قدمت 63 هزارساله غار در خرم‌آباد حکایت از تاریخی بس غنی و شگرف در این منطقه دارد که این مسئله می‌تواند سرآغاز تحولی عظیم در دره باستانی خرم‌آباد باشد.
غار کلدر، در 5 کیلومتری شمال شهر خرم‌آباد در دهستان رباط نمکی، روستای قلعه سنگی قرار دارد و از معدود سایت‌های جهانی است که شواهد انسان مدرن در آن یافت شده است و قدیمی‌ترین زیستگاه زندگی بشر هوشمند در کشور و جنوب غربی آسیا به شمار می‌رود که در 28 اسفند سال 1385 با شماره 18796 به‌عنوان یک اثر ملی ایران ثبت جهانی شده است.این غار زیستگاه انسان‌های هوشمندی بوده که سال‌ها در غارهای لرستان در دامنه زاگرس زندگی کرده‌اند و پایه‌گذار زندگی انسان متمدن در غرب آسیا بوده‌اند و این تمدن توسط آن‌ها، به قاره اروپا ورود پیدا کرده است به طوری که در قدیمی‌ترین سایت‌های تاریخی در کشورهای اروپایی، قدمت زیست انسان هوشمند در این کشورها هنوز از 50 هزار سال تجاوز نکرده است این در حالی است که در آخرین کاووش های گروه باستان‌شناسی غار کلدر در خرم‌آباد این رقم از 54400 سال به 63 هزار سال رسیده است که با توجه به نیمه‌کاره بودن مطالعه لایه‌های تاریخ‌نگاری در غار کلدر و با ادامه مطالعات و کاوش‌ها، این رقم افزایش خواهد یافت.
بی‌توجهی میراث فرهنگی به تاریخ لرستان
برخی از خبرگزاری‌های معتبر دنیا و ایران، خبر کشف قدمت 63 هزارساله غار کلدر در لرستان در روزهای اخیر را در صدر اخبار خود قرار دادند و به طور مفصل به آن پرداختند.
پژوهشکده باستانی کشور هم ضمن تائید این ادعا، این خبر را منتشر کرد این در حالی است که سکوت خبری و معنی‌دار میراث فرهنگی در این باره، خستگی را به جان باستان شناسان غار کلدر به جای گذاشت.
مدیر گروه باستان‌شناسی غار کلدر در این باره به «یافته» می‌گوید: درحالی‌که تمام منابع و اسناد قانونی خبر از جابه‌جایی 9 هزارساله قدمت زندگی انسان هوشمند در غار کلدر می‌دهد، گویا سازمان میراث فرهنگی لرستان، این واقعه مهم را انکار و در همین راستا هم هیچ خبری منتشر نکرده است.
بهروز بازگیر ادامه می‌دهد: بعد از یک دهه کاوش در غارهای خرم‌آباد خوشبختانه توانستیم ثابت کنیم که قدمت حضور انسان هوشمند در غار کلدر 63 هزار سال است.
او اظهار می‌کند: پژوهشکده باستان‌شناسی کشور نتیجه تحقیقات باستان‌شناسی غار کلدر را تائید کرده است و قدمت این غار در کل دنیا از بحث‌های داغ محافل علمی باستان‌شناسی است.
وی معتقد است که میراث فرهنگی به تاریخ لرستان بسیار بی‌توجه است و با برخورد سلیقه‌ای با برخی افراد، اصل موضوع که حراست و حمایت از میراث این سرزمین کهن است را به باد فراموشی سپرده است.
بازگیر می‌گوید: چون میراث فرهنگی لرستان به‌ندرت از کارشناسان حاذق و مرتبط در امور مختلف میراث این سرزمین استفاده می‌کند نمی‌توان انتظاری بیش از این داشت.
میراث فرهنگی لرستان به تعهداتش پای بند نیست!
بازگیر می‌گوید: این سازمان به متن قراردادمان با میراث فرهنگی لرستان چند پیوست، بدون اطلاع ما اضافه کرده است که بر طبق آن، تعهداتی برای ما ایجادشده در حالی که ما از آن‌ها کاملاً بی‌اطلاع بوده‌ایم.
این پژوهشگر خرم‌آبادی می‌افزاید: هزینه فصل دوم کاوش غار کلدر توسط دانشگاه لیژ بلژیک پرداخت شد. در دنیا برای تاریخ زندگی بشریت احترام زیادی قائل‌اند و در لرستان با برخورد سلیقه‌ای با اتفاقاتی از این دست، فقط زمینه فرصت سوزی بیش از پیش را فراهم می‌کنند.
کاوش‌ها ادامه دارد
بازگیر می‌گوید: باوجود عدم‌حمایت سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان از این طرح، کاوش‌ها هم چنان ادامه دارد و با وجود سنگ‌اندازی‌های موجود، ما این کار را در سطح بین‌المللی پیش خواهیم برد.
