وقتی کسی از دنیا میرود، آسمانیها میپرسند: چه با خود آورد و زمینیها میپرسند: چه چیزی باقی گذاشت و رفت؟!
زندگی زمینی سالهاست که قانون پول به خود گرفته و در تمام مراحل زندگی، پول حرف اول و آخر را میزند. زمان مرگ هم پول، نقش خودش را باز میکند و دست از سر خانواده متوفی بر نمیدارد. از ارث و میراث که بگذریم و به ماتَرک میت که فکر نکنیم، میرسیم به هزینههای جاری کفن و دفن. همه ما معتقدیم که انسان در یک متر جای میخوابد و غیر از کفن چیزی با خود نمیبرد؛ اما همین یک متر جا برای خودش ماجرایی دارد و به حرف ساده است. ماجرای قبل از مرگ افراد را که فاکتور بگیریم و از هزینههای بیماری و... که برای برخی پیش میآید بگذریم به ماجراهای پس از مرگ میرسیم. به محض اینکه یک انسان، جان به جان آفرین تسلیم میکند، خرج و مخارج شروع میشود. برای انتقال میت به بیمارستان (در صورت فوت خارج از بیمارستان) و یا انجام مراحل پزشکی قانونی و (در صورت مشکوک بودن مرگ) نیاز به آمبولانس است. هزینه آمبولانس در مسیرهای کوتاه داخل شهری که در بسیاری از موارد خانواده متوفی ناگزیرند از آمبولانس استفاده کنند، خود یک هزینه محسوب میشود.
از هزینههای جواز دفن و پزشکی قانونی که چشمپوشی کنیم به هزینههای جانبی دیگر میرسیم. آنچه مسلم است، هیچ کاری به صورت رایگان انجام نمیشود و غسالخانه و کفن کردن هم هزینههای خاص خود را دارد که باید همانجا پرداخت شود. اینها را هم که نادیده بگیریم مساله قبر را نمیتوان نادیده گرفت. امروز با توجه به کمبود فضا و گاهی سختگیریهای خانوادهها برای دفن میت در جای مدنظرشان، قیمت قبرها از بالا شروع میشود و به پایین میآید؛ اما برای خرید یک قبر خوب قیمت آنقدر پایین نمیآید که هرکسی قدرت خرید آن را داشته باشد.
مقبرههای خانوادگی که قیمتشان بالاست که فکر نکرده از آن میگذریم؛ اما قبرهای معمولی تکنفره هم متناسب با مکان آن متفاوت است؛ یعنی امروزه در قبرستان هم فقیر و غنی با هم متفاوتاند و اختلاف طبقات در اینجا هم بیداد میکند؛ اما از خریدن قبر هم که بگذریم بعد از آن نوبت به دفن میت میرسد و مراحل دفن هم هرکدام خود هزینههای جداگانهای را دارد. افرادی که میت را دفن میکنند و تلقین او را میگویند و بر سر مزار میت نوحهسرایی میکنند، هرکدام هزینههای جداگانهای دریافت میکنند و پس از دفن میت، یکپارچه برای روی قبر و ملزومات همراه با آن احتیاج ست و یک تاج گل (یاسبدگل) که به سرعت توسط حاضرین پرپر میشود.
با این حال پارچه و تاج گل، هیچکدام مجانی نیستند و هرکدام هزینههای خاص خود را دارند. رسم است که بلافاصله پس از دفن میت با خرما و حلوا و آبمیوه و شیرینیهای مخصوص و البته آبمعدنی از حاضرین پذیرایی شود که البته این پذیرایی یک پذیرایی اولیه و جهت دستگرمی است. ضمناً این روزها رسم نیست کسی در خانه حلوا درست کند و سینیهای آماده حلوا با تزئینات خاص و مدلهای متفاوت با قیمتهای مختلف در قنادیها موجود است و خانواده متوفی در هر شرایط روحی هم که باشند موظفاند که با تهیه این اقلام، آمادگی پذیرایی ابتدایی از حاضرین را داشته باشند. مراسم کفن و دفن که انجام شد، نوبت به ناهار میرسد. رسم براین است که تمامی افرادی که در تدفین حضور پیدا میکنند پس از پایان مراسم، جهت صرف ناهار دعوت میشوند که متناسب با تعداد مهمانها و کیفیت و نوع غذا، هزینهها متفاوت است که حتی در نظر گرفتن حداقلها هم سرسامآور است.
پس از صرف ناهار متناسب با رسومات خانواده متوفی، مراسماتی با عناوین مختلف در منزل متوفی برگزار میشود و حاضرین برای تسلی خاطر بازماندگان در منزل متوفی به صرف شام و... جمع میشوند. میوه و حلوا و خرما و چای هم در حاشیه موجود است (البته جز وقتی که به جهت پذیرایی و نظافت صرف میشود). اینها فقط هزینه روزهای اول درگذشت یک فرد است. مراسم روز سوم، هفتم، چهلم، سالگرد و... که هرکدام با آدابورسوم خاص خود و تشریفات ویژه برگزار میشود. هرچند در این بین هزینههای جانبی همچون (و چاپ اعلامیه، بنر، ایاب و ذهاب، تاج گل ورودی منزل و...) نیز وجود دارد که در مقابل هزینه کفن و دفن، ناهار و شام ناچیز به نظر میآید. این بخشی از ماجرای مرگ یک عزیز است که درگیر چشم و همچشمیها و رسومات خاص خود شده و چنان با تشریفات آمیخته شده که در شرایط بحران اقتصادی با درد سنگین از دست دادن یک عزیز همراه میشود که گاهی بازماندگان را تا مدتها زیر بار قرض میبرد.
نویسنده: نسرین محمدی
دیدگاهها
یکروز همه به حقمان میرسیم
سلام مثلا مخابرات .عزیز بصورتهای مختلف از حقوقشون توی ایام خدمت کم میشه و اداره هم مقداری روش میزاره تا به سی یا جهل میلیون میرسد.