داستان بیمهری و حمایت نکردن از نخبگان و مغزهایی که میتواند آینده ایران را بسازد، همچنان ادامه دارد. سالهای سال است که همگان از کمتوجهیها به نخبگان مینالند و گوش شنوایی نیست و این بار نیز نخبهای دیگر از کمتوجهی مدیران گلایه دارد.
«محمد نسایی» جوان نخبه 24 ساله ایرانی که بزرگترین رصدخانه خاورمیانه را در منطقه خرمآباد طراحی و احداث کرده است، توجه مدیران به نخبگان را واجبتر از نان شب برای تعالی و رشد علمی کشور میداند که گویا با تغییر دولت و روی کار آمدن دولت تدبیر و امید نیز تغییر در سیاستهای حمایتی رخ نداده است.
گفت وگوی سايت «قانون» با نخبه جوان کشو را در ادامه میخوانید:
شرایط احداث رصدخانه خرمآباد چگونه بود؟ زمین متعلق به خودتان بود؟
احداث رصدخانه شرایط خاصی دارد و زمین باید ارتفاع و شرایط خاصی داشته باشد. این زمینها معمولاً از سوی منابع طبیعی به صورت اجاره اي واگذار میشوند. ارتفاعی که این رصدخانه از سطح شهر خرمآباد دارد، 760 متر است و از سطح دریا هزار و 860 متر ارتفاع دارد و این موقعیت و ساختار باعث شده که به عنوان اولین پژوهشکده بررسی فیزیک خورشیدی شناخته شود. در این رصدخانه ما افق منفی داریم به این معنی که ما بالاتر از افق خورشید قرار گرفتهایم و امکان بررسی این پدیده برای اولین بار در کشور برای پژوهشکده ما فراهم شده است.
چرا خرمآباد را انتخاب کردید؟
دلیل این بود که من اصالتاً خرمآبادی هستم. علاوه بر این که بحث مکانیابی برای این رصدخانه هم 4 سال به درازا کشید. خیلی جاها با همکاری نشد و بوروکراسی اداری 4 سال از ما زمان گرفت. عاقبت بلندترین نقطه در مجموعهای به نام "بام لرستان" به این رصدخانه اختصاص داده شد. زمینی که 2 هزار و 400 متر مساحت و هزار و 500 متر زیربنا دارد. کار را از سال 1390 شروع کردیم و تا یک ماه آینده آماده بهرهبرداری هستیم.
قرار است چه فعالیتهایی در این مجموعه انجام شود؟
ما تمام 5 - 6 سالی که برای احداث این رصدخانه زمان برده را به شکل تخصصی کار کردهایم، یعنی برای کودکان 3 - 4 ساله هم برنامههای خاص در نظر گرفتيم،از نرمافزار تا اسلایدهای نجومی تا برنامههای آموزشی که با زبان خود آنها آموزش داده میشود. برای بازدیدی که انجام میشود، چند بخش در نظر گرفته شده: سالن آمفیتئاتر برای آشنایی با اسلایدها و نرمافزارهای نجومی بنا بر سن و تحصیلات. بازدید بعدی مربوط به آسمان نمایی است که در آن درباره صور فلکی و سیارهها آموزش داده میشود، میتوان به عنوان شبیهساز آسمان از آن نام برد، سپس افراد در بخش رصد عملی آموزش میبینند. کار دیگری که انجام شده در زمینه تورهای رصدی است. در حال حاضر این تورها امکان اقامت ندارند. ما در استانهای دیگر برای این تورها امکان اقامت ایجاد کرده ایم که علاوه بر امکانات پژوهشی، امکانات رفاهی هم در دسترس داشته باشند. هم چنین در حال راهاندازی مرکز استراتژیک رویت هلال کشور در این مجموعه هستیم. هدف احداث این مرکز این است که گروههای نجومی به صورت پراکنده و بینتیجه کار نکنند و در کنار هم یک کار تخصصی ارائه دهند یعنی تلاشهای ما در یک نقطه متمرکز شود.
آقاي نسايي در حال حاضر چند رصدخانه در کشور داریم؟
7 يا 8 رصدخانه با ابعاد و اندازه و تجهیزات متفاوت در کل کشور داریم، اما بنا بر مستندات رصدخانهای که قابل قیاس با این رصدخانه باشد در کشور احداث نشده. این رصدخانه حاصل مدتها مطالعه ما در باب نقاط ضعف و قوت تمام رصدخانهها ست. نقاط ضعف و قوتی که تلاش شده در این رصدخانه حذف یا تقویت شود. در حال حاضر اولین رصدخانه خصوصی در کشور هستیم و به عنوان مدرنترین رصدخانه آموزشی خاورمیانه در استان لرستان نیز ثبت شدهایم.
