مسابقات کتاب‌خوانی، آن‌گونه که در مناسبت‌های مختلف در کشور ما برگزار می‌شود، نمی‌تواند تأثیری در ترویج کتاب‌خوانی و رونق فرهنگ مطالعه داشته باشد ؛ فرهنگ مطالعه و کتاب‌خوانی، فرهنگِ تبلیغ کالاهای مصرفی مثل پفک و مایع ظرف‌شویی نیست که بتوان با جایزه دادن میزان علاقه‌مندی افراد به مطالعه را افزایش داد.
سال‌هاست که به‌دفعات قابل‌توجهی شاهد برگزاری مسابقه کتاب‌خوانی، به مناسبت‌ها یا بهانه‌های گوناگون از سوی نهادهای مختلف هستیم، اما در طول همه این سال‌ها هیچ‌وقت این موضوع بررسی نشده است که برگزاری این دست مسابقات در تشویق مردم به کتاب‌خوانی و کتاب‌خوان کردن مردم چقدر تأثیر داشته یا تا چه میزان و چگونه در ارتقا سواد یا آگاهی بخشی به مردم، اثربخش بوده است. از سوی دیگر محتوای کتاب‌هایی که به مسابقه گذاشته شده چه میزان در افزایش دانش و آگاهی شرکت‌کنندگان مؤثر بوده است؟
شاهد هستیم به‌تازگی با ورود برخی حامیان مالی (اسپانسرها) به معرکهٔ مسابقات کتاب‌خوانی و اهدای جوایز گران‌قیمت به برندگان، این مسابقات رونق گرفته است و از این رو بررسی سودمند بودن برگزاری چنین مسابقاتی به ویژه با شکلی که اکنون برگزار می‌شود، حائز اهمیت‌تر شده است.
آیا هیچ از خود پرسیده‌ایم که واقعاً کدام جامعه با شعار «کتاب بخوانید، جایزه بگیرید!» کتاب‌خوان و اهل مطالعه شده است؟
تصور جامعه به‌عنوان کودکی که باید او را با «محرک پاداش» و در فرآیند «شرطی شدن» به مطالعه تشویق کرد، نشان‌دهندهٔ نوعی کج‌فهمی از فرهنگ و واقعیات جامعه است! مواجهه و فهمی از نوعی که یک متغیر دیده و سایر متغیرها و عوامل نادیده گرفته می‌شود.
این نوع مسابقات کتاب‌خوانی عموماً مبتنی بر حفظیّات یا «حفظیّات محور» و هدف و انگیزه اصلی مخاطبان از شرکت در آن نیز کسب جایزه است. در الگوهای ترویج کتاب‌خوانی یا مطالعه در کشورهای موفق جهان، مسابقات کتاب‌خوانی، به‌ویژه آن‌گونه که در ایران برگزار می‌شود، جایگاهی ندارد. البته چنین فعالیت‌ها و برنامه‌هایی ممکن است به افزایش فروش برخی از کتاب‌ها کمک کند، اما فقط کتاب‌هایی که موضوع مسابقه‌اند و یا اینکه منجر به درآمدزایی کلانی برای برخی برگزارکنندگان گردد و سهم اندکی را هم به اهدا جوایز بپردازند.
گرچه سخن در این زمینه بسیار است، اما حق آن است که جانب انصاف نگهداریم و تا این اندازه به مسابقات کتاب‌خوانی بدبین نباشیم، چرا که اگر مسابقه‌های کتاب‌خوانی با هدف آموزش مستقیم یا غیر مستقیم برخی مفاهیم، آموزه‌ها، آموزش‌ها یا قوانین به یک جامعهٔ هدف و مشخص برگزار شود یا با هدف کمک به پرورش قدرت تحلیل یا خلاقیّت گروه مخاطب و هدف طراحی شده باشد، می‌تواند در کنار سایر روش‌های کارآمد به عنوان یکی از ابزارهای آموزشی یا فرهنگی پذیرفته شود، و متأسفانه این همان چیزی است که در جامعه ما به ندرت مورد توجه قرار گرفته است، اما با کیفیتی که اکنون این مسابقات برگزار می‌شود، گویی در واقع مسئله پیچیدهٔ بی‌رغبتی جامعه به مطالعه به برگزاری 
مسابقه کتاب‌خوانی تقلیل یافته است که به‌هیچ‌وجه اینگونه نیست.
دکتر محمدجعفر محمدزاده
مسابقه کتاب‌خوانی تقلیل یافته است که به‌هیچ‌وجه اینگونه نیست.دکتر محمدجعفر محمدزاده
کلیک کنید
دیدگاه‌ها
در زمان تصدیگری شما در وزارت ارشاد تهران...
نهاد کتابخانه‌های عمومی تمام بودجه خودشک صرف اینگونه امورات به قول شما بدون سود میکرد...کاش اون موقع یه انتقادی میفرمودید..
در هر حال بنده موافق دیدگاه شما هستم