در دموکراسیهای معاصر نقش تعیین نامزدهای انتخاباتی بر عهده احزاب میباشد و این احزاب هستند که بهعنوان کارکردی پیشاانتخاباتی، اقدام به شناسایی و تعیین کاندیداهای انتخابات مینمایند.
فراوانی و افزایش کمّی تعداد نامزدها، روند انتخابات را با مشکل مواجه مینماید و ذهنیت شهروندان درون کشور و نیز مخاطبین خارجی را از یک مفهوم عمیق سیاسی به شوی سیاسی و حتی نمایشی طنز تبدیل میکند.
این در حالی است که ساماندهی به اذهان شهروندان در حوزه نامزدهای انتخاباتی، موجب میگردد تا مردم با منطق، برنامههای مشخص شده از سوی حزب خود را مدنظر قرار دهند و انتخاباتی شایستهتر داشته باشند.
احزاب با معرفی کاندیداها و در کنار آن برنامههای خود، میتوانند مسیری روشن را برای انتخابکنندگان مهیا سازند و همیار و مشاور خوبی برای شهروندان باشند.
نگاهی به تعداد ثبتنام کنندگان در انتخابات مختلف نشان از ضعف شدید نظام انتخاباتی ما در مواجه با این پدیده دارد. بهترتیب در انتخابات ریاست جمهوری از دوره اول تا دوره یازدهم، 124، 71، 46، 50، 79، 128، 238، 817، 1014، 475 و 686 نفر بودهاند و در انتخابات دوازدهم نیز طبق آخرین آمار 1045 نفر ثبتنام کردهاند.
علاوه بر اینکه مسائلی روانشناختی و جامعهشناسانه در تعداد زیاد ثبتنام کنندگان نقش ایفا میکند ولی واقعیت مهم عدم نقش احزاب در این حوزهی مهم سیاسی هست؛ هر چند میتوان اشکال مهمتری را مطرح کرد که اصلاً آیا حزبی فعال با تمام مشخصات یک حزب در ایران وجود دارد یا خیر؟
به نظر میرسد مشکل، اساسیتر از عدم معرفی نامزدهای انتخاباتی توسط احزاب باشد چون اصل وجود احزاب قوی و با برنامه و با تمام مؤلفههای یک حزب واقعی در ایران محل تأمل است و گرنه چگونه ممکن است در ثبتنام کاندیداها احزاب نقشی نداشته باشند یا نقشی مؤثر نداشته باشند.
بنابراین باید برای عدم تکرار طنزهای تلخ ثبتنامهای نجومی در انتخابات، علاوه بر افزایش فرهنگ سیاسی و بالا بردن سواد سیاسی، بایستی به سمت ایجاد و تقویت احزاب واقعی ـ و نه کاغذی، صوری و فصلی ـ و حرکت به سمت انتخاباتی با محوریت احزاب رفت که در آن، برنامههای انتخاباتیِ از پیش تعیینشده احزاب، حرف نهایی را بزند.
سید احمد حبیبنژاد/ استاد حقوق و عضو هیأت علمی دانشگاه پردیس فارابی