ارزیابی علم ستارهشناسی و نجوم در ایران نسبت به سایر کشورها که در این زمینه صاحب نام و عنوان هستند چگونه است؟
در سدههای گذشته ما به نوعی طلایهدار این علم در جهان محسوب میشدیم، در حال حاضر اما تحمل سنگاندازیها در این راه را خوب یاد گرفتهایم و همان طور که عرض کردم، چند سال زمان برد که ما بتوانیم چرایی وجود این رصدخانه را توجیه کنیم. متاسفانه در این سالها توجه چندانی صرف این علم نشده. من به شخصه از رئیسجمهور دولت تدبیر و امید استدعا دارم این توجه را در حوزه نجوم زنده کنند. احداث این رصدخانه آن هم به شیوه خصوصی، در اصل برداشتن باری سنگین از دوش دولت است. بحث ما حمایت مالی نیست، آنچه میخواهیم حمایتهای معنوی و لااقل دیده شدن این رصدخانه است. ما طرحهای تخصصی در این زمینه داریم که مستحق دیده شدن است، مانند طرح «دانش آموز فناور نجومی» که در حوزه نجوم تاثیر بنیادی روی دانش آموزان دارد در حالی که هیچ هزینهای به دولت تحمیل نمیکند. ما تنها حمایت میخواهیم. من اگر با 25 سال سن دست به احداث این رصدخانه زدهام، لااقل انتظار حمایت دارم نه این که بپرسند رصدخانه ساختهای که چه؟! حتی اگر قصد حمایت ندارند، لااقل سنگ جلوی راهمان نیاندازند. در راه احداث این رصدخانه تا این لحظه، خانوادهام بودهاند که حمایتهای مادی و معنوی خود را دریغ نکردهاند.
این رصدخانه الآن در آستانه افتتاح است، پس بخش اعظم آن در دولت قبل انجام شده. رابطهتان با دولت سابق چطور بود؟ حمایتی در کار بود یا خیر؟
بازدیدهایی توسط شخص رئیسجمهور و 3 تن از معاونان ایشان صورت گرفت.
آقای احمدینژاد شخصا از کار شما بازدید کرد؟!
بله، پروژه را با بالگرد از بالا دیدن کردند. سه تن از معاونان ایشان به نام خانم دکتر سلطانخواه، دکتر بشارتی و دکتر عباسی نیز بازدید کردند و قول مساعد دادند و طرح در معاونت علمی فناوری رئیس جمهور ثبت شد و در سطح طرحهای کلان ملی تصاحب رتبه کشوری شدیم اما این حمایتها کافی نیست. ما یک سرمایه 5 میلیاردی در این راه هزینه کردهایم.
حمایت دولت قبلی که خواسته شما را برآورده نکرده. آنچه از دولت فعلی میخواهید چیست؟
حمایت از طرحهایی که ارائه میشود مثل همین طرح دانشآموز فناور نجومی که واقعا هیچ هزینهای به دولت تحمیل نمیکند. فقط میخواهیم آن را تحت حمایت قرار داده و مصوب کنند. تصویب این طرح میتواند در هر استان حداقل 40، 50 مورد اشتغالزایی به دنبال داشته باشد. طرحهای بنیادی بسیاری برای دانشگاهها داریم که فقط به حمایت احتیاج دارند تا پر و بال بگیرند. با این حال چندی قبل جلسهای با استاندار جدید لرستان، مهندس بازوند داشتیم و ایشان در حضور نمایندگان مجلس گفت: «این طرح یک طرح غیر کارشناسی است و تدبیر راجع به آن انجام نشده. شما باید از قبل به فکر کارشناسی این طرح میبودید.» این عین جمله ایشان است در حضور نمایندگان مجلس. من تشکر کردم و گفتم ممنون از این که به فکر ما هستید، اما به هر حال روی این طرح ذرهای تفکر و تخصص و مطالعه بوده است و شخصی که میخواهد نظر بدهد هم لازم است از تخصص و مطالعه در این زمینه برخوردار باشد و فکر میکنم اصلاً در حوزه تخصص ایشان نبود که بخواهند نظر بدهند. من تشکر کردم و گفتم که هیچ چیز از شما نمیخواهم جز حمایت. حمایت از نخبگان کشوری فرموده رهبری است و اصل 44 قانون اساسی نیز بر خصوصیسازی تاکید دارد. ما به عنوان یک شخص خصوصی در راهی سرمایهگذاری کردیم که شاید درآمد اقتصادی چندانی نداشته باشد و صرفاً بحث علمی و پژوهشی مطرح است. لااقل مسئولان و استانداران و وزرا در این زمینه توجیه شوند و اگر جوانی کاری را آغاز کرد، لااقل حمایت کنند. من از آقای رئیسجمهور فقط همین استدعا را دارم.
