لرستان با وجود اینکه بیشترین پل‎های تاریخی کشور را دارد و این پل‌ها بخشی از هویت ملی ساکنان آن محسوب می‌شوند اما بنا به دلایلی از جمله سیل‌، زلزله‌، فرسودگی مصالح‌ و عوامل انسانی شاهد تخریب بخشی از این پل‌ها هستیم.

نکته‌ای که در این میان حائز اهمیت است مرمت پل‌های تاریخی است‌ که به نظر می‌رسد آن‌چنان‌که باید و شاید مورد توجه قرار نگرفته و روند تخریب را سرعت بخشیده است. کمبود اعتبار یکی از مواردی است که مسئولان میراث فرهنگی استان معتقدند مرمت پل‌ها را مشمول مرور زمان کرده است. چندی پیش اعلام شد که فاز جدید مرمت پل «کشکان» و پل «کاکارضا» به عنوان دو اثر تاریخی مهم در دستور کار اداره کل میراث فرهنگی‌، صنایع‌دستی و گردشگری قرار گرفته است. در این زمینه گفت‌و‌گویی با معاون میراث فرهنگی و یک کارشناس گردشگری انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.

 

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی‌، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان با اشاره به این مطلب که مرمت پل‌های کشکان و کاکارضا آغاز شده است می‌گوید: فاز اول مرمت پل کاکارضا سال 87، فاز دوم سال 88، فاز سوم در سال 90 بوده و فاز چهارم این طرح ظرف هفته آینده آغاز می‌شود.

«محمدرضا اسدی‌» اظهار می‌کند: اقدامات مرمتی این فاز شامل باززنده‌سازی سنگ‌های جان‌پناه و درپوش‌های سنگی مطابق الگوی اولیه موجود، آواربرداری، تهیه و پرداخت و تیشه‌ای کردن سنگ‌های مفقود شده جان‌پناه، پی‌بندی و نصب آن‌هاست. وی اعتبار مصوب برای اجرای فاز چهارم مرمت پل کاکارضا را 40 میلیون تومان بیان می‌کند و می‌افزاید: طبق برنامه پیش‌بینی شده قرار است این فاز سه‌ماهه به اتمام برسد.

اسدی با اشاره به اهمیت مرمت پل کاکارضا می‌گوید: با توجه به چهار بانده شدن جاده خرم‌آباد- الشتر و قرارگرفتن این پل تاریخی و فرهنگی در ضلع شرقی جاده مرمت آن ضروری است. در صورتی که اعتبار مورد نیاز برای نورپردازی پل تامین شود با توجه به چشم‌انداز مناسب پل مانند وجود درختان‌، صخره و رودخانه مرمت آن تاثیر بسزایی در جذب گردشگر خواهد داشت. وی با تاکید بر اینکه در صورت مرمت تردد روی پل ممنوع خواهد شد، می‌افزاید: در پل کاکارضا حتی تردد وسایل نقلیه روستایی هم ممنوع است و تنها به عنوان پیاده‌رو می‌توانند از آن استفاده کنند.

 

معاون میراث فرهنگی به مرمت پل کشکان هم اشاره می‌کند و می‌گوید: اقدامات این فاز شامل خشکاندن و جمع‌آوری گیاهان روییده روی بدنه پل، مرمت استحکامی و باز زنده سازی طاق فروریخته الحاقیه قاجار است. همچنین بندکشی‌، گل‌اندود کردن بام طاق و آواربرداری هم از مواردی است که در راستای مرمت پل انجام می‌شود. اسدی تأکید می‌کند: هدف ما این است که مرمت پل‌ها مطابق با الگو و سبک معماری به کار برده شده در پل‌ها صورت بگیرد.

وی اعتبار تخصیص‌یافته به عملیات را 90 میلیون تومان عنوان می‌کند و می‌گوید: این میزان اعتبار واقعاً اندک است و چالش اصلی در مرمت این پل‌ها کمبود اعتبار است. ما در اجرای طرح مرمت پل‌ها مشکلی نداریم و حتی از برنامه زمان‌بندی‌شده هم جلوتر هستیم. اسدی می‌افزاید: پل‌های استان هم عظیم هستند هم اینکه تعدادشان زیاد است و طی سال‌های گذشته آسیب‌های جدی متحمل شده‌اند، بنابراین مرمت آن‌ها هزینه‌براست. این مسئول ادامه می‌دهد: اعتبار سالانه‌ای که به مرمت پل‌ها اختصاص می‌دهند بسیار ناچیز است و به‌اندازه‌ای نیست که پل‌های قابل بهره‌برداری را بتوانیم به‌طور کامل مرمت کنیم. در واقع مرمت با این حجم اعتبار تنها برای رفع خطر و بازسازی است. به عنوان نمونه مرمت پل کشکان به‌تنهایی 5 میلیارد تومان نیاز دارد تا به حالت اولیه‌اش برگردد که امیدواریم از اعتبارات ملی این مبلغ تأمین شود.