او می‌گوید: نتایج اخیر این کاوش‌ها در عمق 163 سانتی‌متر لایه پارینه‌سنگی میانه غار کلدر به دست آمده است و از آن جایی که عمق نهایی نهشته‌های فرهنگی این لایه بین 200 تا 220 سانتی‌متر متغیر است دستیابی به قدمت نهایی پارینه‌سنگی میانه این محوطه نیازمند کاوش‌های جدید و کشف نمونه‌های حرارتی دیده‌شده در عمق‌های پایین‌تر است.
بازگیر می‌گوید: غارهای لرستان سال‌هاست که موردتوجه باستان شناسان دنیا قرار دارد و 60 سال است که توسط کارشناسان حاذق در حال مطالعه و بررسی هستند و این مطالعات تا سال‌ها بعد هم به طول می‌انجامد.
غار کلدر یک فرصت است
این پژوهشگر لرستانی معتقد است که غار کلدر یک فرصت مناسب برای جذب گردشگر به لرستان و جذب اعتبارات از سازمان یونسکو برای گسترش این سایت تاریخی است.
وی ادامه می‌دهد: در صورتی که بتوانیم در محوطه غار کلدر، یک سایت موزه و موزه پیش از تاریخ احداث کنیم و زیرساخت‌های لازم را در این مکان فراهم آوریم می‌توانیم به توجه سازمان یونسکو به این اثر جهانی امیدوار باشیم و از این اعتبار برای توسعه این سایت و معرفی و جذب گردشگران استفاده کنیم.
بازگیر می‌گوید: آنچه مشهود است بسیاری از شهرهای بزرگ و تاریخی دنیا و ایران برای بهتر دیده شدن، از کوچک‌ترین ظرفیت‌ها برای مطرح‌شدن شهرشان استفاده کرده و می‌کنند این در حالی است که میراث فرهنگی لرستان که متولی این امر است با نادیده گرفتن ظرفیت‌های موجود در این دره تاریخی، زمینه را برای فراموشی بیش‌ازپیش ظرفیت‌های لرستان فراهم می‌آورد.
پروژه و گزارش غار کلدر در دست بررسی است
اما معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در این خصوص نظر دیگری دارد.
زهرا بهاروند در گفتگو با خبرنگار "یافته" می‌گوید: با توجه به این که پروژه و گزارش سرپرست هیئت غار کلدر در دست بررسی است و هنوز نتایج اداری و پژوهشی و آزمایشگاهی از یافته‌های باستان‌شناسی به اتمام نرسیده است، لذا هرگونه انتشار به‌ویژه علمی و پژوهشی ممکن است به نتیجه‌گیری غلط و اشتباه منجر شود که اگر خود مبنای مطالعات برخی پژوهشگران حوزه پارینه‌سنگی این منطقه و ایران گردد در صورت هرگونه تغییر آتی در گزارش نهایی، آسیب‌های زیادی را به دنبال خواهد داشت.
زهرا بهاروند ادامه می‌دهد: بدیهی است پس از تائید رسمی و اداری نتایج نهایی آزمایشات مربوطه قطعاً نتایج به‌دست‌آمده منتشر خواهد شد.
وی اظهار می‌کند: این اداره کل بر حسب وظیفه ذاتی خود نسبت به حفاظت از آثار فرهنگی و تاریخی از جمله کلدر مشغول است و در شرایط بهتر نسبت به توسعه مطالعات این حوزه در دوره پارینه‌سنگی اقدام خواهد نمود.
بهاروند می‌گوید: از آن جایی که نه‌تنها غار کلدر بلکه ده‌ها غار حوزه دره خرم‌آباد و دشت جنوب شهر کرگاه دارای عصر سنگ می‌باشند از این رو در شرایط و بازه زمانی بهتر، این اداره کل نسبت به برنامه‌ریزی و اقدامات لازم در خصوص این مهم اقدام خواهد نمود.
او تأکید می‌کند: ثبت جهانی دره خرم‌آباد با محوریت قلعه فلک‌الافلاک، غارها، پناهگاه‌های سنگی از سال 2007 در فهرست موقت ثبت جهانی قرار دارد.
بی‌شک برخورد سلیقه‌ای با متولیان فرهنگ و پژوهش در لرستان نه‌تنها به عقب ماندن لرستان در زمینه اقتصاد، فرهنگ و تاریخ و... کمک می‌کند بلکه خیانت به جامعه انسانی است و آیندگان به‌طور حتم از این‌همه ساده‌انگاری و نادیده انگاشتن استعدادهای این سرزمین کهن از ما گلایه خواهند کرد و این‌همه کوتاهی ما را نخواهند بخشید. لذا از مسئولان مربوطه انتظار می‌رود تمام تلاش خود را صرف به ثمر نشستن استعدادهای بالقوه موجود در این دره تاریخی کنند و با فراهم آوردن شرایط مناسب، زمینه رشد لرستان را در تمام زمینه‌ها فراهم آوردند.
گزارش: فاطمه دارابی- پایگاه خبری یافته