فکر میکنم درک مسئولا ن از این موضوع نیاز به این دارد که شما طرحهای خارجی مشابه ارائه دهید. برای مثال طرح دانشآموز فناور نجومی، آیا مشابه خارجی دارد؟
فکر میکنم این یک قیاس معالفارق باشد. سیستم آموزشی ما کاملا متفاوت با خارج از کشور است. در کشورهای دیگر یک کودک اغلب از همان کودکی بنا به علاقه و استعداد خود پیش میرود و در آینده نیز رشتههای مرتبط را ادامه میدهند. اینجا اما در دوره دبیرستان تازه دانشآموزان انتخاب علاقه میکنند آن هم بین رشتههای نظری و فنی.
کشورهای پیشرو در زمینه نجوم و ستارهشناسی، برای چنین طرحهایی که مد نظر شماست اهمیت قائل هستند و روی آن سرمایه و وقت میگذارند و حمایت میکنند. در کشور ما این اتفاق کمتر رخ میدهد. این چه آسیبهایی میتواند به دنبال داشته باشد؟
اولین آسیب این است که دانشجوی ایرانی رشتهای را بدون علاقه دنبال میکند و بدون تخصص هم فارغالتحصیل میشود. شغلی هم اگر پیدا کند مطمئناً ارتباطی به علائق و انگیزههای او ندارد. حرف من این است که ما طرحی دادهایم که کشور از این سمت و سو برگردد. میخواهیم نخبگان نجومی را در کشور شناسایی کنیم و آموزش دهیم و به المپیاد بفرستیم. اگر بخواهیم در ردیف قدرتها باشیم به این طرحها و به این تخصصها نیاز داریم. قصد ما کمک به سیستم آموزش کشور است و نیاز به توجیه و درک مثبت داریم.
تا به حال برای اجرایی کردن این طرح در سایر کشورهای دنیا پیشنهادی داشتهاید؟
موفقیت یک طرح همواره در این است که آن را از کشور، استان، و منطقه خودمان شروع کنیم. ما باید دستاوردی مبنی بر تایید مثبت بودن این طرح داشته باشیم و بعد سراغ اشاعه آن در سایر کشورها برویم.
فکر میکنید اگر این طرح را جایی غیر از ایران مطرح میکردید چه استقبال و حمایتی صورت میگرفت؟
صد در صد حمایتهای خاص و ویژهای انجام میشد. ما تمام طراحی، ساخت و اجرای پروژه را خودمان انجام دادهایم. اگر میخواستیم توسط شرکتهای خارجی که به ما استعلام دادند این کار را انجام دهیم، میتوانستیم با 3-4 برابر هزینهای که صرف شد آن را به اتمام برسانیم. اما ترجیح دادیم آن را به صورت بومی طراحی کنیم و بسازیم و طرحی تحویل دهیم که برای کشورمان برند و اعتبار باشد. حالا انتظار داریم که دولت کمک کند و آن را به نتیجه برسانیم. ما در سطح کشور دانشگاههای زیادی نداریم که گرایش نجوم ارائه دهند. نه تخصص آن هست و نه تجهیزات آن که در این صورت آموزش مبحث تئوری به تنهایی کاربردی نخواهد داشت. ما این تجهیزات را در اختیار داریم و میخواهیم شرایطی فراهم کنیم که دانشگاهها نیز بتوانند از این تجهیزات استفاده کنند، ریاست محترم دانشگاه باید فقط لطف کند و موضوع را پیگیری کند، اما متاسفانه استقبالی از این موضوع نشده.
شما عضو بنیاد ملی نخبگان هستید؟
بله هستم. شرکت ما هم ثبت در پارکهای علم و فناوری است و به عنوان طرح برتر استان نیز انتخاب شدهایم. سازمان مردم نهاد برتر استان و کشور در حوزه پژوهشی، و کاندیدای اتحادیه هوافضا نیز هستیم.