 

معاون میراث فرهنگی عمده‌ترین آسیبی که پل‌های استان را تهدید می‌کند را در سه حوزه آسیب‌های طبیعی، انسانی و حیوانی عنوان می‌کند و می‌گوید: فرسوده بودن مصالح که به‌تدریج صورت می‌‌گیرد و همچنین سیل و زلزله از عواملی هستند که پل‌ها را در معرض تخریب قرار می‌دهند. اسدی ادامه می‌دهد: نوشتار روی پل‌ها از عوامل انسانی است که منجر به تخریب پل‌های استان شده است. فضولات پرندگان هم از عوامل حیوانی است که پل‌های استان را تهدید می‌کند.

 

یک کارشناس گردشگری هم با اشاره به تعداد پل‌های تاریخی لرستان می‌گوید: بیش از 90 پل تاریخی در استان شناسایی‌شده که ثبت ملی هم شده‎اند. این پل‌ها به‌عنوان عظیم‌ترین بناهای سنگی استان توسط ساکنان این دیار ساخته شده‌اند و پیشینه تاریخی استان به شمار می‌آیند.

«علی طاهری» بیان می‌‌کند: هیچ‌کدام از استان‌های کشور به‌اندازه لرستان پل تاریخی ندارد. این استان به لحاظ کمیت و حتی کیفیت بناها رتبه نخست را در خصوص پل‌های تاریخی به خود اختصاص داده است.

وی ادامه می‌دهد: پل‌های تاریخی نقش مهمی در جذب گردشگر خاص دارند بنابراین باید توجه بیشتری به حفاظت و نگهداری آن‌ها شود. با وجود اهمیت پل‌های تاریخی اما برخی از پل‎های بزرگ استان مانند پل کشکان، شکسته و گاومیشان در معرض تخریب قرار دارند. این کارشناس با اشاره به این مطلب که پل کشکان یکی از بزرگ‌ترین پل‌های تاریخی لرستان است و در مسیر ارتباطی خرم‌آباد به کوهدشت واقع شده است، می‌گوید: این پل به دلایلی تخریب شده است و نیازمند مرمت است. طاهری در خصوص پل کاکارضا هم می‌گوید: این پل متعلق به دوره پهلوی است که در مسیر راه‌های شاهی و قدیمی قرار دارد و به ثبت ملی رسیده است.

 

این کارشناس گردشگری معتقد است؛ با توجه به اهمیت و جایگاه پل‌های تاریخی باید هرچه زودتر آن‌ها را مرمت و تعمیر کرد که البته تحقق این موضوع مستلزم تأمین و تخصیص اعتباری کلان است.

طاهری با اشاره به این مطلب که هر لحظه احتمال وقوع زلزله، سیل و دیگر تهدیدات وجود دارد می‌گوید: این موارد ممکن است به تخریب پل‌ها منجر شود، بنابراین باید هرچه زودتر مرمت این پل‌ها آغاز شود. وی تاکید می‌کند: برای مرمت آثار تاریخی مانند پل‌ها باید اولویت‌بندی داشته باشیم‌. اگر قرار است بنایی مرمت شود باید بررسی و تحقیقات صورت بگیرد که با توجه به وخیم‌تر بودن شرایط فیزیکی یک بنا اولویت مرمت به آن اختصاص داده شود.

این کارشناس گردشگری معتقد است؛ با توجه به اندک بودن اعتبارات استانی نیاز است هم سازمان میراث فرهنگی وهم مدیریت ارشد در این خصوص ورود جدی داشته باشد.

 

«علی طاهری» کارشناس گردشگری با اشاره به این مطلب که برخی از پل‌های تاریخی استان مانند کشکان در فهرست جهانی در لیست آثار موقت قرار دارند بیان می‌کند: فرصت زمانی مرمت این آثار محدود است و اگر ثبت جهانی دائم نشوند از فهرست موقت هم حذف خواهند شد. البته چگونه مرمت کردن آن‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا مرمت باید به‌گونه‌ای باشد که با سبک معماری اولیه همخوانی داشته باشد.

 

فاطمه کمالی / همشهری

 

دیدگاه‌ها