به مناسبت هفته کتاب و کتاب‌خوانی گفت‌وگویی با راضیه خدایی، مربی فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان لرستان انجام داده‌ایم؛ متن كامل اين گفتگو را می‌توانید در زير بخوانيد.
فعل مطالعه را چگونه باید تعریف کرد؟
واژه مطالعه به معنی تأمل، بررسی و کسب اطلاع کردن است. درواقع مطالعه کردن شامل هر فعالیتی است که باعث شود ما اطلاعاتی در خصوص مسئله خاصی کسب کنیم؛ اما منظور از مطالعه کردن در گفتگوهای روزانه خواندن کتاب، مجله، روزنامه و هر نوع منبع مکتوب است.
کتاب و کتاب‌خوانی چه اهمیتی در رشد و پرورش کودکان و نوجوانان دارد؟
هر انسانی برای پیشرفت و برای داشتن یک زندگی سعادتمندانه نیازمند بینش و آگاهی است. بهترین راه برای کسب بینش و یافتن راه درست زندگی مطالعه کتاب‌ها و منابع آموزنده است. همه انسان‌ها برای بهتر زندگی کردن نیازمند مطالعه و کسب آگاهی هستند اما این نیاز برای کودکان و نوجوانان بیشتر احساس می‌شود و دارای اهمیت ویژه‌ای است؛ زیرا کودکان و نوجوانان در سن حساسی هستند و هر آنچه را که یاد بگیرند تا پایان عمر فراموش نخواهند کرد و آموخته‌های آن‌ها در این دوران چراغ راه آینده آن‌هاست.
کتاب خواندن برای کودک را از چه زمانی آغاز کنیم؟ و اینکه ترغیب کودکان به‌عنوان رکن پایه جامعه به کتاب‌خوانی باید چه راهکاری را مدنظر داشت؟
الآن با پیشرفت علم دانشمندان متوجه شده‌اند که کتاب خواندن مادر باردار برای فرزندش موجب تولد بچه‌ای باهوش‌تر می‌شود؛ یعنی کتاب خواندن برای بچه‌ها خوب است که توسط مادر و از زمان بارداری آغاز شود؛ اما بعد از تولد نیز از همان دوران نوزادی می‌توان برای کودک کتاب خواند. در حال حاضر کتاب‌های مناسب کودکان در همه سنین در کتاب‌فروشی‌ها در دسترس است. مثل کتاب‌های پارچه‌ای، کتاب حمام، کتاب سخت و مقوایی که هرکدام برای شرایط خاص و سن مشخصی است. چقدر خوب است که خانواده‌ها و آموزش‌وپرورش خوراک فکری مناسب برای بچه‌ها فراهم کنند تا در آینده شاهد جامعه‌ای با بزرگ‌سالانی متمدن باشیم.
بهترین الگوی هر کودک و نوجوانی والدین او هستند. چون بیشترین ساعات شبانه‌روز رو با آن‌ها سر می‌کند؛ بنابراین بهترین روش برای تشویق بچه‌ها به مطالعه این است که خود والدین در طول شبانه‌روز ساعتی را به مطالعه اختصاص دهند و فضای خانه فضایی مأنوس با کتاب و کتاب‌خوانی باشد. واقعیت این است که پدر و مادری که خودشان اهل کتاب نیستند به شکل غیرمستقیم این باور را به کودک القا می‌کنند که مطالعه کار دشوار و خسته‌کننده‌ای است؛ بنابراین کودک از مطالعه دوری می‌کند. علاوه بر این بردن بچه‌ها به کتاب‌فروشی، ثبت‌نام آن‌ها در کتابخانه‌ها، تعریف کتاب‌های هیجان‌انگیز، قصه‌گویی از شیوه‌های ترویج مطالعه هستند.
فضای مجازی منافاتی با کتاب و کتاب‌خوانی دارد؟
فضای مجازی نیز فضایی برای کسب اطلاع و در نوع خودش مفید است. همچنین با توجه به زیبایی‌های بصری و هم‌زمانی صوت و تصویر و متن از جذابیت خاصی برخوردار است و جزئی از زندگی کودکان و نوجوانان شده، اگر منابع اطلاعاتی صحیح و مناسب از طریق دنیای مجازی در اختیار کودکان و نوجوانان قرار بگیرد و منجر به پیشرفت بچه‌ها و رشد شخصیت آن‌ها شود هیچ منافاتی با کتاب‌خوانی ندارد. امروزه کتاب‌های صوتی باکیفیت بالا در اختیار مخاطبان است که به‌راحتی در هر زمان و مکانی افراد می‌توانند استفاده کنند و از وقت‌های مرده و پرت استفاده کنند؛ اما اگر بچه‌ها ساعت‌های زیادی در دنیای مجازی بی‌هدف پرسه بزنند و اطلاعات نامناسب دریافت کنند قطعاً هم از فضای مطالعه دور می‌شوند و خدای‌نکرده در مسیر نادرستی قرار می‌گیرند.
کلام آخر:
به امید روزی که در میهن عزیزمان ایران نگران سرانه مطالعه نباشیم و مطالعه جزئی از کارهای واجب روزانه باشد.
گفتگو: علی محمدی
گفتگو: علی محمدی