حمایت بنیاد ملی نخبگان چگونه است؟
باید تشکر کنیم از خانم شاهزمانی ریاست محترم بنیاد که با بودجههای پژوهشی هرچند مختصر از ما حمایت کرده. این چنین تفکری جای تشکر دارد و به جرأت میگویم هیچ مردی در لرستان به اندازه خانم دکتر شاهزمانی از ما حمایت نکرد.
اما با تمام این اوصاف، آن حمایتی که باید صورت بگیرد تا امروز در کار نبوده است؟
خیر، متاسفانه این طور نبوده است.
فکر نمیکنید ممکن است ماه آینده با افتتاح این مرکز و ملموس شدن فعالیتهایی که دارید، استقبال و حمایت بیشتری را شاهد باشید؟
در سطح کلان شاید و مسئولان کشوری هم به طور حتم میآیند. صحبتهایی شده و این که بیایند و ببینند حتما تاثیرگذار است. فقط اینکه نوع نگاه مسئولان ارشد استان است که باید ویژه باشد. وقتی نوع نگاه مسوولان ارشد استان این طور باشد که طرح را غیرکارشناسانه بدانند، جز دلسردی چیزی برای ما نخواهد داشت.
از دفتر شخص رئیس جمهور دولت تدبیر و امید پیگیری کردهاید؟
خیر، فعلاً انجام نشده و در حال رایزنی هستیم. اما این را میگویم که ما میخواهیم دوش به دوش دولت، کاری برای کشور انجام دهیم. ما از دولت هیچ نگرفتیم و نمیخواهیم بگیریم، فقط میخواهیم کنار دولت باشیم و باری هم ما به دوش بگیریم و انتظارمان فقط حمایت مسوولان کشوری و استانی است.
با توجه به عدم حمایتها تا به حال شده که تصمیم بگیرید این اندیشه را بردارید و جایی به جز اینجا عرضه کنید؟
شرایط هست. ناسا و روسیه را اگر در نظر بگیرید، میبینید که نوک پیکان آنها ایرانیان را هدف گرفته. یعنی آنها اغلب با تفکر ایرانی به موفقیت میرسند، اما خود ما در کشورمان به چنین نتایجی میرسیم که جای تاسف دارد. من به این نتیجه نرسیده ام اما تا هر کس تا اندازهای توان دارد. وقتی تمام وقت و انرژی و تفریح من در این دو سال صرف این کار شده، شبانهروزی کار کرده ام و در این راه مو سفید کردهام و اکنون که باید به نتیجه برسد و تمام ایران از آن استفاده کند، نه تنها یک خسته نباشید نمیگویند و اندکی حمایت نشان نمیدهند، بلکه آن را غیرکارشناسی مینامند. این دلسرد کننده است.
اگر حمایتها به همین شکل باقی بماند فکر میکنم شما هم روزی به این نتیجه برسید. به خصوص که به طور حتم در دوستان و هم دانشگاهیها بوده اند نخبگانی که تفکرشان را برداشته اند و جای دیگری بردهاند.
در بنیادهای مختلف میبینم افرادی را که طرح ارائه میدهند و به دنبال سرمایهگذار میگردند اما نیست. با این حال عرق ملی آنها را تحسین میکنم. حمایت نمیشوند در حالی که از کشورهای مختلف مثل آمریکا و فرانسه برایشان دعوت نامه آمده. سرمایههایی که ما برای این طرحها میگذاریم اگر در ساخت و ساز صرف میکردیم تا امروز سود آنچنانی نصیبمان کرده بود با این حال ما تفکر اقتصادی نداشتهایم.
منبع: سایت قانون
دیدگاهها
و در اخر با توکل به خدا این راه را ادامه دهید ما در کنار شما هستیم
موفق و موید باشید
میکنم
بنده از این رصد خانه زیبا دیدن کردم و خیلی خوشحال شدم که در کشور ما هنوز هم کسانی هستند که به علم نجوم اهمیت میدهند و در راستای آن فعالیت میکنند این رصد خانه باعث شد که خرم آباد یکی از بهترین شهرها برای مسافرت من باشد از اینکه توانستم ماه ودیگر سیاره ها مخصوصا مشتری را به چشم خود ببینم و اطلاعاتی در مورد جهان اطرافم پیدا کنم بسیار خوشحالم و به شما بابت این طرح بزرگ تبریک میگویم هر گونه اقدامی در مورد شناساندن این رصد خانه به شاگردانم را باعث افتخار خود میدانم
به همه هموطنهاي عزيزم پيشنهاد ميكنم از رصد خانه خرم اباد ديدن كنيد