
هر روز درختان بسیاری با قساوت، قلع و قمع میشوند و آبها به هدر رفته و آلوده میشوند و جنگلهای طبیعی از میان میروند و بسیاری از گونههای زیستی در حال انقراض هستند و صدها گونه به علت از دست دادن زیستگاههای خود، نابود میشوند و متأسفانه، آدمی برخلاف دیگر موجودات، همواره تأثیر عمیقی در جهت نابودی و تهدید محیط زیست از خود بر جای میگذارد.
با تعاریفی که داشتیم، معلوم میشود هر فردی و هر جمعی و هر ملتی و در آخر جهان وظیفه دارد در حفظ «سلامت محیط زیست» چه برای بقا و چه برای تداوم زندگی بشر و تداوم نسل بکوشد .
ولی با در نظر گرفتن موضوع مهمی مانند «محیطزیست» وقتی از در خانه بیرون میرویم و به کوچهها و خیابانهای شهر خود نگاه میاندازیم و یا به محیط اطراف شهر میرویم به طبیعت نگاهی کوتاه میندازیم و یا وقتی که در اینترنت و گوگل به جستجو در جهان اطراف میپردازیم با کمال تعجب به این درک میرسیم نهتنها در حفظ سلامت محیطزیست نمیکوشیم، بلکه روز به روز در آلوده کردن محیط و جهان اطراف بیشتر سهیم میشویم.
شاید الآن و درون خودتان فکر کنید و بگویید این حرف اشتباه است و من قبول ندارم که جهان اطراف را آلوده میکنم و یا با خود بگویید من شهروند مسئولی هستم و وظایف خود را نسبت به محیطزیست میدانم، ولی با چند مثال ساده از جهان پیرامون خود شروع میکنیم.
حفظ محیطزیست از خانه شروع میشود
آب؛ یکی از عناصر اصلی حیاط که به طور طبیعی و نیاز روز در منزل استفاده میشود، ولی متأسفانه هر روز در هدر دادن آن بیشتر تلاش میکنیم، نگاه کنید به شیر آب! خراب است و دارد چکه می کن؟ یا آب را باز گذاشتهاید تا کاری مانند دست شستن و یا مسواک زدن انجام دهید؟ و یا به وقت استحمام زیر دوش یاد چه کنم و چه نکنم میافتید و ساعتها به تفکر مشغولید و آب همچنان باز است؟ و مسائلی از این دست که زیاد هستند!
انرژی؛ برق و گاز انرژیهایی هستند که به زندگی ما نور و گرما میبخشند و ما چقدر در حفظ و نگهداری این دو انرژی کوشا هستیم آیا از این دو انرژی بهخوبی استفاده میکنیم، اجاق خوراکپزی محلی است برای خانمهای خانهدار تا در آن انواع غذاهای خوشمزه را پختوپز کنند، اما تا چه حد به طریقه استفاده بهینه از گاز اجاق خوراکپزی آشنا هستند؟ خانمهای خانهدار «آیا هر زمان که کیکهای خوشمزه میپزند در فر را مدام باز و بسته میکنند؟
برق را چگونه استفاده میکنید؟ آیا لامپهای اضافی را صبح تا شب روشن میگذارید و خاموش نمیکنید و یا از وسایل برقی در ساعات پرمصرف شبانهروز استفاده میکنید؟
زباله؛ هیچ فکر کردهاید که انسان یک ماشین زباله ساز بزرگ است و باید دقت داشته باشد تا زباله کمتری به طبیعت انتقال دهد؟ زبالههایی که در خانه تولید میشود را تا چه اندازه تفکیک میکنیم و یا تا چه اندازه از مواد قابل بازیافت به چرخه طبیعت استفاده میکنیم؟
(این موارد تنها برای درک بهتر آنچه میخواهیم بیان کنیم، میباشد.)
با نگاه کوتاه به آن چه که بیان شد در میابیم که حتی ما وقتی برای حفظ سلامت محیط زیست در خانه نیز کوشا نیستیم.
با محیط زیست آشتی کنیم
اگر انسان به خلقت خودش به عنوان اشرف موجودات توجه ویژه نشان دهد و این موضوع را بر اثر روزمرگیها و مسائل روز از یاد نبرد و به یاد داشته باشد که او الگوی موجودات دیگر است متوجه این موضوع خواهد شد که بهعنوان یک موجود اشرف باید به شایستگی در حفظ زمین و سلامت زمین کوشیده و در این تلاش از موجودات و مخلوقات دیگر پیشی بگیرد.
اگر هر فرد در منزل تنها با رعایت موارد کوچک خود به درک این مطلب برسد که چقدر میتواند در حفظ سلامت محیطزیست نقش دارد و یا از همین ساعت و ثانیه به این درک برسد؛ مطمئن باشید که محیط زیست سالمتری میتوانیم در اطراف خود داشته باشیم و یا حتی میتوانیم طبیعت سالمتری به نسل بعدی خود اهدا نماییم.
پس از همین حالا با طبیعت و محیطزیست خود آشتی کنیم و برنامه حفظ و نگهداری از طبیعت را جزو عادات روز مرگی خود قرار دهیم.
آیرین رحیمیان